אידישע וועלט פארומס

ביי וועמען איז דער ישמח ישראל געווען אן איידעם?

רבי דוב בער חייטשעק פון פאלטאסק א פאריסובע חסיד

ויתן לך האט געשריבן: רבי דוב בער חייטשעק פון פאלטאסק א פאריסובע חסיד

חייטשעק אדער גורמאן?

אפשר איז חייטשעק געווען א כינוי, זיין ברידער איז געווען א איידעם ביי זיין שווערס ברידער

ויתן לך האט געשריבן: אפשר איז חייטשעק געווען א כינוי, זיין ברידער איז געווען א איידעם ביי זיין שווערס ברידער

דער תפארת שמואל איז געווען אן איידעם ביי ר' יעקב גורמאן.
אט דא איז א פוילישע באריכט איבער די פטירה פון ר' בער גורמאן אין פאלטיסק אין יאר תרל"ה. יתכן אז דאס איז דער שווער פונעם ישמח ישראל.

אז מ׳רעדט שוין ווי ליגט די ישמח ישראל׳ס רעביצין ? דארט אין אלכסנדר נישט. אגב, די ישמח ישראל איז אוועק זייער אינג, האט זיין רביצין נאכאמאהל חתונה געהאט ?

משמר האט געשריבן: זי איז נפטר געווארן פינעף יאהר נאך איהר מאן, י"ג שבט תרע"ה און געבראכט צום קבורה אין לאדזשער בית עולם.
מ'דארף אינטרעסירן אויב איז פאראהן א מצבה.
דער דערמאנטער דאקאמענט איז ווארשיינלעך דער שווער פונעם ישמח ישראל, ווייל די רעבעצין האט געהייסן דבורה בת פעסא פערל, און דארטן שטייט אז ר' יוסף גורמן הנ"ל איבערגעלאזט פרוי פערל לבית גולדשטיין. אבער פון צווייטע זייט, שטייט אז דער פאטער פונעם נפטר איז ? חיים און טאובה, און נישט חיה, און לויט די נאמען חייטשעק קען זיין די מאמע האט געהייסן חיה.

ר' יוסף?

איך האב גיהאט א טעות, טאקע ר' בער, נאר אויף פוליש און רוסיש שרייבט מען יוסעק און בערעק, און דאן איך האט פארטוישט צווישן יוסף מיט בער.

דא האט איהר א ידיעה פונעם יאהר תר"ס אז דער בעל תפארת שמואל זי"ע פארקויפט כרמל וויין

דא האט איהר דער מצבה פון ר' אברהם מאיר פּאָיאַזד בעל תוקע בחצר הקודש אלעקסאנדער און שפעטער אין סטריקאוו. ליגט אויפ'ן ווארשאווער בית עולם.

נחוניא האט געשריבן:

ויתן לך האט געשריבן: רבי דוב בער חייטשעק פון פאלטאסק א פאריסובע חסיד

חייטשעק אדער גורמאן?

דא האט איהר א תשובה, דא זעהט מען א מצבה פון מרת באשא טומקענלאנק א שוועסטער פון הרבנית דבורה מאלכסנדר און שטייט בפירוש אז דער פאטער ר' דב "הנקרא ר' בערקא חייטשיק". אין jri שטייט טאקע אז מרת באשא גיוועזין לבית גורמאן (דארטן שטייט בטעות גורשאן, ווייל אות ש' און אות מ' זיי זענען ענדליך אויף רוסיש).

משמר האט געשריבן: דא האט איהר א ידיעה פונעם יאהר תר"ס אז דער בעל תפארת שמואל זי"ע פארקויפט כרמל וויין

גאר אינטרעסאנט. אפשר האט עס א קשר מיט דעם אזהרה פונם ישמח ישראל, אכטינג געבען אויף כשרות היין

משמר האט געשריבן:

נחוניא האט געשריבן:

ויתן לך האט געשריבן: רבי דוב בער חייטשעק פון פאלטאסק א פאריסובע חסיד

חייטשעק אדער גורמאן?

דא האט איהר א תשובה, דא זעהט מען א מצבה פון מרת באשא טומקענלאנק א שוועסטער פון הרבנית דבורה מאלכסנדר און שטייט בפירוש אז דער פאטער ר' דב "הנקרא ר' בערקא חייטשיק". אין jri שטייט טאקע אז מרת באשא גיוועזין לבית גורמאן (דארטן שטייט בטעות גורשאן, וויל ש און מ זיי זענען ענדליך אויף רוסיש).

מענין לענין.
אין אן אנדערן אשכול האב איך געפרעגט אויב מען ווייסט פרטים איבער רבי פסח פאלטיסקער א מורה הוראה אין לאדז. איך ווייס נישט זיין משפחה נאמען. ער איז געווען אן איידעם אין שטאט פאלטיסק ביי א גורמאן, זיין שווער איז געווען א ברודער מיט ר' דוב גורמאן שווער פונעם ישמח ישראל און פון ר' יעקב גרומאן שווער פונעם תפארת שמואל.

נחוניא האט געשריבן:

משמר האט געשריבן:

נחוניא האט געשריבן:

ויתן לך האט געשריבן: רבי דוב בער חייטשעק פון פאלטאסק א פאריסובע חסיד

חייטשעק אדער גורמאן?

דא האט איהר א תשובה, דא זעהט מען א מצבה פון מרת באשא טומקענלאנק א שוועסטער פון הרבנית דבורה מאלכסנדר און שטייט בפירוש אז דער פאטער ר' דב "הנקרא ר' בערקא חייטשיק". אין jri שטייט טאקע אז מרת באשא גיוועזין לבית גורמאן (דארטן שטייט בטעות גורשאן, וויל ש און מ זיי זענען ענדליך אויף רוסיש).

מענין לענין.
אין אן אנדערן אשכול האב איך געפרעגט אויב מען ווייסט פרטים איבער רבי פסח פאלטיסקער א מורה הוראה אין לאדז. איך ווייס נישט זיין משפחה נאמען. ער איז געווען אן איידעם אין שטאט פאלטיסק ביי א גורמאן, זיין שווער איז געווען א ברודער מיט ר' דוב גורמאן שווער פונעם ישמח ישראל און פון ר' יעקב גרומאן שווער פונעם תפארת שמואל.

מן ספר יד האור החיים הקדוש (מכון זכר נפתלי), תולדות נכדו החסיד הרמ"ש בן ר' חיים פרץ חתן ר' פסח הנ"ל:

ראספשע האט געשריבן:

נחוניא האט געשריבן: מענין לענין. אין אן אנדערן אשכול האב איך געפרעגט אויב מען ווייסט פרטים איבער רבי פסח פאלטיסקער א מורה הוראה אין לאדז. איך ווייס נישט זיין משפחה נאמען. ער איז געווען אן איידעם אין שטאט פאלטיסק ביי א גורמאן, זיין שווער איז געווען א ברודער מיט ר' דוב גורמאן שווער פונעם ישמח ישראל און פון ר' יעקב גרומאן שווער פונעם תפארת שמואל.

מן ספר יד האור החיים הקדוש (מכון זכר נפתלי), תולדות נכדו החסיד הרמ"ש בן ר' חיים פרץ חתן ר' פסח הנ"ל:

א גרויסן דאנק.
דא שטייט ר' פסח פאלטיסק, כאילו דאס איז זיין משפחה נאמען. וצ"ל "פאלטיסקער" ע"ש העיר פאלטיסק.
למעשה האב איך געפרעגט ביי די אייניקלעך, און זיי ווייסן נישט היינט צו טאג וואס איז געווען די משפחה נאמען פון דעם ר' פסח.

משמר האט געשריבן: ווער איז דער רמ"ש און ווער איז ר' חיים פרץ, וואס איז זיין פאמיליע נאמען, עפעס פרטים וועגן איהם קענט איהר געבן?
לויט די נאמען פון די אייניקלעך קען עפעס זוכן און וויסן
אה.... מיינט מען החסיד הנודע רבי משה שלמה ווייס וואס ליגט אין סקווער.
זיין מאמע מרת חוה גיוועזין א טאכטער פון ר' שמואל פסח גראַסווער (בפַּתַּח) פון פולטוסק און מרת פריידל לבית גורמן.
אינטרעסאנט, אז דער נאמען שמואל פסח איז גיווען אסאך אין משפחת גורמן גופא, און קען זיין אז זענען גיוועזין פערסט-קוזינעס

גערעכט. עס רעדט זיך פון הרה"ח ר' משה שלמה ווייס, באקאנט אין סקווירא אלס "רבי משה גבאי".
ער פלעגט רעדן פונעם זיידן רבי פסח פאלטאסקער, עס איז מיר א חידוש צו הערן אז די נאמען איז "שמואל פסח".

מיללער האט געשריבן: נאך איינער פון די אלכסנדר דינאסטיע אשר מנו"כ על אדמת אמעריקא, במשנת ר' מיילעך הי"ו

מיילעך האט געשריבן: ר' שרגא פייביל שלום דעמבינסקי מאלכסנדר-ט' שבט תשי"ד
נולד לאביו ר' בצלאל ולאמו בת הרה"ק ר' יחיאל מאלכסנדר זי"ע.
נשא את בת הגאון ר' ישראל יצחק טאוב אב"ד דזונסקוואליא.
בשנת תרצ"ט היגר לאנטווערפן והתחיל לכהן שם באדמורות.
בשנת תש"ג ברח לפארטוגאל ולקובא ואח"כ לארה"ב.
נסתלק ט' שבט ומנו"כ בבית ישראל וואדברידזש ניו זשערסי. זצ"ל.
בניו:
ר' יצחק חיים דוד הי"ד (חתן ר' בצלאל יאיר מאלכסנדר)-ר' בעריש ז"ל.

מיר קענען אן אייניקל פון אים (גראדע איז די שטוב נישט חסיד'יש אבער יא היימיש).

משמר האט געשריבן: דא האט איהר א ידיעה פונעם יאהר תר"ס אז דער בעל תפארת שמואל זי"ע פארקויפט כרמל וויין

שלום הרב משמר
א גרויסע ישר כח פאר די מודעה
אפשר קען איך וויסען פון ווי קומט דאס?

אין הצפירה י"ב תשרי תרס"א לעצטער בלאט.
דא זעט מען אין בעסערע קוואליטעט

http://jpress.org.il/Olive/APA/NLI_heb/ ... AeXL1GM%3D

פאלגענד איז עטליכע חשוב'ע פרטים איבער די פטירה און קבורה פון הרה"צ רבי יעקב בונם דאנציגער זצ"ל, ווי עס גיבט איבער דער ידען און חוקר נפלא, הר"ר שמעון שלום גרטנר הי"ו אין א שמועס מיט'ן מערכת עוללות הכרם:

אין די לעצטערע יארן איז אנדעקט געווארן א שטיקל שטיין וואס איז געלעגן אראפגעפאלן אויפן ערד אינעם בית החיים אין די שטאט ווארשא, וואס האט ווארשיינליך געדינט אלס מציבה פון הרה"צ רבי יעקב בונם דאנציגער זצללה"ה, זוהן פון מרן דער תפארת שמואל זי"ע, לויט די ווערטער וואס זענען אריינגעקריצט אין איר.

דער שטיין אליין איז נישט צו גרויס, (ס'איז בערך אין די גרויסקייט פון א דורכשניטליכע גרויסע באַנד גמרא, און קען גרינגערהייט גערוקט ווערן פון איין פלאץ צום צווייטן), און האט אויך ווערטער אריינגעקריצט אויף זיך פון די אנדערע זייט, ווי עס שיינט האט די זעלבע שטיין שוין געדינט אלס א מציבה, און מ'האט זיך באנוצט מיט די צווייטע זייט צו מאכן אן אנדענק פאר רבי יעקב בונם. עס איז שטארק מעגליך אז אין יענע שווערע זמנים אין שנת תש"ב אינמיטן די וועלט מלחמה האט מען גענומען א שטיק שטיין וואס האט זיך געוואלגערט אינעם בית החיים און אריינגעקריצט דערין די קורצע נוסח המציבה אויף רבי יעקב בונם. [כידוע איז ר' יעקב בונם נפטר געווארן ערב שבת חנוכה תש"ב, למעשה איז ער ערשט געקומען לקבורה נאך שבת, זונטאג פרשת ויגש דעם זיבעטן לעכטל חנוכה. אזוי האבן עדות געזאגט אידן פונעם ווארשער געטא וואס האבן דאס מיטגעהאלטן, און אזוי קומט אויס פונעם מציבה].

די קליינע מציבה ליגט היינט אנגעלאַנט אויפן וואנט פונעם בית החיים, נאנט צום ציון המצויינת פון הרה"ק רבי צבי הירש דאנציגער זצללה"ה (דער טאטע פון הגה"ק רבי שרגא פייביל פון גריצא זי"ע), כאטשיג דאס איז נישט די ארגינעלע ארט ווי עס איז געלעגן.

בייגעלייגט איז א בילד פונעם מציבה:

unnamed.jpg (97.51 KiB) געזען 4205 מאל

אן אינטערסאנטע פרט קומט ארויס פון דעם, אז רבי יעקב בונם האט געהאט נאך א נאמען 'אלעזר', הגם ס'איז נישט געווען זיין נאמען אלע יארן, לכאורה האט מען איהם צוגעגעבן א נאמען סוף ימיו ווען ער איז געווען שטארק נישט געזונט. עס איז וויכטיג צו באמערקן אז די השערות זענען געבויט בלויז אויף די פאקטן פון דעם קליינעם שטיין וואס געפונט זיך דארט אין בית החיים, וואס צופיל פרטים איבער דעם זענען נישט באקאנט.

איך זוך א ביאגראפישע קארצע באשרייבונג אויף בעל עקידת יצחק

ווען איז נפטר געווארן די רביצין פונעם תפארת שמואל?