היינט געפאלט די יארצייט פון דעם צדיק הר"ר משה פארהאנד זצ"ל אב"ד מאקאווא בעמ"ס אהל משה עה"ת ומועדים ודרשות נפטר י"ז סיון תש"ד (יום ה' לס' בהעלותך כהאי שתא) ומנו"כ שם
זיין קדושה האט באשיצט דעם שטאט מאקאווא, די דייטשן ימ"ש זענען אריין קיין מאקאווא ככלות השבעה, אויך זענען געבליבן לעבן א גרויס חלק פון די מאקאווא אידן.
ער שרייבט אין זיין צוואה געדריקט אין זיין ספר אהל משה בזה הלשון: וכל מי שיעשה דבר לתיקון נשמתי אפילו אינו תלמידי וכש"כ תלמידי אני מבטיחו שלא ילך מזה העולם בלא תשובה שלימה שמי משה בן חי' שרה ושם אבי הצדיק יוסף צבי נבג"מ. כי גלוי וידוע לפני כסא כבודו ית"ש שהרבה טרחתי לעשות תשובה שלימה ובפרט על חטאת נעורים והרבה פעמים במסירת נפש ממש - לכן יש בכחי ג"כ לזכות אחרים בזה.ע"כ
יאנקעל פעדראטשיק האט געשריבן:
ער איז נישט אוועק אין מאקאווא,
ריכטיג, ער איז אוועק אין פעסט אין שפיטאל, און איז געברענגט א טאג דערויף לקבורה אין מאקאווא.
ער האט אבער געזאגט אויב מען וועט אים צוריק אהיימטראגן און באערדיגן אין מאקאווא וועט ער אכטונג געבן אויף די שטאט, אזוי ווי לטובה שרייבט איז כמעט יעדער פון מאקאווא געבליבן לעבן, זי"ע
פון וואנעט נעמסטו דאס? אין די הקדמה פון אהל משה שרייבט זיין אייניקל / תלמוד אז איידער ער איז געפארן אין שפיטאל האט ער זיי געטרייסט און צוגעזאגט אז זיי וועלן בלייבן לעבן.
יאנקעל פעדראטשיק האט געשריבן:
ער איז נישט אוועק אין מאקאווא,
ריכטיג, ער איז אוועק אין פעסט אין שפיטאל, און איז געברענגט א טאג דערויף לקבורה אין מאקאווא.
ער האט אבער געזאגט אויב מען וועט אים צוריק אהיימטראגן און באערדיגן אין מאקאווא וועט ער אכטונג געבן אויף די שטאט, אזוי ווי לטובה שרייבט איז כמעט יעדער פון מאקאווא געבליבן לעבן, זי"ע
פון וואנעט נעמסטו דאס? אין די הקדמה פון אהל משה שרייבט זיין אייניקל / תלמוד אז איידער ער איז געפארן אין שפיטאל האט ער זיי געטרייסט און צוגעזאגט אז זיי וועלן בלייבן לעבן.
מיין זיידע פלעגט אזוי פארציילן, ער האט געזאגט אז ער וועט באשיצן די שטאט
מורא'דיגע דיבורים זיינע לעצטע דברי תורה וואס ער האט געזאגט:
דוי הסר וגם חרון - ואז אלם בשיר ירון
"דוי הסר וגם חרון" - הדוי והחרון אף יסתיימו, "ואז אלם" - מי שיעשה עצמו כאלם בעתות צרות הגדולות אלו שלא יהרהר אחרי מדותיו ית"ש, ויקבל הכל באהבה ואמונה, "בשיר ירון" - יזכה לרנן על הפדות.
איז אזוי ער איז אוועק אין פעסט אין שפיטאל, נאכדעם וואס די זשאנדערען האבין איהם איינמאל אנגעשלאגען און מען האט געפירט קיין פעסט אין שפיטאל, די חידוש נפלא איז געווען, אז אין מאקאווא האט מעט א ב"מ נישט געטויבעלט אין מקוה נאר געמאכט 9 קבין כמו רוב המקומות באונגארין, איינמאל יארען פריער איז ער געווען אין פעסט, און געזעהן אז דארט האט די חברה קדישא א באזונדערע מקוה און מען טויבעלט יא ביי די טהרה, האט ער געזאגט בלשון קדשו אז דא איז גוט צו שטארבען וכך הוה. עוד פלא, אז יענע יארען די דייטשען האבין שוין שולט געוועהן און אונגארין און מען האט איהם צוריק געפירט קיין מאקאווא וואס אין יענע יארען איז דאס געווען א ווייטער נסיעה פון 6-7 שעה [היינט דארט דאס 2 שעה מיט די נייע ראודס] ערב שבת קודש, די לויה איז פארגעקומען אין ביהמ"ד צו די קבורה האט מען נישט געלאזט מער ווי א מנין אידען, די מצבה איז אויפגעשטעלט געווארען נאך די קריג די ברכה וואס ער האט געווינטשען בני עירו האט נישט קיין שייכות מיט זיין מקום קבורה, ער האט אנגעווינטשען וכך הוה שרוב בני העיר ניצלו לחיים, דהיינו עס איז געווען 3 טראנספארטען, 2 זענען ניצול געווארען 1 נישט ל"ע הי"ד. ולא עוד אז אלעס איז געבליבען שומרי תו"מ וואס דאס איז נאך א גרעסערע חידוש. וקודם לפטירתו הוסיף ואמר אז דער באהן שעף [דער קאנדאקטער] וועט דעם באהן גוט פירען. מען האט אוועקגעפירט די אידען פון מאקאווא אין געטא קיין סעגעדין ככלות השבעה תש"ד, און שמחת תורה איז שוין געווען צוריק מנין אין בית המדרש די הקדמה צו ספרו אהל משה על התורה האט געשריבען נכדו הגה"צ רבי אפרים לעמבערגער ז"ל רב דקהלת מאקאווא ב"פ אונטער די נעמען פון 2 אנדערע אייניקלעך די מוציאים לאור הרב זאב צבי פארהאנד אב"ד פראג ז"ל ואחיו הרב יהושע אלעזר ז"ל
"מי שילמוד עבורי ששה סדרים משניות יתברך בודאי בברכת בני חיי ומזוני וכ"ט... וכל מי שיעשה דבר לתיקון נשמתי, אפילו אינו תלמידי, וכל שכן תלמידי, אני מבטיחו שלא ילך מזה העולם בלא תשובה שלימה, שמי משה בן חי' שרה, ושם אבי הצדיק יוסף צבי נבג"מ, כי גלוי וידוע לפני כסא כבודו יתברך שמו שהרבה טרחתי לעשות תשובה שלימה ובפרט על חטאות נעורים, והרבה פעמים במסירות נפש ממש, לכן יש בכחי גם כן לזכות אחרים בזה"
ביי אונז אין משפחה פארציילט מען אז מיין זיידע וואס איז געווען אן איידעם אין מאקעווע האט זיך פארשאפט א טעלעפאן ביים קריג און האט אנגערופען די קאנצעליי אין פעסט און זיי געפרעגט היות זיין פרוי'ס משפחה אין מאקעווע האט א באהעלטעניש און ער קען אנקומען אהין צו ער זאל אהין גיין אדער זאל ער מיט גיין מיט די טראנפארטן? האבן זיי עם געזאגט ער זאל מיט גיין מיט'ן טראנספארט סוועט עם גארנישט געשען. איבעריג צו זאגן א דאנק דעם האט ער פארלוירן זיין אשת נעורים. איז מיר אינטערסאנט צו זעהן יעצט אז רוב מאקעווע האט איבערגעלעבט.