טוישען די באנוץ פון א קירכע בנין צו להבדיל א בית המדרש!!
(היסטארישער- מנהגים פרעספעקטיוו)
(כ'האב מסופק געווען ווי די אשכול באלאנגט, ווייל עס באריערט סיי מנהג און סיי היסטאריע, אבער דערווייל האב איך אנגעפאנגען דא, און אז די חשובע חבירים דא וועלן האלטען אז עס באלאנגט און ידיעות התורה וועט מען מאפן!!)
דורך די יארן האב איך זעך אסאך אנגעקלאפט און בילדער פון בתי מדרש וואס זענען פארדעם געווען א קירכע להבדיל, און מיט די צייט איז עס געווארן געטוישט פאר א בית המדרש, און כ'האב באמערקט א אינטערעסאנטע זאך, די בילדער פון די בנינים ווען זיי זענען שוין געווען בתי מדרש, ווייזען אז די בנינים זענען געווארען גענדערט פון ווען זיי זענען געווען א קירכע להבדיל!
געווענדליך האט מען אראפ גענומען די גרויסע שפיטץ וואס דאס איז געווען די סימבאל פון א קירכע!
(אזוי ווייט אז איינע פון די תקנות און מיהאלעוויטץ, איז געווען אז מען טאר נישט בויען א בית מדרש מיט א שפיטץ, ווי די משכילים האבן געמאכט כדי אז עס זאל זיין ענדליך צום גוי)
איך בין נישט זיכער אז דאס איז וועגן די טויש, און דאס איז געווען די היתר אויף צו ניצען א מקום טומאה פאר להבדיל א מקום קדוש, אדער ס'קען זיין סתם פראקטיש ווייל די בנינים זענען פשוט געווען אלט און די שפיטץ – זייענדיג די שוואכסטע חלק פונעם בנין - איז שוין געווען צו שוואך צו בלייבן.
די סיבה וואס מאכט מיך טראכטען אז עס איז נישט צוליב שוואכקייט, איז די פאקט אז אסאך קירכעס, פון יענע צייט שטייען נאך היינט, און זיי האבן נאך די שפיצטן שטאקען הויעך, אבער עס קען אויך זיין אז זיי זענען יא געווארן שוואך מיט די יארן, נאר ביי די קירכע איז עס וויכטיג האט מען עס פאראכטען, משא"כ להבדיל א בימה"ד ווי עס פעלט נישט אויס - אדער איז גאר א פראבלעם - האט מען עס ענדערשט אראפגענימען!!
איך וועל לייגען דא עטליכע סעריעס פון בילדער פון מיינע ארכיווען, בנינים וואס זענען געווען א קירכע און שפעטער א בימה"ד, וירא הקהל וישפוט!!
נאך איין זאך, די עולם וועט באמערקען אז ווען איך שרייב, ניץ איך די אות "ע" מער ווי געווענדליך, זאל דער עולם נישט זיין בייז, ווייל איך בין נישט א פראפעשענעל שרייבער, און כ'ווייס נישט אלץ די פונקטליכע "ספעלינג" (סיי ווי סיי איז די שפראך אידיש מער ווייניגער "פרי פאר אלל" ווען עס קומט צו ספעלינג און גרימאטיק), און זייענדיג א אפשטאמיגער פון יוצאי הגר, לייד איך אויף דעם אות!!!!! זייטס מיר מוחל.
העכסטענס בשעת איר ליינט טראכטס אז אז א "הגר אפשטאמעדיגער" שרייבט וועט אייך זיין גרינגער אויפן הארצען!!
(כ'האב מסופק געווען ווי די אשכול באלאנגט, ווייל עס באריערט סיי מנהג און סיי היסטאריע, אבער דערווייל האב איך אנגעפאנגען דא, און אז די חשובע חבירים דא וועלן האלטען אז עס באלאנגט און ידיעות התורה וועט מען מאפן!!)
דורך די יארן האב איך זעך אסאך אנגעקלאפט און בילדער פון בתי מדרש וואס זענען פארדעם געווען א קירכע להבדיל, און מיט די צייט איז עס געווארן געטוישט פאר א בית המדרש, און כ'האב באמערקט א אינטערעסאנטע זאך, די בילדער פון די בנינים ווען זיי זענען שוין געווען בתי מדרש, ווייזען אז די בנינים זענען געווארען גענדערט פון ווען זיי זענען געווען א קירכע להבדיל!
געווענדליך האט מען אראפ גענומען די גרויסע שפיטץ וואס דאס איז געווען די סימבאל פון א קירכע!
(אזוי ווייט אז איינע פון די תקנות און מיהאלעוויטץ, איז געווען אז מען טאר נישט בויען א בית מדרש מיט א שפיטץ, ווי די משכילים האבן געמאכט כדי אז עס זאל זיין ענדליך צום גוי)
איך בין נישט זיכער אז דאס איז וועגן די טויש, און דאס איז געווען די היתר אויף צו ניצען א מקום טומאה פאר להבדיל א מקום קדוש, אדער ס'קען זיין סתם פראקטיש ווייל די בנינים זענען פשוט געווען אלט און די שפיטץ – זייענדיג די שוואכסטע חלק פונעם בנין - איז שוין געווען צו שוואך צו בלייבן.
די סיבה וואס מאכט מיך טראכטען אז עס איז נישט צוליב שוואכקייט, איז די פאקט אז אסאך קירכעס, פון יענע צייט שטייען נאך היינט, און זיי האבן נאך די שפיצטן שטאקען הויעך, אבער עס קען אויך זיין אז זיי זענען יא געווארן שוואך מיט די יארן, נאר ביי די קירכע איז עס וויכטיג האט מען עס פאראכטען, משא"כ להבדיל א בימה"ד ווי עס פעלט נישט אויס - אדער איז גאר א פראבלעם - האט מען עס ענדערשט אראפגענימען!!
איך וועל לייגען דא עטליכע סעריעס פון בילדער פון מיינע ארכיווען, בנינים וואס זענען געווען א קירכע און שפעטער א בימה"ד, וירא הקהל וישפוט!!
נאך איין זאך, די עולם וועט באמערקען אז ווען איך שרייב, ניץ איך די אות "ע" מער ווי געווענדליך, זאל דער עולם נישט זיין בייז, ווייל איך בין נישט א פראפעשענעל שרייבער, און כ'ווייס נישט אלץ די פונקטליכע "ספעלינג" (סיי ווי סיי איז די שפראך אידיש מער ווייניגער "פרי פאר אלל" ווען עס קומט צו ספעלינג און גרימאטיק), און זייענדיג א אפשטאמיגער פון יוצאי הגר, לייד איך אויף דעם אות!!!!! זייטס מיר מוחל.
העכסטענס בשעת איר ליינט טראכטס אז אז א "הגר אפשטאמעדיגער" שרייבט וועט אייך זיין גרינגער אויפן הארצען!!
"די וועלט זאגט אז מען קען ניט ארונטער דארף מען אריבער, און איך האלט אז מ'דארף לכתחילה אריבער" - אדמו"ר מהר"ש
