אידישע וועלט פארומס

סטאר האט געשריבן:

איך האב געליינט ערגעטס אז מרן רבינו קודש הקדשים מסאטמאר זי"ע האט געזאגט און די ל יארן ...אז ווען איך וואלט געווען געזינט וואלט נישט געווען קיין איין שייטל אין ביהמ"ד

איז עס געדרוקט אין דברות קודש?

אונגארישע הייזער האט געשריבן:

צולייגער האט געשריבן:

תפרח האט געשריבן:

די עצם "שפיצל", פון ווי קומט דאס, איז עס נאך א מלביש פון דערהיים אדער נאך די מלחמה?
איז עס דווקא א סאטמאר'ע (אונגארישע) מלבוש?

איך זע איו א"י גייט מען מיט א שפיצל ממש נאר אין סאטמאר (איך רעד פון די וואס גייען מיט טיכלעך פארשטייט זיך – און נישט פון די תולדות – מאה שערים סארט – איך רעד געבינדען אזויווי די שפיצל פרויען אין אויסלאנד), וויאזוי איז עס אין אויסלאנד? אויך נאר אין סאטמאר אדער רוב וואס גייען טיכלעך טראגן אויך א שפיצל?

כמעט נאר אין סאטמאר גייט מען שפיצלעך, דערנאך זענען דא עטוואס רבי’שע וכו’. א טיכל אן א שפיצל אין אמעריקא איז א שטארקע זעלטנהייט.

פשוט ווייל נאר אין סאטמאר האלט מען זיך טיילווייז דערצו, אבער עס איז קלאר נישט קיין סאטמארע מלבוש

די שפיצל ווערט נאך דערמאנט אין דברי חיים ״חתיכת משי״, אויך ר׳ הלל קאלאמייער זאגט מוסר אויף די וואס רוקן ארויף די סאמעט העכער די שטערן און מען פאלט מדחי אל דחי ביז מען קומט אן צו פאה נכרית. עכ״פ מ׳זעט אז די שפיצל אדער אירע פארגייערס זענען שוין געווען פארשפרייט אמווייניגסטענס קרוב צו צוויי הונדערט יאר צוריק. די שפיצל איז געווען אזא סארט תכשיט געמאכט פון זיידן אדער סאמעט וואס פרויען האבן גענוצט צו פארשענערן די טיכל און מאכן אן איינדרוק פון האר, הגם לויט ווי עס קוקט אויס פון ר׳ הלל קאלאמייער׳ס ווערטער האט מען דאס ארגינעל אנגעטון אונטער די די האר, אויפן שטערן.

למעשה היינט איז געבליבען די שפיצל כמעט נאר אין סאטמאר ווי פריער ערווענט, אין אנדערע חסידות און קרייזן וואו מען טראגט נישט קיין שייטלעך טראגען פרויען אנדערע סארט טיכלעך און בערעטס וואס די סטיילס דערפון טוישט זיך מיט די צייט.

שצם_חנכל האט געשריבן:

אונגארישע הייזער האט געשריבן:

צולייגער האט געשריבן:

תפרח האט געשריבן:

די עצם "שפיצל", פון ווי קומט דאס, איז עס נאך א מלביש פון דערהיים אדער נאך די מלחמה?
איז עס דווקא א סאטמאר'ע (אונגארישע) מלבוש?

איך זע איו א"י גייט מען מיט א שפיצל ממש נאר אין סאטמאר (איך רעד פון די וואס גייען מיט טיכלעך פארשטייט זיך – און נישט פון די תולדות – מאה שערים סארט – איך רעד געבינדען אזויווי די שפיצל פרויען אין אויסלאנד), וויאזוי איז עס אין אויסלאנד? אויך נאר אין סאטמאר אדער רוב וואס גייען טיכלעך טראגן אויך א שפיצל?

כמעט נאר אין סאטמאר גייט מען שפיצלעך, דערנאך זענען דא עטוואס רבי’שע וכו’. א טיכל אן א שפיצל אין אמעריקא איז א שטארקע זעלטנהייט.

פשוט ווייל נאר אין סאטמאר האלט מען זיך טיילווייז דערצו, אבער עס איז קלאר נישט קיין סאטמארע מלבוש

די שפיצל ווערט נאך דערמאנט אין דברי חיים ״חתיכת משי״, אויך ר׳ הלל קאלאמייער זאגט מוסר אויף די וואס רוקן ארויף די סאמעט העכער די שטערן און מען פאלט מדחי אל דחי ביז מען קומט אן צו פאה נכרית. עכ״פ מ׳זעט אז די שפיצל אדער אירע פארגייערס זענען שוין געווען פארשפרייט אמווייניגסטענס קרוב צו צוויי הונדערט יאר צוריק. די שפיצל איז געווען אזא סארט תכשיט געמאכט פון זיידן אדער סאמעט וואס פרויען האבן גענוצט צו פארשענערן די טיכל און מאכן אן איינדרוק פון האר, הגם לויט ווי עס קוקט אויס פון ר׳ הלל קאלאמייער׳ס ווערטער האט מען דאס ארגינעל אנגעטון אונטער די די האר, אויפן שטערן.

למעשה היינט איז געבליבען די שפיצל כמעט נאר אין סאטמאר ווי פריער ערווענט, אין אנדערע חסידות און קרייזן וואו מען טראגט נישט קיין שייטלעך טראגען פרויען אנדערע סארט טיכלעך און בערעטס וואס די סטיילס דערפון טוישט זיך מיט די צייט.

גיב מיר ביטע א דוגמא פון א אמעריקאנער חסיד'ישער קרייז/קהלה וואו מען טראגט נישט קיין שייטלעך און נישט קיין שפיצלעך

אביש האט געשריבן:

אפאר מאל במשך דעם אשכול ברענגט מען צאנז'ע רב'ס איסור אויף שייטלען און היתכן מ'איז נישט מקפיד.
דארף מען אין אכט נעמען אזדער צאנז'ער רב'ס איסור איז מחמת חוקת הגוי וואס איז נישא שייך היינט

זיי מסביר פון ווי די נעמסט דאס? בשם?

אביש האט געשריבן:

אפאר מאל במשך דעם אשכול ברענגט מען צאנז'ע רב'ס איסור אויף שייטלען און היתכן מ'איז נישט מקפיד.
דארף מען אין אכט נעמען אזדער צאנז'ער רב'ס איסור איז מחמת חוקת הגוי וואס איז נישא שייך היינט

געווען (עכ"פ איין) א איד א מורה הוראה וואס האט געהאלטן אנדערש ווי רום מע"כ

מען האט איהם גערופן 'סאקמארער רב ז"ל'

התחברות האט געשריבן:

רוב חסידות׳ן גייען די פרויען (נשי חסידות) אזוי ווי די רביצין. מ׳טאר נישט זיין פרומער, און נישט ווינציגער פרום.

ממילא וויבאלד די רביצין גייט נישט קיין שפיצל, גייען אלע פרויען פון די חסידות / קהילה / קרייז אויך נישט קיין שפיצל. ופשוט.

רוב ????????????????????????????????????????
מאך נישט פון איין געוויסע חסידות רוב.

התחברות האט געשריבן:

רוב חסידות׳ן גייען די פרויען (נשי חסידות) אזוי ווי די רביצין. מ׳טאר נישט זיין פרומער, און נישט ווינציגער פרום.

ממילא וויבאלד די רביצין גייט נישט קיין שפיצל, גייען אלע פרויען פון די חסידות / קהילה / קרייז אויך נישט קיין שפיצל. ופשוט.

איך מיין אז עס נישט ריכטיג, חוץ ביי איין חסידות (איך קען אריינגיין אין פרטים, אבער עס וועט מקרב זיין די קץ אויף דעם אשכול...)

אדרבה ווער עס ווייסט זאל אויסקלארן.

ביי זייער אלטע רביס איידעם אויך

צום פוינט האט געשריבן:

התחברות האט געשריבן:

רוב חסידות׳ן גייען די פרויען (נשי חסידות) אזוי ווי די רביצין. מ׳טאר נישט זיין פרומער, און נישט ווינציגער פרום.

ממילא וויבאלד די רביצין גייט נישט קיין שפיצל, גייען אלע פרויען פון די חסידות / קהילה / קרייז אויך נישט קיין שפיצל. ופשוט.

רוב ????????????????????????????????????????
מאך נישט פון איין געוויסע חסידות רוב.

גור - קיינער גייט נישט קיין שפיצל.
סקווירא - קיינער גייט נישט קיין שפיצל
באבוב - קיינער גייט נישט קיין שפיצל.

אונגארישע הייזער האט געשריבן:

אביש האט געשריבן:

אפאר מאל במשך דעם אשכול ברענגט מען צאנז'ע רב'ס איסור אויף שייטלען און היתכן מ'איז נישט מקפיד.
דארף מען אין אכט נעמען אזדער צאנז'ער רב'ס איסור איז מחמת חוקת הגוי וואס איז נישא שייך היינט

געווען (עכ"פ איין) א איד א מורה הוראה וואס האט געהאלטן אנדערש ווי רום מע"כ

מען האט איהם גערופן 'סאקמארער רב ז"ל'

די דברי חיים האט אויך געאסרט רוב שפיצלעך. וזל"ק "אפילו לתת חתיכת משי וכדומה על הפדחת שיהי' דומה לשער אסור".

סטאר האט געשריבן:

איך האב געליינט ערגעטס אז מרן רבינו קודש הקדשים מסאטמאר זי"ע האט געזאגט און די ל יארן ...אז ווען איך וואלט געווען געזינט וואלט נישט געווען קיין איין שייטל אין ביהמ"ד

כיודע די רבי האט געארבעט זייער צוביסלעך, יודעי דבר ווייסען צו פארציילן אז כ''ח ווען די רבי איז געווען און פלארידע האט די רבי געזאגט אז ווען ער קומט אהיים גייט ער זיך נעמען פעסט דערצו, און ליידער והוא מחולל פשעינו איז עס נישט געווען מער בכדי שיעשה,
ערגעץ האב איך אמאל געזעהן די רבי האט געבעטען א ליסטע פון 100 וואס זענען זיך מקבל צו טוישען די לבוש און די רבי איז איבערגעגאנגען די נעמען וכ''ו, אפאר פרומע נשמות האבען געזעהן אז די רבי ארבעט צו טוישען צו שפיצלעך האבען זיי געפילט ס'איז העכסט צייט קער צו נעמען פון די בעל'באטישע.. און זיי האבן געהאנגען א צעטל און ביהמ''ד פאר שבת אקעגען שייטלען,
די רבי איז אריינגעקומען צו מנחה פרייטאג צונאכטס האט ער עס געזעהן האט ער געהייסן מ'זאל עס שוין אראפרייסען (דורך א גוי) און געזאגט "וואס איך וויל טוהן לאזען זיי מיר נישט אויספירען", עפעס אזוי.
(עיין ערך יו-ען)

zurich האט געשריבן:

אביש האט געשריבן:

אפאר מאל במשך דעם אשכול ברענגט מען צאנז'ע רב'ס איסור אויף שייטלען און היתכן מ'איז נישט מקפיד.
דארף מען אין אכט נעמען אזדער צאנז'ער רב'ס איסור איז מחמת חוקת הגוי וואס איז נישא שייך היינט

זיי מסביר פון ווי די נעמסט דאס? בשם?

קוק איבער די תשובה
https://hebrewbooks.org/pdfpager.aspx?r ... &pgnum=199
די צוואה האב איך נישט געקענט טרעפען, אויב די זכרון נארט מיך נישט שטייט דארט אזוי בפירוש.

שצם_חנכל האט געשריבן:

די שפיצל איז געווען אזא סארט תכשיט געמאכט פון זיידן אדער סאמעט וואס פרויען האבן גענוצט צו פארשענערן די טיכל און מאכן אן איינדרוק פון האר,

????
דער הייליגער דברי חיים זי"ע און מרן רביה"ק זי"ע מ'סאטמאר האבן טאקע דייקא געוואלט אומגעדריוולטע זייד וואס איז סתם א שטיק סחורה "גלאט ווי די בעקיטשע".

Don't worry האט געשריבן:

אונגארישע הייזער האט געשריבן:

אביש האט געשריבן:

אפאר מאל במשך דעם אשכול ברענגט מען צאנז'ע רב'ס איסור אויף שייטלען און היתכן מ'איז נישט מקפיד.
דארף מען אין אכט נעמען אזדער צאנז'ער רב'ס איסור איז מחמת חוקת הגוי וואס איז נישא שייך היינט

געווען (עכ"פ איין) א איד א מורה הוראה וואס האט געהאלטן אנדערש ווי רום מע"כ

מען האט איהם גערופן 'סאקמארער רב ז"ל'

די דברי חיים האט אויך געאסרט רוב שפיצלעך. וזל"ק "אפילו לתת חתיכת משי וכדומה על הפדחת שיהי' דומה לשער אסור".

אה"נ, נאר די אומגעדריוועלטע איז אויסגעהאלטן לויטן הייליגן דברי חיים זי"ע

אביש האט געשריבן:

zurich האט געשריבן:

אביש האט געשריבן:

אפאר מאל במשך דעם אשכול ברענגט מען צאנז'ע רב'ס איסור אויף שייטלען און היתכן מ'איז נישט מקפיד.
דארף מען אין אכט נעמען אזדער צאנז'ער רב'ס איסור איז מחמת חוקת הגוי וואס איז נישא שייך היינט

זיי מסביר פון ווי די נעמסט דאס? בשם?

קוק איבער די תשובה
https://hebrewbooks.org/pdfpager.aspx?r ... &pgnum=199
די צוואה האב איך נישט געקענט טרעפען, אויב די זכרון נארט מיך נישט שטייט דארט אזוי בפירוש.

איך האף אז די פארשטייסט אז דאס דארף א רב זאגן... ווי ווייט איך האב געהערט, האט מען נישט גענוצט די היתר

zurich האט געשריבן:

אביש האט געשריבן:

zurich האט געשריבן:

אביש האט געשריבן:

אפאר מאל במשך דעם אשכול ברענגט מען צאנז'ע רב'ס איסור אויף שייטלען און היתכן מ'איז נישט מקפיד.
דארף מען אין אכט נעמען אזדער צאנז'ער רב'ס איסור איז מחמת חוקת הגוי וואס איז נישא שייך היינט

זיי מסביר פון ווי די נעמסט דאס? בשם?

קוק איבער די תשובה
https://hebrewbooks.org/pdfpager.aspx?r ... &pgnum=199
די צוואה האב איך נישט געקענט טרעפען, אויב די זכרון נארט מיך נישט שטייט דארט אזוי בפירוש.

איך האף אז די פארשטייסט אז דאס דארף א רב זאגן... ווי ווייט איך האב געהערט, האט מען נישט גענוצט די היתר

די קלויזענבורגער רב אין דברי יציב יו"ד ח"א סי' נ"ו סעי' ו' שרייבט די סברא https://hebrewbooks.org/pdfpager.aspx?r ... &pgnum=130
אבער ער שרייבט אז דאס איז נאר לגבי די תשובה פון דברי חיים וואס אסרט מדאורייתא אלץ חוקת הגוי אבער די דברי חיים האט נאך א תשובה אין ח"ב סי' נ"ט https://hebrewbooks.org/pdfpager.aspx?r ... 26&hilite= וואו ער אסרט אלץ דת יהודית

התחברות האט געשריבן:

צום פוינט האט געשריבן:

התחברות האט געשריבן:

רוב חסידות׳ן גייען די פרויען (נשי חסידות) אזוי ווי די רביצין. מ׳טאר נישט זיין פרומער, און נישט ווינציגער פרום.

ממילא וויבאלד די רביצין גייט נישט קיין שפיצל, גייען אלע פרויען פון די חסידות / קהילה / קרייז אויך נישט קיין שפיצל. ופשוט.

רוב ????????????????????????????????????????
מאך נישט פון איין געוויסע חסידות רוב.

גור - קיינער גייט נישט קיין שפיצל.
סקווירא - קיינער גייט נישט קיין שפיצל
באבוב - קיינער גייט נישט קיין שפיצל.

וויזניץ איז אויך אזוי.

התחברות האט געשריבן:

התחברות האט געשריבן:

צום פוינט האט געשריבן:

התחברות האט געשריבן:

רוב חסידות׳ן גייען די פרויען (נשי חסידות) אזוי ווי די רביצין. מ׳טאר נישט זיין פרומער, און נישט ווינציגער פרום.

ממילא וויבאלד די רביצין גייט נישט קיין שפיצל, גייען אלע פרויען פון די חסידות / קהילה / קרייז אויך נישט קיין שפיצל. ופשוט.

רוב ????????????????????????????????????????
מאך נישט פון איין געוויסע חסידות רוב.

גור - קיינער גייט נישט קיין שפיצל.
סקווירא - קיינער גייט נישט קיין שפיצל
באבוב - קיינער גייט נישט קיין שפיצל.

וויזניץ איז אויך אזוי.

דער וויזניץ מאנסי רבי זצ"ל האט א שנור און אייניקלעך מיט שפיצלעך

די פראבלעם פון ביי האר איז געווען צוליב פרוע ראש אדער וועגן נישט שערן?

קרייסלער האט געשריבן:

די פראבלעם פון ביי האר איז געווען צוליב פרוע ראש אדער וועגן נישט שערן?

בודאי פרוע ראש

די לעצטע פאר יאר איז דא א היבשע אויפוואכונג ביי אנדערע חסידותער אין אפילו ביי די ליטווישע צי אויסטאן די שייטל, זיי גייען מיט טיכלעך אדער העטס אן א שפיצל, די שפיצל איז כהיום בדרך כלל א סאטמארע לבוש.

בכלל פארשטיי איך נישט אױב איינער מאכט שוין די שווערע דורכגאנג פין א טויש פארוואס זאל מען נישט גיין צים העכסטן מדריגה פין א טיכל אן א שפיצל?

שמחהלע האט געשריבן:

בכלל פארשטיי איך נישט אױב איינער מאכט שוין די שווערע דורכגאנג פין א טויש פארוואס זאל מען נישט גיין צים העכסטן מדריגה פין א טיכל אן א שפיצל?

קענסט עס טוען.