אידישע וועלט פארומס

יצחק דע באנקיר האט געשריבן: עס איז דא שיטות בראשונים
אז אויף א עשה וואס איז נישט דוחה א לא תעשה ועשה, אויב מען האט יא מקיים געווען די עשה קומט דעם איד נישט קיין מלקות ווייל די עשה כשלעצמה איז בכח דוחה צו זיין דעם לא תעשה,
די סיבה פארוואס מען טאר נישט טון די מצוה איז נאר ווייל עס איז דא א ל"ת בצירוף מיט א עשה, און דאס איז אלעסגעזאגט געווארן אויף דעם אז מען טאר עס נישט טון
אבער בגוונא ווי ער האט עובר געווען קומט אים נישט קיין מלקות

לפי"ז ברויך מען וויסן ווען מען פסקנט אז במקום מצות כיבוד אב איז מען נישט בארעכטיגט צו עובר זיין אויף א איסור ווייל אתה ואביך חייבים בכבודי
דא זאגט זיך אויך די דין אז מלקות באקומט מען נישט ווייל ער האט פארט מקיים געווען א עשה?
אדער הייסט עס בכלל נישט מקיים געווען קיין מצות עשה??

מיללער האט געשריבן:

יצחק דע באנקיר האט געשריבן: עס איז דא שיטות בראשונים
אז אויף א עשה וואס איז נישט דוחה א לא תעשה ועשה, אויב מען האט יא מקיים געווען די עשה קומט דעם איד נישט קיין מלקות ווייל די עשה כשלעצמה איז בכח דוחה צו זיין דעם לא תעשה,
די סיבה פארוואס מען טאר נישט טון די מצוה איז נאר ווייל עס איז דא א ל"ת בצירוף מיט א עשה, און דאס איז אלעסגעזאגט געווארן אויף דעם אז מען טאר עס נישט טון
אבער בגוונא ווי ער האט עובר געווען קומט אים נישט קיין מלקות
לפי"ז ברויך מען וויסן ווען מען פסקנט אז במקום מצות כיבוד אב איז מען נישט בארעכטיגט צו עובר זיין אויף א איסור ווייל אתה ואביך חייבים בכבודי
דא זאגט זיך אויך די דין אז מלקות באקומט מען נישט ווייל ער האט פארט מקיים געווען א עשה?
אדער הייסט עס בכלל נישט מקיים געווען קיין מצות עשה??

דאס אז מען טאר נישט מכבד זיין א טאטע ווען ער הייסט עובר זיין אויף א מצוה אין די תורה, לערנט זיך פון א היקש פון כיבוד אב צו שמירת שבת, וואס מיינט אז ביי אזא פאל איז כלל נישט דא די מצוה, וואס האט דאס מיט עשה דוחה ל"ת?

יצחק דע באנקיר האט געשריבן: אוודאי האט עס מיט עדל"ת די הוא אמינא וואלט דאך געווען אז עדל"ת און מען איז מחוייב זיך מטמא צו זיין בבית הקברות קומט די פסוק און זאגט אז ס'איז נישט דוחה

ווער זאגט אבער אז בדיעבד אז ער האט יא געברענגט די עסן פארן טאטע לכבדו אז ער האט בכלל נישט מקיים געווען די מצות כיבוד אב

מיללער האט געשריבן:

יצחק דע באנקיר האט געשריבן: אוודאי האט עס מיט עדל"ת די הוא אמינא וואלט דאך געווען אז עדל"ת און מען איז מחוייב זיך מטמא צו זיין בבית הקברות קומט די פסוק און זאגט אז ס'איז נישט דוחה
ווער זאגט אבער אז בדיעבד אז ער האט יא געברענגט די עסן פארן טאטע לכבדו אז ער האט בכלל נישט מקיים געווען די מצות כיבוד אב

די הו"א וואלט געווען משום עדל"ת אבער ברגע וואס די תוה"ק האט דאס בפי' מוציא געווען איז אוודאי אז אין אזא פאל איז נישטא קיין מצוה בכלל,נישט לכתחלה און נישט בדיעבד, דאס איז נישט קיין צושטעל צום רבי"א אין תוס' חולין בנוגע יעדע עשה דוחה ל"ת ואין עשה דוחה ל"ת ועשה וואס איז א כלליות'דיגע ענין און נישט געזאגט ספעציפיש ביי איין ]אל, דארט קען מען קלערן אז משום הכלל של עשה דוחה ל"ת איז דער ל"ת נדחה נאר דע עשה נישט.
ודו"ק כי פשוט הוא

יצחק דע באנקיר האט געשריבן: עס איז דא שיטות בראשונים
אז אויף א עשה וואס איז נישט דוחה א לא תעשה ועשה, אויב מען האט יא מקיים געווען די עשה קומט דעם איד נישט קיין מלקות ווייל די עשה כשלעצמה איז בכח דוחה צו זיין דעם לא תעשה,
די סיבה פארוואס מען טאר נישט טון די מצוה איז נאר ווייל עס איז דא א ל"ת בצירוף מיט א עשה, און דאס איז אלעסגעזאגט געווארן אויף דעם אז מען טאר עס נישט טון
אבער בגוונא ווי ער האט עובר געווען קומט אים נישט קיין מלקות

לפי"ז ברויך מען וויסן ווען מען פסקנט אז במקום מצות כיבוד אב איז מען נישט בארעכטיגט צו עובר זיין אויף א איסור ווייל אתה ואביך חייבים בכבודי
דא זאגט זיך אויך די דין אז מלקות באקומט מען נישט ווייל ער האט פארט מקיים געווען א עשה?
אדער הייסט עס בכלל נישט מקיים געווען קיין מצות עשה??

יצחק דע באנקיר האט געשריבן: די תורה איז מגלה אז די טארסט נישט פאלגן דיין טאטע

ווער זאגט אז די גילוי הקרא איז אז מען געבט מלקות אויף די לאו?

אתה ואביך חייבים בכבודי קען מיינען מצד די חיוב עשה וואס ליגט אויף אים צו מקיים זיין די חיוב השבת אבידה, מיז נישט זיין אז ס'קומט אים מלקות

בנימין הלוי האט געשריבן:

יצחק דע באנקיר האט געשריבן: די תורה איז מגלה אז די טארסט נישט פאלגן דיין טאטע

סתם אזוי נישט פאלגן? די תורה איז מגלה אז דער איסור איז שטארקער ווי כיבוד אב. אבער עס מוז דאך זיין אן איסור מן הצד.

מהיכי תיתי, די תורה זאגט "פאלג די חיוב השבת אבידה און נישט די טאטע"
ד.מ. נישט אז די יכולת פינעם עשה צו מדחה זיין די מלקות גייט אוועק

ווער זאגט אז די גילוי הקרא איז אז מען געבט מלקות אויף די לאו?

נישט איך. דאס איז ממילא אזוי אויב דער לאו ווערט נישט נדחה

ווער זאגט אז די מלקות פינעם לאו ווערט נישט נדחה

ודע דלסברת ריב"א ז"ל שכתבנו לעיל הלא מראש דכל מקום שאמרו אין עשה דוחה ל"ת ועשה מלקא לא לקי ק"ל מהא דגרסינן פרק אלו מציאות ד"ל ע"ב ת"ר והתעלמת פעמים שאתה מתעלם כו' הא כיצד היה כהן והוא בבית הקברות כו' לכך נאמר והתעלמת מהם ופריך למאי אצטריך קרא אלימא לכהן והוא בבית הקברות פשיטא האי עשה כו' ולא אתי עשה ודחי ל"ת ועשה כו' והשתא לדעת ריב"א ז"ל מאי קושיא אימא דאצטריך קרא דוהתעלמת לאשמועינן דכהן והוא בבית הקברות ליתיה לעשה דהשבת אבידה כלל ונפקא מינה דאם עבר ונכנס לבית הקברות לוקה עליו משום טומאה דאי לאו דמיעטיה קרא אע"ג דאין עשה דוחה לא תעשה ועשה מ"מ מלקא לא לקי להכי אצטריך והתעלמתוכה"ג נמי קשה מהא דפריך התם דל"ב אברייתא דקתני מנין שאם אמר לו אביו הטמא או אל תחזור אבידה שלא ישמע לו שנאמר איש אמו כו' טעמא דכתב רחמנא אני ה' הא לא"ה הו"א צייתא ליה ואמאי האי עשה כו' ומאי קושיא אימא דאצטריך קרא לאשמעינן דאם אמר לו אביו הטמא ליתיה לעשה כלל ואם עבר ונטמא לוקה עליוועיין בתוס' שם ד"ה הא כו' מה שהקשו שם ותרצו דהכא סמיך על ותו מי דחינן איסורא מקמי ממונא ולקמן נמי עדיפא מינה משני יע"ש וא"כ אף אנו נאמר כן על קו' דידן (שנה) ועוד אפשר לומר דתלמודא התם לאו אקרא פריך דלמאי הלכתא כתביה רחמנא דהאי ודאי לא קשיא כמ"ש אלא אתנא דבריי' קפריך דקתני פעמים שאתה מתעלם כיצד כו' לכך נאמר והתעלמת דמשמע דאי לאו קרא דוהתעלמת היה חייב להחזיר וכן נמי בברייתא דהתם דקתני מנין שאם אמ"ל אביו שלא ישמע לו דמשמע דאי לאו קרא דאני ה' הו"א דחייב לשומעו ואהא פריך דלהא לא אצטריך קרא ועיין מ"ש רבינו ז"ל פי"ג מה' שחיטה ה' י"ט וז"ל אסור ליטול אם על הבנים ואפי' לטהר את המצורע כו' ואם לא שלח לוקה שאין עשה דוחה ל"ת ועשה ונראה שאין מכאן ראיה דס"ל שלא כדעת ריב"א דהתם ה"ט משום דגלי קרא תשלח אפי' לדבר מצוה כדאיתא התם ועיין במ"ש ה"ה ז"ל פי"א מה' גזילה דח"י שמדבריו שם נראה בהדיא שחולק על ס' ריב"א ז"ל כמו שיראה המעיין ודוק:

שלך לחמך האט געשריבן: די סברה זאגט אז עס איז בכלל נישט דא א מצות כיבוד אבאויף אזא פאל,

מיללער האט געשריבן:

יצחק דע באנקיר האט געשריבן: עס איז דא שיטות בראשונים
אז אויף א עשה וואס איז נישט דוחה א לא תעשה ועשה, אויב מען האט יא מקיים געווען די עשה קומט דעם איד נישט קיין מלקות ווייל די עשה כשלעצמה איז בכח דוחה צו זיין דעם לא תעשה,
די סיבה פארוואס מען טאר נישט טון די מצוה איז נאר ווייל עס איז דא א ל"ת בצירוף מיט א עשה, און דאס איז אלעסגעזאגט געווארן אויף דעם אז מען טאר עס נישט טון
אבער בגוונא ווי ער האט עובר געווען קומט אים נישט קיין מלקות

דאס אז מען טאר נישט מכבד זיין א טאטע ווען ער הייסט עובר זיין אויף א מצוה אין די תורה, לערנט זיך פון א היקש פון כיבוד אב צו שמירת שבת, וואס מיינט אז ביי אזא פאל איז כלל נישט דא די מצוה, וואס האט דאס מיט עשה דוחה ל"ת?