אידישע וועלט פארומס

יש"כ אחראים פארען אפטיילען פאר א נושא פאר זיך.

גאלדענע פעדער האט געשריבן:

שטאלצער יוד האט געשריבן: ווי לאנג די דברי חיים איז מתיר, איז נישט מעגליך צו זאגן אז ס'איז דא א איסור פון מסייע ידי עוברי עבירה ביי דעם.

כ''האב היינט צופרי אדורך געלערענט די גאנצע תשובה. קומט מיר לכאורה אויס אזוי: אז דער ס'האט שכל זאל זיך אפהאלטען פון קויפען און בינגא צוליב דעם וואס ס'איז כאטש א ספיקא דאיסורא, א מחלוקת צווישען די פתחי תשובה מיט די דברי חיים.

און נאך א זאך: זאל קיינער מיר נישט קומען זאגען אז בינגא איז א גוטע זאך! ווייל מיט א תורה'דיגע בליק: איז אפי' לויט די דברי חיים וואס ס'איז מותר צי פוחת זיין די שער אפי' בכגון דא האלט ער אויך אז מען קען פשוט נישט מעכב זיין פון אזא מוכר, אבער לכ''ע עלמא, אפי' לויט די דברי חיים, איז זעכער "נישט" דא קיין זכור אותו האיש לטוב! צוליב וואס ער מאכט שאדען פאר די אנדערע לוקחים.

פארשטיי איך נישט וואס דא גייט פאר? א ספיקא דאיסורא? פארוואס?

אויב איז דעס גורם אז אנדערע מוכרים וועלן אראפ גיין מיט די פרייזן, איז עס מותר אפילו לויטן פתחי תשובה.

עס איז זעכער דא א "זכור לטוב", דעס גייט אראפ ברענגען פרייזן פון אנדערע מוכרים מיט דע צייט

זעה דא:
viewtopic.php?p=1408680#p1408680

און דא:
viewtopic.php?p=1408691#p1408691

פאנדרעיזער האט געשריבן: סאו בינגא האט נישט קיין רעכט צו בעטן ביליג ווייל גפן און מהדרין גייען ווייטער שינדן די הויט, און דער גבר אלים איז גאר בינגא. א מין תורה.

זייער א שטארקע נקודה. אין אנדערע ווערטער, די מארקעט פרייז איז נישט נארמאל טייער, אויב זיי זענען רשעים און גיין זיך נישט ברעכן פון דעם גבר אלים איז נאכנישט די רעכט מיט אים??

ועוד, די מארקעט גייט זיכער טראסקענען, קאמפעניס וואס זענען נישט מיט בינגאו אויף איין קאלום (די ליסטע ווערט גרעסער און גרעסער) וועלן געוויס נאכגעבן פאר די קלענערע געשעפטן, ווייל די קאמפעניס דארף אויך בליייבן אין די מארקעט. אזוי ווי עס איז געווען חנוכה מיט די אויל, יעדער האט עס פלוצלינג געהאט היי יאר פאר ביליגער...

גאלדענע פעדער האט געשריבן: שטאלצער, האסט אמאל גערעדט צי סעילסמאן וועגען דעם ענין?

איך האב שוין יא עטליכע מאל גערעדט. ס'ארבעט נישט אזוי ווי איר זאגט. פרעשער גייט נישט ארבייטען דא פינטעל. ס'איז ווער ס'קויפט מער סחורה דער באקימט פאר ביליגער.

איז בינגא (לויט די פתחי תשובה) א ריכטיגע פוחת את השער שלא על פי הלכה. און אפי' לויט די דברי חיים, זעכער "נישט" קיין זכור לטוב. ער איז פינקט ווי א גברא אלימא וואס מען קען נישט אפהאלטען.

מיר האבן אייביג געוויסט אז Competition איז מוראדיג גוט פארן ענד יוזער, עפעס אינטערעסאנט דא ביי בינגא גייט עס נישט ארבעטען, פארוואס?

לייגט עס אראפ הנחות וואס איז קעגן ביזנעס שכל, און די בויעסט אויף איסורים

# אינטערעסאנטע חידוש

לאמיר פרובירן אביסל אויסקלארן די הלכה. [העתק משו"ת נ"ש סימן טז]

די משנה אין ב"מ ברענגט א מחלוקה צו ס'מותר צו פארקויפן ביליגער פון די "שער". די חכמים זענען מתיר, און זיי לייגן נאך צו א ברכה "זכור לטוב". מ'פסקנט ווי די חכמים, וז"ל המחבר (חו"מ רכ"ח סי"ח):

מותר לחנוני לחלק קליות ואגוזים לתינוקות כדי להרגילם שיקנו ממנו וכן יכול למכור בזול יותר מהשער כדי שיקנו ממנוואין בני השוק יכולים לעכב עליו.

דער פתחי תשובה (קנ"ו סק"ח) ברענגט פון תשובת פנים מאירות (ח"א סי' ע"ח) אז אויב גייט די שער נישט ווערן ביליגער איז אסור צו פארקויפן פאר ביליגער. ער טענה'ט אז דאס וואס די גמ' זאג אז די שער גייט אראפגיין דאס איז דער היתר אויפן עצם דין צו פארקויפן ביליגער. און פארוואס איז ער "זכור לטוב", דאס איז פשוט ווייל ס'גייט זיין ריווח פאר די לוקחים (און דאס דארף די גמ' נישט זאגן). אבער קומט פון דעם אויס א חומרא אז אויב גייט די שער נישט אראפגיין איז אסור צו פארקויפן ביליגער אפילו אויב דער לוקח איז מרוויח.

ווי ערווענט פריער איז דער דברי חיים מקיל, און זיין טעם איז כנ"ל אז דאס וואס די גמ' זאגט אז ס'וועט ברענגן אז די שער זאל אראפגיין דאס איז נאר לגבי פארוואס ס'זכור לטוב, אבער א איסור איז אפילו אן דעם אויך נישט דא.

ר' שלמה קלוגר אין חכמת שלמה (רכ"ח סעי' י"ח) איז אויך מתיר, ער ברענגט דעם פנים מאירות, און ווענדט אים אפ, ווי אויך ברענגט ער, אז דער שו"ת גור אריה יהודה (חו"מ סי' כ"ב) איז אויך חולק אויפן פנמ"א. און זיין טעם איז ער מסביר פונקט ווי דער ד"ח, אז לדינא איז נישט קיין חילוק צו ס'גייט ווערן ביליגער דער שער, נאר לגבי די ברכה פון זכור לטוב דאן איז א חילוק (כמ"ש רש"י, גם הד"ח הביא ראיתו מל' רש"י).

באמת אין גר"א (קנ"ו סקל"ה) זעט מען אז ער איז מסביר די טעם פארוואס מ'מעג פארקויפן ביליגער איז צוליב ריווח הלוקחים. זעט מען אז ער האט אנדערש געלערנט ווי דער פנמ"א.

נאך אז זאך, ס'שטייט קלאר אין רמ"א לגבי סחורה, אז אפילו סוחרים מבני עיר אחרת מעגן פארקויפן ביליגער, לאמיר זען דעם לשון המחבר והרמ"א:

הסוחרים שמביאים סחורתם למכור בתוך העיירות בני העיר מעכבין עליהם מלמכור יד על יד כדרך חנונים. ואם מכרו ביום השוק בלבד אין מונעים אותם, והוא שימכרו בשוק אבל לא יחזרו על הפתחים אפילו ביום השוק. וכו'.

הגה: ... י"א הא דבני העיר יכולין למחות בבני עיר אחרת היינו דוקא בדליכא פסידא ללקוחות שמוכרין כשאר בני העיר וגם סחורתם אינה טובה יותר משל בני העיר. אבל אם נותנין יותר בזול או שהוא יותר טובה שאז נהנין הלוקחין מהן אין מוכרי סחורות יכולין למחות(הרא"ש וטור בשם הר"י הלוי). ובלבד שיהיו הלוקחים ישראלים, אבל בשביל עובדי כוכבים הנהנים לא (רבי ירוחם נ' ל"א ח"ו והמ"מ בפ"י משכנים). וכשמביאים סחורה אחרת שאין לבני העיר אע"פ דלא מוזלי במקח ואינה יותר טובה אינם יכולין למחות (ב"י מדברי הפוסקים).

יעצט לפי פשוטו זעט מען דא קלאר א היתר גמור, און ווי די גר"א איז מסביר אז די טעם פון די ראשונים זענען ווייל מ'פסקנט אזוי ווי די חכמים אז מ'מעג פארקויפן פאר ביליגער, און די טעם איז וויבאלד ס'איז ריווח פאר די לוקחים מעג מען בכל אופן פארקויפן פאר ביליג, אפילו סוחרים מבני עיר אחרת.

איז דאך לכאורה שווער פון דא אויפן פנמ"א. אבער דער פנמ"א איז מיישב אז דער רמ"א רעדט באופן שישתנה השער, אבער ביי זיין שאלה פון די ביר וועט די שער נישט נשתנה ווערן, ממילא איז אסור.

נמצא אז לפי פשטות הרמ"א איז מותר אפילו די שער בלייבט ווי ביז יעצט. אבער אפילו לויטן פנמ"א וואס האלט אז ס'תלוי אינעם שער, און אפילו מיר וועלן זאגן אז היינט איז נאך שייך "שער" (ראה להלן), קען מען רואיג זאגן אז די שער גייט זיך טוישן. די דיסטריובעטערס און די האלסעילערס גייען נישט בלייבן שטיין מיט די סחורה און זיי גייען עס געבן פאר ביליגער.

עכ"פ לכאורה איז דער דין א מחלוקה צווישן פנמ"א און ד"ח רש"ק וגר"א.

אבער למעשה אז מ'קוקט אריין אין פנמ"א זעט מען אז זיין עיקר נימוק האיסור איז צוליב וואס די "שער" איז א שער המדינה וואס די רעגירונג מאכט אפ פאר די גאנצע מדינה, און ס'איז דינא דמלכותא, און מ'קען נישט גיין ביליגער פון דעם. איי ס'ברענגט ריוח פאר די לוקחים, אויף דעם זאגט ער איז דא נגד זה פסידא למוכרים. ממילא וועגן דעם לערנט דער פנמ"א אז דאס וואס די חכמים זענען מתיר איז נאר אויב די שער גייט ווער ביליגער פאר יעדעם, אויב אבער גייט זיך עס נישט טוישן פאר יעדעם, קען מען אים מעכב זיין פון פארקויפן ביליגער.

און פארשטייט זיך אז די גאנצע נימוק איז נישט שייך דא, ס'נישט דא קיין שער המדינה פון די מלכות, ועוד, די שער ביי די אלגעמיינע גאס איז אויך ביליג אזוי ווי ביי בינגא, און נישט די אידישע ארויפגעשרויפטע פרייזן, און דעמאלטס איז דער פנמ"א אויך מודה אז מ'רעכענט זיך מיט די טובת הלוקחים.

דא האט איר די ווערטער פונעם פנמ"א:

אלא ע״כ דלא משגחינן בטובת הלוקחים כיון דאיכא פסידא למוכרים, ו כבר יצא השער, והוא חק המדינה להתנות על השערים, והוי כדינא דמלכותא, ולכך הוצרכו ליתן טעם שעי״ז ישתנה השער. וזה דווקא במכירת פירות ותבואה כשיראו אוצרי פירות שהוזלו יביאו כל פירותיהם למכור לשוק וישתנה השער, אבל במכירות השכר מ"מ ע"‏י לא ימכרו בזול התבואה דהכל יודעים דחק המדינה שהשכר ביוקר. ועוד אפשר לומר דדווקא בפירות י״ל שמשתנה השער לפי ריבוי הפירות, וכשיראו אוצרי פירות שהוזלו, יוציאו כל פירותיהם, וממילא ישתנה השער, אבל בשכר וי״ש שהוא חוק המדינה ונימוסיהם להכריז בכמה המדה, וכן אם רואים שראוי למכור בזול, מכריזים שימכרו בזול, הוי כדינא דמלכותא, ולא משגחינן כלל בטובת הלוקחים.

נאכדעם האט איך געזען אז דער דברי חיים שרייבט אויך אזוי, און ער ברענגט ארויס נאך א שטארקע טענה: "וכי בשביל שהוא ישראל יגרע ח"ו"?




עכ"פ זע מיר אז ס'נישט דא קיין שום איסור אפילו לויטן פנים מאירות און פתחי תשובה, ויאכלו עניים וישבעו!


*********

דאס איז להלכה. צו מ'זאל דארט קויפן אדער נישט, איז א אנדערע דעבאטע, לכאורה פארוואס נישט? אבער צווייפל האט געשריבן א שטארקע סברא אז מ'טאר נישט לאזן אונטערגיין די אנדערע געשעפטן, ס'ברויך זיין אסאך שיינע פארדינערס נישט איין עושר.

אפשר קען מען מאכן א פשרה, איינער וואס פאר אים מאכט נישט אויס די פאר דולער וואס ער שפארט זיך, ער גייט נאר אהין פאר א האבבי, איז עדיף ער זאל קויפן ביי זיין לאקאלע געשעפט, איינער וואס די איבריגע געלט קוועטש אים נישט אין טאש, ס'בכלל נישט דארט לכתחלה... זאל יא אהינגיין און זיך שפארן וויפל געלט ער קען.

גאר פיין ארויסגעברענגט

נא_שכל, הערליכע קנאקעדיגע תשובה! שפתיים ישק! א זכיה צי האבען אזאלעכע חשובע שרייבער ווי אייך דא אויף אידישע וועלט!


אבער אפאר הארות אויף אייערע היתר:

הארה (א) איר שרייבט:

נא_שכל האט געשריבן: נמצא אז לפי פשטות הרמ"א איז מותר אפילו די שער בלייבט ווי ביז יעצט. אבער אפילו לויטן פנמ"א וואס האלט אז ס'תלוי אינעם שער, און אפילו מיר וועלן זאגן אז היינט איז נאך שייך "שער" (ראה להלן), קען מען רואיג זאגן אז די שער גייט זיך טוישן. די דיסטריובעטערס און די האלסעילערס גייען נישט בלייבן שטיין מיט די סחורה און זיי גייען עס געבן פאר ביליגער.

כ'מיין אז איר זענט נישט גערעכט מיט די מציאות. ווי כ'האב שוין פריער געשריבען אז:

גאלדענע פעדער האט געשריבן: שטאלצער, האסט אמאל גערעדט צי סעילסמאן וועגען דעם ענין?

איך האב שוין יא עטליכע מאל גערעדט. ס'ארבעט נישט אזוי ווי איר זאגט. פרעשער גייט נישט ארבייטען דא פינטעל. ס'איז ווער ס'קויפט מער סחורה דער באקימט פאר ביליגער.

איז בינגא (לויט די פתחי תשובה) א ריכטיגע פוחת את השער שלא על פי הלכה. און אפי' לויט די דברי חיים, זעכער "נישט" קיין זכור לטוב. ער איז פינקט ווי א גברא אלימא וואס מען קען נישט אפהאלטען.

און שוין געשריבען אז:

גאלדענע פעדער האט געשריבן: שטאלצער, איז קלערט אז מהדרין גפן קדם וכדו' גייען אלע אראפ לאזען זייערע פרייזען, צוליב בינגא?

ממילא אפי' בלויז עטליכע קאמפעניס גייען נישט אראפ לאזען זייערע פרייזען וועגען בינגא, טאר ווייטער בינגא נישט פארקויפען פון יענע קאמפעניס (לויט די פתחי תשובה). און ס'ווייטער דא א מסייע לידי עוברי עבירה פון די אלע וואס קויפען דארט.

הארה (ב). איר שרייבט:

נא_שכל האט געשריבן: אבער למעשה אז מ'קוקט אריין אין פנמ"א זעט מען אז זיין עיקר נימוק האיסור איז צוליב וואס די "שער" איז א שער המדינה וואס די רעגירונג מאכט אפ פאר די גאנצע מדינה, און ס'איז דינא דמלכותא, און מ'קען נישט גיין ביליגער פון דעם. איי ס'ברענגט ריוח פאר די לוקחים, אויף דעם זאגט ער איז דא נגד זה פסידא למוכרים. ממילא וועגן דעם לערנט דער פנמ"א אז דאס וואס די חכמים זענען מתיר איז נאר אויב די שער גייט ווער ביליגער פאר יעדעם, אויב אבער גייט זיך עס נישט טוישן פאר יעדעם, קען מען אים מעכב זיין פון פארקויפן ביליגער.

און פארשטייט זיך אז די גאנצע נימוק איז נישט שייך דא, ס'נישט דא קיין שער המדינה פון די מלכות, ועוד, די שער ביי די אלגעמיינע גאס איז אויך ביליג אזוי ווי ביי בינגא, און נישט די אידישע ארויפגעשרויפטע פרייזן, און דעמאלטס איז דער פנמ"א אויך מודה אז מ'רעכענט זיך מיט די טובת הלוקחים.

עכ"פ זע מיר אז ס'נישט דא קיין שום איסור אפילו לויטן פנים מאירות און פתחי תשובה, ויאכלו עניים וישבעו!

פארשטיי איך נישט ווי אזוי איר קענט מתיר "אפי' לויט די פתחי תשובה"וויבאלד די "פתחי תשובה"ברענגט נישט די גאנצע תנאי אז ס'נאר אסור צו פוחת זיין די שער, אויב ס'איז דא א שער קביעה פון די מדינה ומלכות. איז לכאורה מסתברא אז לדינה אליבא די פתחי תשובה איז בינגא יא אן איסור.

גאלדענע פעדער האט געשריבן:
עכ"פ זע מיר אז ס'נישט דא קיין שום איסור אפילו לויטן פנים מאירות און פתחי תשובה, ויאכלו עניים וישבעו!

פארשטיי איך נישט ווי אזוי איר קענט מתיר "אפי' לויט די פתחי תשובה"וויבאלד די "פתחי תשובה"ברענגט נישט די גאנצע תנאי אז ס'נאר אסור צו פוחת זיין די שער, אויב ס'איז דא א שער קביעה פון די מדינה ומלכות. איז לכאורה מסתברא אז לדינה אליבא די פתחי תשובה איז בינגא יא אן איסור.[/quote]
יישר כח פאר אייער שיינע רייד...

ס'קלאר אז דער פת"ש איז נישט מער מחמיר ווי דער פנמ"א, ער איז דאך ס"ה א מראי מקום צום פנים מאירות, און ער ברענגט בקיצור זיינע ווערטער. און עפ"י רוב איז ער נישט מעתיק די גאנצע תשובה.

לידיעה בעלמא: ס'ידוע וואס ס'שטייט אין די גמ' ופוסקים אז די וואס פסקנ'ן פון קיצורי הלכות זענען מבלי עולם, ווייל זיי לערנן נישט דעם טעם הדבר. די ווערטער פונעם פת"ש זענען נישט בלי טעם, ער האט עס געבויעט אויפן פנמ"א און מ'דארף נאכזען די טעם הדברים, אן דעם איז מען ח"ו בכלל מבלי עולם.

גאלדענע פעדער האט געשריבן: ריכטיג. אבער לויט די אנדערע פוסק איז ער דיך יא א עובר עבירה, און די קויפערס זענען יא מסייע לידי עוברי עבירה.


איז די שאלה ווער קען דען מחליט זיין ווי וועם צי מכריע זיין די הלכה.

להלכה קען יעדער זאגן פאר זיך (עכ"פ ביי דיני ממונות) קים לי.

ס'איז מער ווי דעם. צו היייסן א מסייע ידי עוברי עבירה מוז עס זיין א זיכערער און קלארער איסור, משאכ"כ בנידון דינן.

משה, הייסט אז איר וועט זיך פארלאזען לקולי ביי א מחלוקת פון איסורי ממונא, וואס איז א ספיקא דאיסורי, אן אן הוראה פון א רב און דעם?

שטאלצער יוד האט געשריבן: ס'איז מער ווי דעם. צו היייסן א מסייע ידי עוברי עבירה מוז עס זיין א זיכערער און קלארער איסור, משאכ"כ בנידון דינן.

מקור?

בעת וואס די עצם דיון צו ממעג פארקויפן ביליגער ווי די מארקעט פאייז איז א לעגעטימע און בארעכטיגטע, האט אבער הגרג"פ צוגעלייגט א פרישע 'געים טשעינדזשער' טוויסט צו די עצם שאלה, וואס ווערט בכלל נישט דערמאנט אין די פוסקים פאר דעם, נעמליך אז דער קונה מיט'ן איינקויפן אין דעם געשעפט האט א פראבלעם - דהיינו ער איז מסייע ידי עוברי עבירה,

איז מדשתקו רבנן אין - ווי ווייט איך האב געזען - זאגט עס קיינער נישט איז א ראיה אז די פראבלעם איז נאר אויפן מוכר אין דער קונה ווערט נישט פארעכנט ווי א מסייע.

דער טעם דערצו זעהט אויס פשוט לענ"ד אז דער מוכר איז נישט עובר קיין עבירהמיטן מייקר אדער פוחת זיין דעם שער, נאר ער ברעכט תקנת השוק, כלומר ער ברעכט די יושר'דיגע מארקעט, אבער ער איז אוודאי נישט קיין גנב, דען ער מעג טון מיט זיינע זאכן וואס ער וויל, סיי בעטן פאר א טוט-פיק הונדערט טאלער, און סיי בעטן פאר א דיימאנט א איינצעלנעם דאלער. ודו"ק.

הצעיר באלפי האט געשריבן: זייער אן אינטרעסאנטער שמועס !!!
לאמיר אוועקלייגען די הלכה חלק פאר א מינוט, בפרט יעצט וואס איז גאנץ קלאר נתברר געווארען אז לויט אסאך פוסקים איז עס מותר אינגאנצען !
אינז האבען א כלל אין די גמ' אז "מאי חזית דדמי דידך סמיק טפי מדמי דחברך", לעניות דעתי דא אויכעט איז די זעלבע מעשה, אין הכי נמי עס קען זיין אז אסאך געשעפטן האבען שאדען פון געלט וכו', אבער לאמיר טראכטען פון די איינקויפערס פאר א מינוט !!!
לאמיר נעמען א משפחה מיט עטליכע קינדער וואס וואוינט און בארא פארק אין צאלט אסטראנאמישע פרייזען פאר די רענ"ט פון זיין דירה און אויכעט שכר לימוד אין אלע ביל"ס וכו' וכו', צו דען מאכט נישט אויס פאר עם אפאר הונדרעט דאללער א חודש ?!?!?!?
ווער רעדט נאך אויב דער יונגערמאן איז א כולל יונגערמאן אין פארדינט א גאנצע 500 דאללער א חודש פון דעם !!! אפשר דארף מען קוקען אויף די יונגעלייט וואס און נומערען זענענן זיי מער ווי די געשעפטס בעלי בתים !!

זייער גוט געזאגט
מי אומר שהדין של וחי אחיך עמך גייט נישט ארויף אויף זיך/ווייב/קינדער??

וגם פשוט שכיון שהם עושים ע"פ הוראה ליכא איסור לפנ"ע ולא איסור מסייע ידי עו"ע שהעושה ע"פ הוראה אין לו שום חטא אף אם ההלכה שלא כמותוכל זמן שלא עמדו למנין בקבוץ כל חכמי הדור ונפסק שלא כמותם

אגרות משה או"ח ח"א סי' קפו

מאטעס האט געשריבן:

וגם פשוט שכיון שהם עושים ע"פ הוראה ליכא איסור לפנ"ע ולא איסור מסייע ידי עו"ע שהעושה ע"פ הוראה אין לו שום חטא אף אם ההלכה שלא כמותוכל זמן שלא עמדו למנין בקבוץ כל חכמי הדור ונפסק שלא כמותם

אגרות משה או"ח ח"א סי' קפו

גאלדענע פעדער האט געשריבן: משה, הייסט אז איר וועט זיך פארלאזען לקולי ביי א מחלוקת פון איסורי ממונא, וואס איז א ספיקא דאיסורי, אן אן הוראה פון א רב און דעם?