אידישע וועלט פארומס

ר' בונם, איר ווילט מיט דעם מתיר זיין להנשא?

עס איז ידוע אויף עטליכע אידן וועם דער סאטמארער רבי ז"ל האט געהייסן פארבלייבן אין פארווארפענע לענדער, ווי בראזיל, אורוגוואי, וכדו', צוליב וואס זיי האבן געהאט דארט א מסודר'דיגע פרנסה.

verveist האט געשריבן: בראזיל אין ארגװי האבען דאן לכאורה געהאט קהילות מיט א שטיקל א היימישער עולם (פארשטייט זיך נישט װי נ.י.)
אין אפילו שיקאגו (װאס איז געװען װייט פֿין איר היינטיגען אויסזען) איז מסטם געװען היבש מער עסטאבלעזירט װי מינעסאוטע

מיט רבנים ווי הרה"ג ר' אברהם לייטנער אב"ד מאנטיווידעא ז"ל און להבחל"ח הרה"ג ר' אלימלך אשכנזי לרפ"ש ושיבה טובה

farshlufen האט געשריבן: הרב ווערווייסט, איר רעדט פון א שפעטערע תקופה.

ר' בונם, איר רעדט שוין פון אסאאך שפעטער.

לכל זמן האט געשריבן: עס איז ידוע אויף עטליכע אידן וועם דער סאטמארער רבי ז"ל האט געהייסן פארבלייבן אין פארווארפענע לענדער, ווי בראזיל, אורוגוואי, וכדו', צוליב וואס זיי האבן געהאט דארט א מסודר'דיגע פרנסה.

אין פין װאנט װייסט איר פין װעליכע תקופה ר׳ ״לכל זמן״ רעדט פין ?

פון וואנעט? כי כך שמעתי ממקור ראשון וואס איז מיר פיל מער נאמן ווי אלע שרייבערס לשיטותיהן ולשבטיהן

אין פעלדאפינג די פי קעמפ, א קבוצה םון חסידישע אידן

וויצע ראש הקהל האט געשריבן: אין פעלדאפינג די פי קעמפ, א קבוצה םון חסידישע אידן

איינער דערקענט עמיצן?

ציילסהיים לאחר המלחמה, רשום שזה הישיבה.

נאך פון דעם זעלבע עולם\צייט.

דער רב אינדערמיט, אן די הוט איז ר' משה אליעזר פראמאוויטש ז"ל אב"ד ציילסהיים.
viewtopic.php?f=31&t=8606

פון אידישע ווארט - 419 - תש''ע - אייר - סיון - זעהט אויס
אז עס איז ג'ווען א גורער חברה

ר' ישעי' קארנבלי זז"ג און זיין בוך דער "טאטע הייסט לויפן" באשרייבט אויך די אחרי המגיפה תקופה בפרטיות.

בונמס זיידע האט געשריבן: ר ישרא' יצחק כהן נ""י א גערער חסיד פון לאדז וואינט און TORONTO האט גשריבען די הרפתקאות דעדו עליו אין DESTINED TO SURVIVE
ער איז ג'ווען ציזאם מיט נאך עטליכע גערער די תשוקה זיך נאך אמאל זעהן מיט דעם רבי''ן און צירוק צי די גמרא אין א גערער בה"מ האט זיי
געהאלטען ער איז דארט מאריך ווי אזוי זיי האבען ג'האלטען דאס ביסעלע וואס עס איז אינטערגעקימען בנסי נסים
ער שרייבט גאנץ פרטיותדיג וועגען די תקופה פינעם באפרייען אין KAUFERING ביז זיי זענען אנגעקימען קיין CELLE ווי זיי האבען ג'טראפען א גערער
חברה בראש דעם צעלער רב רב זצ"ל אבער שרייבט בכלל נישט וואס זיי האבען ג'געסען ביז צעל כאילו ווי כשרות איז נישט ג'ווען א פראבלעם
ס'האט מיר ג'ווינדערט א בחור וואס האט ג'בענקט נאך דעם רבי'ן אין איז געווארען א משפיע פאר אינגלעך אין EX LA BAINE און דערנאך א מלמד
זאל שוין אויף דער עלטער אפילו נישט פריווען מסביר זיין וואס און פארוואס
ביז איך ג'פרעגט אן אנדערן אוד מוצל אש א באבובער איד האט ער מיר געזאגט "ווען איך זאל רעדען פון יעצט ביז _____ וועסט די נישט פארשטיין
דעם מצב וואס מיר האבען דורכגעלעבט"

איך פארשטיי נישט װאס די שרייבסט ביי די מלחמה איז כשרות געװען א פּראבלעם? האלװיי!

verveist האט געשריבן:

בונמס זיידע האט געשריבן: ער שרייבט גאנץ פרטיותדיג וועגען די תקופה פינ עם באפרייען אין KAUFERING ביז זיי זענען אנגעקימען קיין CELLE ווי זיי האבען ג'טראפען א גערער
חברה בראש דעם צעלער רב רב זצ"ל אבער שרייבט בכלל נישט וואס זיי האבען ג'געסען ביז צעל כאילו ווי כשרות איז נישט ג'ווען א פראבלעם
ס'האט מיר ג'ווינדערט א בחור וואס האט ג'בענקט נאך דעם רבי'ן אין איז געווארען א משפיע פאר אינגלעך אין EX LA BAINE און דערנאך א מלמד
זאל שוין אויף דער עלטער אפילו נישט פריווען מסביר זיין וואס און פארוואס
ביז איך ג'פרעגט אן אנדערן אוד מוצל אש א באבובער איד האט ער מיר געזאגט "ווען איך זאל רעדען פון יעצט ביז _____ וועסט די נישט פארשטיין
דעם מצב וואס מיר האבען דורכגעלעבט"

איך פארשטיי נישט װאס די שרייבסט ביי די מלחמה איז כשרות געװען א פּראבלעם? האלװיי!

איך שרייב פון נאכען באפרייען לויט ווי ער שרייבט זענען זיי שוין דאמאלט ג'ווען ווייט פון הונגערן

farshlufen האט געשריבן: יוראפ, ולהודיע פאר די וואס ווייסן נישט, דער סאטמארער רבי ז"ל האט געהייסן גיין וואוהין די דזשוינט האט געשיקט.

געליינט אנמולעט אז אזוי האט אויך געהייסן דער לויבאוויטשער רבי [הריי"צ] ווען מען האט איהם געפרעגט אוואו זעך צו באזעצן.



[במאמר המוסגר: ווען מען זאל בלייבן וואוינען אין די פארשפרייטע שטעטלעך, בכל מקומות מושבותם איבער די וועלט,
אזוי ווי פאר די קריג; וואלט היינט נישט געווען קיין מאנגל אין וואוינונגען, ממילא אויך נישט די אסטראנאמישע קאסטן [פאר-לאנגן] פאר דירה געלט.]

ביקסאדער רב, דער ריי"צ האט אזוי געהייסן אויך אומגעפרעגט.

א הכנה צו די נסיעה

בונמס זיידע האט געשריבן:

מאטקע האט געשריבן: געהערט אמאל אז סאטמער'ער רב ז"ל האט גענפערט פאר איינעם אזא סארט שאלה: אין ניו יורק דארף מען סייעתא דשמיא צו מחנך זיין דער קינדער, אין טשיקאגא (למשל), קען מען האבען סייעתא דשמיא צו מחנך זיין דער קינדער, אם כן אין הבדל.

ביי די לוי' פון הרה"צ אדמו"ר דאמבראווע זצ"ל בין איך ג'שטנען לעבען הרה'ג אב"ד ייט"ל 53 שליט"א
האב איך ג'הערט ווי ער דערציילט ווי אזוי מען האט אים אלץ פיצעל אינגעל וואס האט נישט ג'וויסט וואס
מען טיט זיך מיט אים ג'שיקט קיין NY אין חדר...

זידיטשויבער רבי שליט"א פון שיקאגא איז אויך געקומען לערנען אין ניו יארק.

בהמשך בעאבאכטער'ס הצעה פאר ר' רעדנער זז"ג

בעאבאכטער האט געשריבן: רעדנער טייערער, ביטע קומט אהער אין דעם געהענגל און טיילט אונז מיט מיט אייערע פערזענליכע מיטלעבענישן,
און אויך פון וואס איר קענט און ווייסט פון דערנאנט. מיר וועלן זיך 'זעצן ארום דעם טיש' און הארכן יעדעס ווארט
אייערן. מיר ווארטן אויף אייך.

וויל איך אויף פרישען דעם אשכול אלס פיוס
לעצטענס געטראפען מיט א שכן בילדותי וואס איז געווען א 56ער בין הדברים האב איך אים געפרעגט היתכן אים
האט מען געשיקט קיין צעלים און זיין עלטערין ברידער האט געלערנט אין תורה ודעת ? האט ער מיר געזאגט אז
זיין ברודער וואס איז געווען עלטער פון אים האט אין פעסט קייו געהעריגען חדר געהאט זיין דור האט שוין געהאט
א גוטען מלמד האט ער אריין געפאסט און צעלים, פרעג איך מיט וויפיל איז דער ברודער עלטער געווען ?
זאגט אז זיין ברודער איז געבוירען במחתרת אין פעסט , פארשטייט זיך אז האב אים האב איך ניט געקענט פרעגן
אבער עס ווינדערט מיר די זעלבע זאך וואס עס איז מיר געלעגען במחשבה ווען איך האב געליינט הרה"ח ר משה
האלצלער"ס זכרונות LATE SHADOWS ווי ער באשרייבט זיין חופה בחדרי חדרים און ווי אזוי זיי האבען געלעבט
בהסתר פנים און פעסט און עס איז געבוירען געווארען א אינגעל ממש נאך דעם באפרייען
איך האב ביידע אידען געקענט אלס מסירת נפש אידען
נאך דעם באפרייען שטעלט אפ זיין טאטען א מרת ג' און זי פרעגט צי ער ווייסט דעם אדרעס פון עגונות בית דין
ער גיט איר די אדרעס און גייט ווייטער קוים געגאנגען א פאר טריט און ער טרעפט א ידיד וואס איז אהיים געקומען
פון רוסישעו געפענגעני' און יענער דערציילט מיט וועם ער איז געווען ובתוכם ר' ג' וואס ווארט נאך מען זאל אים אהיים
לאזען ער איז גלייך געלאפען אין ב"ד די דיינים האבען אים באראויגט אז זי איז נאך ניט געווען און עס גייט ניט אזוי פשוט
ער געדענקט ווי זיין טאטע האט געמאכט קידוש אויף זיין מאמע'ס בארכעס,עס איז געווען צייטען וואס מען האט יא כשר
וויין און זיין טאטע פלעגט אים שיקען קויפען 4 דעצי דאס הייסט 13 אונץ

פאר א פאר חדשים צירוק בין איך ג'זעסען ביי א שמחה ציזאם מיט הרה"ח חיים אלעזר בראנסדארפער נ"י
(אחיו להבחל"ח פון הגאון רבי מאיר בראנדסדארפער זצ "ל) א באטעמטר שמועסר (א שאד איך האב ניט געהאט א רעקארדער) ,
לפי זכרוני איז אביהם ר ' שלמה ז"ל ומשפחתו ניצל געווארען פון דעם גירוש פון פוילישע פון אונגארען
קיין קאמעניץ פאדאלסק, און אנגעקימען קיין אנטווערפען פון ווי זיי זענין אנטלאפען קיין פראנקרייך,
ווי זיי זענען ג'ווען במשך שנות הזעם באהאלעטן אין דערפער, אין איין דארף האט ר' שלמה מברר געווען
אז דאס טייכעל איז ניט קיין מי גשמים און איז כשר בזוחלין, איינע פון זיינע ברודער איז דארט געבוירען געווארען,
אויך דערציילט רח"א אז עס איז געווען מצות (פרטים געדענק איך ניט), זיי זענען געווען פון די ערשטע
פליטים אנקימען קיין א"י כמעט תיכף נאך די ימי הזעם נאך פאר דעם היום המר והנמהר ה אייר תש"ח
און זיך גלייך מקשר צי הרה"ק בעל שומרי אמונים זי"ע