האם יש "קדושת שביעית" בלולבי שמיטה מא"י, והיתר קנייתן
מ'האלט שוין אט אט פאר יו"ט סוכות מ'קויפט שוין די ארבעת המינים, און ס'טוט זיך נאכמאל וועגן קויפן לולבים (דערי) וואס זענען געוואקסען אין די גבולות פון א"י וואס ס'גייט דארט אן שמיטה.
סאי'ז כדאי קלאר צו מאכן פון וואס מ'רעדט דאס יאר לעומת וואס די רבנים האבן געשריבן ביים פאריגען שמיטה אז מזאל זיך מונע זיין פון צו נעמען לולבי א"י , די רעדע פאריגע מאל איז געווען אז מ'האט גענומען פון פעלדער וואס זענען נישט געווען קיין שומרי שמיטה, און ס'איז א שאלה צו מען מעג נעמען פון החשוד על השביעית א זאך וואס האט א זיקת שביעית צוליב קנס, אבער דער שמיטה איז דער דיון אז מ'נעמט פון פעלדער וואס זייערע בעלי בתים זענען שומרי שמיטה און ס'האט א הכשר פון בד"ץ העדה החרדית און ס'איז נישט דא קיין שום שאלה פון קנס'ן די בעלי השדות, די שאלה איז נאר אויב גייט אן "קדושת שביעית" ביי לולבים, און ממילא איז אסור צו מאכן מסחר דערמיט, און אזוי אויך אויב האט מען זיך איינגעהאנדלט אזא לולב ברויך מען עס אפהיטן דערנאך בקדושת שביעית.
כדי מ'זאל אביסל פארשטיין דער נושא וועל איך שרייבן און קורצן דער יסוד המחלוקה (און אויב מ'פארשטייט נישט קען מען אריינפרעגען...).
משנה
די גמרא אין מס' סוכה (ט"ל ע"ב מ' ע"א) רעדט שוין איבער דעם נושא, די גמרא באציט זיך אויף די משנה דארט (פ"ג מי"א)
עכ"פ זעט מען פון די משנה אז ביי אתרוג וואס איז א געהעריגע פרי גייט יא אן קדושת שביעית און ביי לולב נישט.
גמרא
די גמרא (דף ל"ט ע"ב) זאגט אז די משנה רעדט זיך ביי א לולב בר ששית הנכנס לשביעית, און נאר וועגן דעם גייט נישט אן דערביי קיין קדושת שביעית, אבער ביים אתרוג גייט יא אן שביעית אפילו ס'געוואקסען אינעם זעקסעטן יאר ווייל ביי אתרוג גייט מען "בתר לקיטה" און וויבאלד ער שניידט עס אראפ אינעם זיבעטען יאר איז חל דערויף קדושת שביעית משא"כ ביים לולב גייט מען "בתר חנטה".
זעט מען עכ"פ אז די סתמא די גמרא לערנט אז ביי א לולב וואס איז יא געוואקסען אין שמיטה גייט יא אן קדושת שביעית, פרעגט אויף דעם די גמרא (בדף מ' ע"א):
הסבר רש"י ועוד ראשונים
רש"י איז מפרש
קומט אויס, אז באמת גייט יא אן קדושת שביעית אפילו ביי עצים אויב ס'האט דער תנאי פון "הנאתו וביעורו שוה" אז בשעת ווען מען האט הנאה פון דעם האלץ - דער עיקר הנאה אויף וואס סאיז עומד - דעמאלט'ס ווערט עס אויך נתבער אדער נתכלה מן העולם, און ס'איז גלייך צו די הנאה פון "לאכלה" וואס בשעת מען האט הנאה דערפון ווערט עס אויך נתבער ונתכלה מן העולם.
ממילא וויבאלד א "לולב" איז עומד אויסצוקערן און דאס איז דער עיקר הנאה דערפון און בשעת מהאט הנאה דערפון ווערט עס אויך נתקלקל ונתבער מן העולם, איז דער הנאה דערפון גלייך צו הנאת אכילה ממילא וועגען דעם גייט יא אן דערביי קדושת שביעית, ממילא וועגען דעם דארף מען איינזעצען די משנה דווקא ביי לולב שישית הנכנסת לשביעית, משא"כ אנדערע האלץ שטייט צו הייצן פון די קוילן וואס ס'ווערט נאכדעם וואס די האלץ איז שוין פארברענט, קומט אויס אז דער הנאה קומט נישט בשעת ביעורו ממילא וועגען דעם גייט נישט אן דערביי קיין קדושת שביעית.
לפ"ז פשוט אז ס'גייט יא אן קדושת שביעית ביי לולבים וויבאלד ס'איז עומד לטאטא הבית און ס'איז הנאתו וביעורו שוה. און אזוי האט תוס' געלערנט פשט, און נאך פילע ראשונים זענען אזוי מסביר (נישט פסק'נען) די גמרא.
דעת הרמב"ם והברטנורה ועוד ראשונים הפוסקים.
דער רמב"ם און דער ברטנורה זענען אבער מסביר די משנה ביי יעדע לולב, און זיין זאגען דער טעם ווייל א לולב איז א פשוטער האלץ און ס'גייט נישט אן קיין קדושת שביעית ביי קיין עצים.
[אינטערסאנט אנצומערקן אז און כת"י מהדו"ק פון פהמ"ש להרמב"ם איז יא געשטאנען אז מ'רעדט בלולב שישית וכו', אבער דער רמב"ם האט עס אויסגעמעקט און צוגעשריבן אזוי ווי יעצט אז סגייט בכלל נישט אן קיין קדושת שביעית].
דער ר"ן ברענגט קודם אזוי ווי פשטות הגמ', נאכדעם זאגט ער אזוי ווי דער רמב"ם זאגט אז ס'גייט בכלל נישט קיין קדושת שביעית דערביי ווייל ס'איז האלץ.
און אזוי פסקנ'ט אויך דער רי"ד בפסקיו שם. און נאך ראשונים.
איז דאך לכאורה שווער אז פון די גמרא זעט מען דאך אז ביי א לולב גייט יא קדושת שביעת וויבאלד ס'איז "הנאתו וביעורו שוה" (די קשיא פרעגן פיל אחרונים), ענעטפערט דער כפות תמרים אז לויט די מסקנת הגמ' שפעטער גייט נישט אן קדושת שביעית אפילו ביי לולב ווייל סווערט בטל צו רוב האלץ וואס ס'איז עומד להסקה און ס'גייט נישט אן דערביי קיין קדושת שביעית.
דער הייליגער חת"ס - צוליב א אנדערע קשיא - זאגט אז דער ריכטיגער פשט אין די משנה איז אזוי ווי דער רמב"ם ורע"ב אזוי דער כפו"ת האט עס מסביר געווען. און אזוי שרייבן פילע אחרונים מסביר צו זיין דער דעת הרמב"ם בפירושו.
פילע אחרונים זענען מסביר דעם דעת הרמב"ם פארוואס ס'גייט נישט קדושת שביעית דערביי אויף אנדערע אופנים אדער דאס איז דער דרך היותר מורווח.
דער רמב"ם און זיין ספר (בהל' שמיטה ויובל פ"ח הי"א) ברענגט אראפ די משנה כפשוטה "הלוקח לולב מע"ה בשביעית וכו'" און ער נעמט זיך נישט אויס אז מ'רעדט פון לולב שישית, זעט מען דאך אז ער נעמט אן להלכה א ס'גייט נישט אן דערביי קדושת שביעית. אזוי זאגט דער רדב"ז און נאך נו"כ הרמב"ם (און הגם דער מהר"י קורקוס איז מעתיק די גמ' אויך אויפן רמב"ם, אבער ווי פריער געשריבן זעט מען קלאר פון דאס וואס דער רמב"ם האט געמעקט זיין כת"י מהדו"ק אז ער האלט נישט אזוי).
להלכה
יעצט איז די שאלה וויאזוי פסקנ'ט מען למעשה עפ"י הנ"ל
פילע אחרונים הפוסקים זענען מעתיק דעם רמב"ם (חיי"א פאה"ש ועוד) כפשוטו, און אזוי איז דער כלל אז מ'פסקנט ווי דער רמב"ם אפילו רש"י איז מסביר אנדערש די סוגיא ובפרט בהלכות זרעים וטהרות.
און אויף דעם איז כדאי מעתיק צו זיין די ווערטער פון בעל שבט הלוי (ח"א או"ח סי' קפ"א) נאכדעם וואס ער איז מבאר אז דעת הרמב"ם איז אז ס'גייט נישט און קדושת שביעית, שרייבט ער:
נאכדעם ברענגט ער אז ער געדענקט אז דער חזו"א האט געהאט א ספק לגבי הדסים אבער לגבי "לולב" איז עם געווען א פשיטא אז ס'גייט נישט אן דערביי קדושת שביעית.
און ער פירט אויס "ע"כ אמינא, המחמיר יחמיר לעצמו, וברוך יאמרו לעומתו, אבל המקילים יש להם עמוד ברזל לסמוך עליו".
און אזוי פסקנ'ט אויך דער מנחת יצחק (עי' בח"ו סי' ס"א, ח"ח סי' ק"ב, ובקובץ עולת החודש תשרי תש"מ).
בזמן הזה שאין מכבדין הבית בלולב
אלעס אויבען דערמאנט איז אפילו אמאליגע צייטן וואס רוב עולם האט גענוצט לולבים צו אויסקערן די הייזער, אבער היינטיגע צייטן וואס (כמעט) קיינער נוצט מער נישט קיין לולב פארדעם פאלט לכאורה אוועק דער גאנצער טעם פארוואס ס'גייט אן דערביי קדושת שביעית, און אפילו די ראשונים וואס זענען מסביר די גמרא און די משנה אז סגייט יא אן קדושת שביעית ביי א לולב ווייל ס'איז הנאתו וביעורו שווה וועלן מודה זיין אז היינט גייט נישט אן דערביי קדושת שביעית, נאר ס'איז אזוי ווי סתם עצים, וואס ס'גייט נישט אן דערביין קדושת שביעית.
און אזוי פסקנ'ן כמה אחרונים (עי' מנח"י הנ"ל, הגרש"ז אויערבאך במנחת שלמה סי' נ"א, און אזוי שרייבט הגרח"ק ששמע בשם מרן החזו"א).
לסיכום
א) פשטות הגמ' קוקט אויס אז סגייט יא אן קדושת שביעית ביי לולב, און אזוי זענען מסביר פילע ראשונים מפרשי הגמ', ב) אבער דער רמב"ם און נאך פילע ראשונים פסקנ'ן אז אפילו לפי די גמרא גייט נישט אן קדושת שביעית. ג) היינטיגע צייטן וואס מען נוצט נישט קיין לולבים פאר א בעזעם, גייט נישט אן קדושת שביעית דערביי אפילו לויט רש"י ודעימיה.
פאר איך שרייב ווייטער איבער א "הלכה" וואס איינער שטעלט אריין אין פארשידענע טעגליכע אויסגאבעס, איז כדי צו אויסקלארן א "מכתב הסברה" וואס איז געווען צושפרייט אין פילע פלעצער, אז בני חו"ל דארפן מחמיר זיין אז ס'גייט יא אן קדושת שביעית און נישט קויפן לולבי א"י ווייל רוב ראשונים(רש"י ותוס' וכו') האלטן אזוי, און בני חו"ל דארפן מער מחמיר זיין דערויף, לענ"ד איז עס א גרויסע טשטוש, וכמבואר לעיל אז אה"נ פון פשטות הגמ' קוקט טאקע אזוי אויס און צוליב דעם זענען פיל ראשונים - מפרשים אזוי מפרשדי גמרא, אבער הראשונים הפוסקיםדער רמב"ם ודעימיה האבן אנגענומען להלכה אז ס'גייט נישט אן קדושת שביעית, ממילא איז פשוט אז מ'נעמט אזוי אן. פונקט אזוי ווי ביי פילע אנדערע הלכות וואס מיר פירן זיך אזוי בלי שום פקפוק בין להחמיר ובין להקל איז פילע מאל דאס וואס אסאך ראשונים (אפילו וואס ווערן פאררעכנעט ווי פוסקים) האלטן אנדערש, עכ"ז קוקט מען נישט דערויף, די זעלבע זאך דא (וכש"כ אז די ראשונים זענען נאר מפרש די גמרא לפי פשוטו) דארף מען זיך רעכענען מיט די ראשונים הפוסקים.
ועוד, דעת כמה פוסקים אז אפילו רש"י ודעימיה זענען מודה אז היינטיגע צייטן גייט נישט אן קדושת שביעית ביי לולב וויבאלד מ'נוצט עס שוין נישט פאר קיין בעזעם, ממילא איז דאך נפל כל הבנין אז מ'דארף מחמיר זיין ווי רוב ראשונים וואס האלטן אזוי.
ועוד ס'דא א בית דין אין א"י ("עדה החרדית" קוראים להם) פון דיינים מומחים וואס האבן קבלה וסמיכה און וואס זענען אויסגעקאכט אין הלכות זרעים והל' א"י און זיי האבן קלאר ג'עפסקנ'ט אז ס'איז מותר בלי שום פקפוק.
המשך - בענין שעושין מזה כלים היום - יבוא בעז"ה
סאי'ז כדאי קלאר צו מאכן פון וואס מ'רעדט דאס יאר לעומת וואס די רבנים האבן געשריבן ביים פאריגען שמיטה אז מזאל זיך מונע זיין פון צו נעמען לולבי א"י , די רעדע פאריגע מאל איז געווען אז מ'האט גענומען פון פעלדער וואס זענען נישט געווען קיין שומרי שמיטה, און ס'איז א שאלה צו מען מעג נעמען פון החשוד על השביעית א זאך וואס האט א זיקת שביעית צוליב קנס, אבער דער שמיטה איז דער דיון אז מ'נעמט פון פעלדער וואס זייערע בעלי בתים זענען שומרי שמיטה און ס'האט א הכשר פון בד"ץ העדה החרדית און ס'איז נישט דא קיין שום שאלה פון קנס'ן די בעלי השדות, די שאלה איז נאר אויב גייט אן "קדושת שביעית" ביי לולבים, און ממילא איז אסור צו מאכן מסחר דערמיט, און אזוי אויך אויב האט מען זיך איינגעהאנדלט אזא לולב ברויך מען עס אפהיטן דערנאך בקדושת שביעית.
כדי מ'זאל אביסל פארשטיין דער נושא וועל איך שרייבן און קורצן דער יסוד המחלוקה (און אויב מ'פארשטייט נישט קען מען אריינפרעגען...).
משנה
די גמרא אין מס' סוכה (ט"ל ע"ב מ' ע"א) רעדט שוין איבער דעם נושא, די גמרא באציט זיך אויף די משנה דארט (פ"ג מי"א)
דאס הייסט אז אויב איינער וויל קויפן פון זיין חבר אן ע"ה די ד' מינים זאגט די משנה אז ער זאל נאר באצאלן פארן לולב און דער אתרוג זאל ער עם בעטן במתנה, ווייל אויב פארקויפט ער עם אויך דער אתרוג ווערט נתפס קדושת שביעית אויף די געלט וואס דער ע"ה באקומט און דער דין איז "אין מוסרין דמי שביעית לעם הארץ", ווייל חכז"ל האבן מורא געהאט אז ער וועט זיך נישט פירן מיט די געלט כדין קדושת שביעית. משא"כ דער לולב קען מען יא קויפן פונעם ע"ה ווייל ביי דעם גייט לכאורה נישט אן קדושת שביעית.הלוקח לולבמחבירו (עם הארץ) בשביעית, נותן לו אתרוג במתנה, לפי שאין רשאי ללקחו בשביעית.
עכ"פ זעט מען פון די משנה אז ביי אתרוג וואס איז א געהעריגע פרי גייט יא אן קדושת שביעית און ביי לולב נישט.
גמרא
די גמרא (דף ל"ט ע"ב) זאגט אז די משנה רעדט זיך ביי א לולב בר ששית הנכנס לשביעית, און נאר וועגן דעם גייט נישט אן דערביי קיין קדושת שביעית, אבער ביים אתרוג גייט יא אן שביעית אפילו ס'געוואקסען אינעם זעקסעטן יאר ווייל ביי אתרוג גייט מען "בתר לקיטה" און וויבאלד ער שניידט עס אראפ אינעם זיבעטען יאר איז חל דערויף קדושת שביעית משא"כ ביים לולב גייט מען "בתר חנטה".
זעט מען עכ"פ אז די סתמא די גמרא לערנט אז ביי א לולב וואס איז יא געוואקסען אין שמיטה גייט יא אן קדושת שביעית, פרעגט אויף דעם די גמרא (בדף מ' ע"א):
טעמא דלולב בר ששית הנכנס לשביעית הוא, הא דשביעית קדוש, אמאי? עצים בעלמא הוא ועצים אין בהן משום קדושת שביעית, דתניא וכו', שאני התם דאמר קרא {ויקרא כה-ו} "לכם לאכלה" לכם דומיא דלאכלה, מי שהנאתו וביעורו שוה, יצאו עצים שהנאתן אחר ביעורן.
הסבר רש"י ועוד ראשונים
רש"י איז מפרש
שאני התם. גבי עצי הסקה להכי לא נוהגין בהן שביעית דאמר קרא והיתה שבת וגו' ומשמע לכם לכל צרכיכם וכתיב לאכלה למימרא דאין מותר ליהנות מפירות שביעית אלא הנאה הדומה לאכילה: שהנאתו וביעורו שוה. כלומר שהנאתו וביעורו שמתבער מן העולם באין כאחד, כגון סיכה ושתיה והדלקת הנר, ומהך דרשה נמי ילפינן שאין שביעית נוהג אלא בפרי העומד להנאות הללו, וכו'. יצאו עצי הסקה שהנאתן אחר ביעורן. משנעשו גחלים אופין בהן אבל לולב עיקר הנאתו לכבד את הבית והוא שעת ביעורו וקלקולו ודמי להנאת אכילהוכו'.
קומט אויס, אז באמת גייט יא אן קדושת שביעית אפילו ביי עצים אויב ס'האט דער תנאי פון "הנאתו וביעורו שוה" אז בשעת ווען מען האט הנאה פון דעם האלץ - דער עיקר הנאה אויף וואס סאיז עומד - דעמאלט'ס ווערט עס אויך נתבער אדער נתכלה מן העולם, און ס'איז גלייך צו די הנאה פון "לאכלה" וואס בשעת מען האט הנאה דערפון ווערט עס אויך נתבער ונתכלה מן העולם.
ממילא וויבאלד א "לולב" איז עומד אויסצוקערן און דאס איז דער עיקר הנאה דערפון און בשעת מהאט הנאה דערפון ווערט עס אויך נתקלקל ונתבער מן העולם, איז דער הנאה דערפון גלייך צו הנאת אכילה ממילא וועגען דעם גייט יא אן דערביי קדושת שביעית, ממילא וועגען דעם דארף מען איינזעצען די משנה דווקא ביי לולב שישית הנכנסת לשביעית, משא"כ אנדערע האלץ שטייט צו הייצן פון די קוילן וואס ס'ווערט נאכדעם וואס די האלץ איז שוין פארברענט, קומט אויס אז דער הנאה קומט נישט בשעת ביעורו ממילא וועגען דעם גייט נישט אן דערביי קיין קדושת שביעית.
לפ"ז פשוט אז ס'גייט יא אן קדושת שביעית ביי לולבים וויבאלד ס'איז עומד לטאטא הבית און ס'איז הנאתו וביעורו שוה. און אזוי האט תוס' געלערנט פשט, און נאך פילע ראשונים זענען אזוי מסביר (נישט פסק'נען) די גמרא.
דעת הרמב"ם והברטנורה ועוד ראשונים הפוסקים.
דער רמב"ם און דער ברטנורה זענען אבער מסביר די משנה ביי יעדע לולב, און זיין זאגען דער טעם ווייל א לולב איז א פשוטער האלץ און ס'גייט נישט אן קיין קדושת שביעית ביי קיין עצים.
[אינטערסאנט אנצומערקן אז און כת"י מהדו"ק פון פהמ"ש להרמב"ם איז יא געשטאנען אז מ'רעדט בלולב שישית וכו', אבער דער רמב"ם האט עס אויסגעמעקט און צוגעשריבן אזוי ווי יעצט אז סגייט בכלל נישט אן קיין קדושת שביעית].
דער ר"ן ברענגט קודם אזוי ווי פשטות הגמ', נאכדעם זאגט ער אזוי ווי דער רמב"ם זאגט אז ס'גייט בכלל נישט קיין קדושת שביעית דערביי ווייל ס'איז האלץ.
און אזוי פסקנ'ט אויך דער רי"ד בפסקיו שם. און נאך ראשונים.
איז דאך לכאורה שווער אז פון די גמרא זעט מען דאך אז ביי א לולב גייט יא קדושת שביעת וויבאלד ס'איז "הנאתו וביעורו שוה" (די קשיא פרעגן פיל אחרונים), ענעטפערט דער כפות תמרים אז לויט די מסקנת הגמ' שפעטער גייט נישט אן קדושת שביעית אפילו ביי לולב ווייל סווערט בטל צו רוב האלץ וואס ס'איז עומד להסקה און ס'גייט נישט אן דערביי קיין קדושת שביעית.
דער הייליגער חת"ס - צוליב א אנדערע קשיא - זאגט אז דער ריכטיגער פשט אין די משנה איז אזוי ווי דער רמב"ם ורע"ב אזוי דער כפו"ת האט עס מסביר געווען. און אזוי שרייבן פילע אחרונים מסביר צו זיין דער דעת הרמב"ם בפירושו.
פילע אחרונים זענען מסביר דעם דעת הרמב"ם פארוואס ס'גייט נישט קדושת שביעית דערביי אויף אנדערע אופנים אדער דאס איז דער דרך היותר מורווח.
דער רמב"ם און זיין ספר (בהל' שמיטה ויובל פ"ח הי"א) ברענגט אראפ די משנה כפשוטה "הלוקח לולב מע"ה בשביעית וכו'" און ער נעמט זיך נישט אויס אז מ'רעדט פון לולב שישית, זעט מען דאך אז ער נעמט אן להלכה א ס'גייט נישט אן דערביי קדושת שביעית. אזוי זאגט דער רדב"ז און נאך נו"כ הרמב"ם (און הגם דער מהר"י קורקוס איז מעתיק די גמ' אויך אויפן רמב"ם, אבער ווי פריער געשריבן זעט מען קלאר פון דאס וואס דער רמב"ם האט געמעקט זיין כת"י מהדו"ק אז ער האלט נישט אזוי).
להלכה
יעצט איז די שאלה וויאזוי פסקנ'ט מען למעשה עפ"י הנ"ל
פילע אחרונים הפוסקים זענען מעתיק דעם רמב"ם (חיי"א פאה"ש ועוד) כפשוטו, און אזוי איז דער כלל אז מ'פסקנט ווי דער רמב"ם אפילו רש"י איז מסביר אנדערש די סוגיא ובפרט בהלכות זרעים וטהרות.
און אויף דעם איז כדאי מעתיק צו זיין די ווערטער פון בעל שבט הלוי (ח"א או"ח סי' קפ"א) נאכדעם וואס ער איז מבאר אז דעת הרמב"ם איז אז ס'גייט נישט און קדושת שביעית, שרייבט ער:
ואע"פ שרש"י ותוס' ואיזה ראשונים מחמירים בזה, מ"מ כיון דיש לנו הרמב"ם והראב"ד בפי' שם (וגם בחיבורו שתק ליה), ודברי רבינו גרשום, והרע"ב והרדב"ז, והר"ן, כדאי הם מוסדי עולם שכתבו דבריהם דרך פסק, לסמוך עליהם בשמיטה בזמן הזה. וכו'
נאכדעם ברענגט ער אז ער געדענקט אז דער חזו"א האט געהאט א ספק לגבי הדסים אבער לגבי "לולב" איז עם געווען א פשיטא אז ס'גייט נישט אן דערביי קדושת שביעית.
און ער פירט אויס "ע"כ אמינא, המחמיר יחמיר לעצמו, וברוך יאמרו לעומתו, אבל המקילים יש להם עמוד ברזל לסמוך עליו".
און אזוי פסקנ'ט אויך דער מנחת יצחק (עי' בח"ו סי' ס"א, ח"ח סי' ק"ב, ובקובץ עולת החודש תשרי תש"מ).
בזמן הזה שאין מכבדין הבית בלולב
אלעס אויבען דערמאנט איז אפילו אמאליגע צייטן וואס רוב עולם האט גענוצט לולבים צו אויסקערן די הייזער, אבער היינטיגע צייטן וואס (כמעט) קיינער נוצט מער נישט קיין לולב פארדעם פאלט לכאורה אוועק דער גאנצער טעם פארוואס ס'גייט אן דערביי קדושת שביעית, און אפילו די ראשונים וואס זענען מסביר די גמרא און די משנה אז סגייט יא אן קדושת שביעית ביי א לולב ווייל ס'איז הנאתו וביעורו שווה וועלן מודה זיין אז היינט גייט נישט אן דערביי קדושת שביעית, נאר ס'איז אזוי ווי סתם עצים, וואס ס'גייט נישט אן דערביין קדושת שביעית.
און אזוי פסקנ'ן כמה אחרונים (עי' מנח"י הנ"ל, הגרש"ז אויערבאך במנחת שלמה סי' נ"א, און אזוי שרייבט הגרח"ק ששמע בשם מרן החזו"א).
לסיכום
א) פשטות הגמ' קוקט אויס אז סגייט יא אן קדושת שביעית ביי לולב, און אזוי זענען מסביר פילע ראשונים מפרשי הגמ', ב) אבער דער רמב"ם און נאך פילע ראשונים פסקנ'ן אז אפילו לפי די גמרא גייט נישט אן קדושת שביעית. ג) היינטיגע צייטן וואס מען נוצט נישט קיין לולבים פאר א בעזעם, גייט נישט אן קדושת שביעית דערביי אפילו לויט רש"י ודעימיה.
פאר איך שרייב ווייטער איבער א "הלכה" וואס איינער שטעלט אריין אין פארשידענע טעגליכע אויסגאבעס, איז כדי צו אויסקלארן א "מכתב הסברה" וואס איז געווען צושפרייט אין פילע פלעצער, אז בני חו"ל דארפן מחמיר זיין אז ס'גייט יא אן קדושת שביעית און נישט קויפן לולבי א"י ווייל רוב ראשונים(רש"י ותוס' וכו') האלטן אזוי, און בני חו"ל דארפן מער מחמיר זיין דערויף, לענ"ד איז עס א גרויסע טשטוש, וכמבואר לעיל אז אה"נ פון פשטות הגמ' קוקט טאקע אזוי אויס און צוליב דעם זענען פיל ראשונים - מפרשים אזוי מפרשדי גמרא, אבער הראשונים הפוסקיםדער רמב"ם ודעימיה האבן אנגענומען להלכה אז ס'גייט נישט אן קדושת שביעית, ממילא איז פשוט אז מ'נעמט אזוי אן. פונקט אזוי ווי ביי פילע אנדערע הלכות וואס מיר פירן זיך אזוי בלי שום פקפוק בין להחמיר ובין להקל איז פילע מאל דאס וואס אסאך ראשונים (אפילו וואס ווערן פאררעכנעט ווי פוסקים) האלטן אנדערש, עכ"ז קוקט מען נישט דערויף, די זעלבע זאך דא (וכש"כ אז די ראשונים זענען נאר מפרש די גמרא לפי פשוטו) דארף מען זיך רעכענען מיט די ראשונים הפוסקים.
ועוד, דעת כמה פוסקים אז אפילו רש"י ודעימיה זענען מודה אז היינטיגע צייטן גייט נישט אן קדושת שביעית ביי לולב וויבאלד מ'נוצט עס שוין נישט פאר קיין בעזעם, ממילא איז דאך נפל כל הבנין אז מ'דארף מחמיר זיין ווי רוב ראשונים וואס האלטן אזוי.
ועוד ס'דא א בית דין אין א"י ("עדה החרדית" קוראים להם) פון דיינים מומחים וואס האבן קבלה וסמיכה און וואס זענען אויסגעקאכט אין הלכות זרעים והל' א"י און זיי האבן קלאר ג'עפסקנ'ט אז ס'איז מותר בלי שום פקפוק.
המשך - בענין שעושין מזה כלים היום - יבוא בעז"ה
וויאזוי צו אויפהייבן דיינע קינדער און נאנטע
" ושכל יצא משכל..." (ר' ברכיה בן נטרונאי, בהקדמת ספרו 'משלי שועלים').
" ושכל יצא משכל..." (ר' ברכיה בן נטרונאי, בהקדמת ספרו 'משלי שועלים').
