אידישע וועלט פארומס

כתר ישועה האט געשריבן: ראיתי באיזה סדור הנוסח "ותמלוך עלינו מהרה" בקדושה של שבת, איז דאס א אלטע נוסח ? היכן נדפס בסדור ישן ?

כמדומה שכן עמא דבר.

לכתחילה אריבער האט געשריבן: (ווייסעך נישט צו עס קומט דא, קיין בעסערע פלאץ האבעך נישט געטראפן.)

פארן בענטשען זאגט מען שיר המעלות. אין די סידורים שטייט אז אינדערוואכן זאגן מען על נהרות בבל, און שבת זאגט מען שיר המעלות. כ'מיין אבער אז למעשה זאגט מען היינט אלס שיר המעלות, און אין פילע פון די בענשטערלעך שטייט בכלל נישט די על נהרות בבל.

ווילעך וויסען צו עס האט א מקור צו זאגן די שיר המעלות אלס, אדער איז עס פשוט א גרייז?

א שטיקל פון מנהג ישראל תורה.

ללמוד וללמד האט געשריבן:

שוטה האט געשריבן:

אויפריכטיג האט געשריבן: יו"ט ביי מוסף שטייט אין אלע מחזורים
מֶלֶךְ רַחֲמָן, רַחֵם עָלֵינוּ, טוֹב וּמֵטִיב הִדָּרֶשׁ לָנוּ, שׁוּבָה אֵלֵינוּבַּהֲמוֹן רַחֲמֶיךָ, בִּגְלַל אָבוֹת שֶׁעָשׂוּ רְצוֹנֶךָ.
אין רמב"ם שטייט: שובה עָלֵינוּ.

וכן הוא בנוסח אדמו"ר הזקן.

עס האט מיך שוין לאנג גע'עגבערט אויף א געוויסע מקום האט מען משנה געוועהן צו זאגן ביי קדושה "ככתוב על ידי נבואיךאנשטאט די אנגענומענע על "יד" נבואיך. דאס אז ס'שטומט נישט אזוי ע"פ דקדוק ווייל יד איז ל' יחיד און נביאיך איז רבים, דאס איז דאך שוין כבר דשו בו רבים. אונז האמיר נאך געהאט אזעלכע גרויסע צדיקים וואס האבן צו דעם פארשטאנען און דאך האבן זיי דאס נישט משנה געוועהן. ומי יבין את סודם ונמוקים. און הגם מ'טרעפט מקומות ווי ביי די ספרדים אדער געוויסע שיטות וואס האבן אזוי געזאגט. אבער אז ביי אונז האט מען נישט, איז פילייכט דא עפעס א סוד דערצו.

כמדומה, שבטור יש גירסא ג"כ לומר על ידי.

ביי שמו"ע ימים נוראים איז דא מחזורים וואס שטייט וְעולָתָהּתִּקפָּץ פִּיהָ מפיק הא
דאס איז לכאורה א טעות ווייל די טייטש איז אז די עושי עָוֶל וועלן בטל ווערן אזוי ווי וכל עולה קפצה פיה
וְעולָתָהּ איז טייטש איר עולה מען רעדט נישט פון קיינעם ביפאר
און די מקור פון די ווערטער איז אין איוב קאפיטל ה' און דארט שטייט טאקע וְעולָתָהתִּקפָּץ פִּיהָ בלא מפיק הא

און מחזור המפורש (וינגארטן) האט אינעם פרישן דרוק דאס טאקע פאראכטן, והנאתי

וואס טייטשען די מפרשים אויף הודו לאדוני האדונים

צבא השמים, גלגלים.

msp האט געשריבן: לחלות ולחנן פני מלך מלכי המלכים ואדוני האדונים
איך האב געזעהן אין די מפרשים אז זיי טייטשען דעם מלך פון די קעניגען'ס קעניגען און דיער מייסטער פון די מייסטערס
אבער לולא דמסתפינא העט איך געזאגט
אז דער טייטש איז אזוי
דער רבש"ע איז דער מלך
פון די מלכי המלכים און פון די אדוני האדונים
עס שטייט דאך נישט ואדון האדונים

אלד וויליאמסבורג האט געשריבן: וואס טייטשען די מפרשים אויף הודו לאדוני האדונים

msp האט געשריבן: אלד, איר האט א פונקט
דארט מיינט אדוני טאקע דעם איינציגער באשעפער
הגם אז ע"פ דקדוק איז עס לשון רבים

לשון רש''י (בראשית כ יג):

ואשר התעו. לשון רבים, ואל תתמה, כי בהרבה מקומות לשון אלקות ולשון מרות קרוי לשון רבים.

און ער ברענגט א טוץ מיט מראי מקומות, וואס איינס דערפון איז טאקע: ואדוני האדונים (דברים י יז).

אגב איז מיר א פלא אז רש''י ברענגט פון דארט נאר מרות (ואדוני האדונים), ווען עס שטייט דארט אויך (און גאר פארדעם) ואלקי האלקים.

אין זמר "אזמר בשבחין" ביי למעבד נשמתין, שטייט אין טייל זמירות " בתרתין ובתלתין" ובתלתא שבשין, אנשטאט בתרתין ותלתיןובתלתא שבשין.

פשטות, בתרתין ותלתין = בשלושים ושתים, בתרתין ובתלתין = בשלושים ובשתים

וואס פשט?

חסידישער יוד האט געשריבן:

ללמוד וללמד האט געשריבן: עס האט מיך שוין לאנג גע'עגבערט אויף א געוויסע מקום האט מען משנה געוועהן צו זאגן ביי קדושה "ככתוב על ידי נבואיךאנשטאט די אנגענומענע על "יד" נבואיך. דאס אז ס'שטומט נישט אזוי ע"פ דקדוק ווייל יד איז ל' יחיד און נביאיך איז רבים, דאס איז דאך שוין כבר דשו בו רבים. אונז האמיר נאך געהאט אזעלכע גרויסע צדיקים וואס האבן צו דעם פארשטאנען און דאך האבן זיי דאס נישט משנה געוועהן. ומי יבין את סודם ונמוקים. און הגם מ'טרעפט מקומות ווי ביי די ספרדים אדער געוויסע שיטות וואס האבן אזוי געזאגט. אבער אז ביי אונז האט מען נישט, איז פילייכט דא עפעס א סוד דערצו.

למעלה משבעים האט עס נישט געמעקט, אקעי איך וועל זיך שוין אפרעכענען מיט אים...[פארשטייט זעך ס'נאר א ווערטל].
ולעצם הענין דו מיינסט אוואדע סידור עבודת השם של רביה"ק מבעלזא שליט"א, ליהוי ידיע אז ס'דא א מקור צו דעם כמדומה סידור רב עמרם.
וכמדומה אז די סיבה פארוואס ס'שטומט נישט אזוי על פי דקדוק איז נישט מחמת וואס דו האסט געשריבן [יחיד רבים] ופשוט.

די סיבה פארוואס מהאט עס געטוישט ווייס איך בברור אז דאס האט מען געטוען וועגן אלס ל׳ רבים היות אין קדושה רעדט מען דאך וועגן צוויי נביאים ישעי׳ מיט יחזקא-ל ישעי׳ קדוש און יחזקא-ל ברוך
למעשה איז דאס א טעות ווייל איר וועט קוקען די נוסח פון נקדישך וועסטו זען אז מרעדט פון די מלאכים וואס ווערן אנגערופן שרפים ״ כנועם שיח סוד שרפי קדש״ און ווער זאגט קדוש די שרפים וואס דאס האט געשרבען איין נביא דאס איז ישעי׳ ,
ווידער ברוך זאגן שוין די אופנים אזוי וואו מזאגט אין ברכות קר״ש והאופנים וחיות הקדש וואס דאס שטייט אין יחזק׳ ,
און אפי׳ אז סמיינט א ל׳ רבים וואלט עס געקענט גיין מיט ל׳ על יד אזוי איז דא א פסוק אין מלכים על יד עשי המלאכה די זעלבע קען ידיטייטשט זיין אויף א יחיד היות א יחיד האט דאך צוויי הענט, ממילא איז עס נישט אפגעפרעגט,
ווידער די אנדערע טענה פון דורך ווייס איך נישט ווער סאיז אויפגעקומען מיט אזא טענה כאלו על ידי זאל מיינען דורך ,און נישט על יד,
און חוץ פון דעם שרייבען שרייבט מען מיט די הענט סוי מיינט עס הענט ,
און נראה לי אז אפי׳ סזאל יא מיינען דורך איז וואו רש״י זאגט כמה פעמים ואינו זז מל׳ יד סטייטשט ווייטער האנט נאר עס איז א שם מושאל אויף כח .
און חוץ פון דעם זייט ווען איז מען מגיה ע״פ סברא?!
זיי פארלירען דאך דורך דעם זייער גאנצע נאמנות גיי ווייס פון וואו די אנדערע נוסחאות פונ׳ם סידור נעמט זיך , די בעל התניא וואס האט מזקק געווען זיין סידור ע״פ דוקדוק וע״פ סוד האט נישט געפונען פאר וויכטיג צו טוישען,
ווידער זענען געווען אזעלכע שאין רוח חכמים נוחה הימנו וואס האבן משנה געווען פונ׳ם נוסח התפלה ע״פ סברא ולא שמענו אז איינער האט אזוי געטוישט, רוב פון די ראשונים לכאו׳ ,אחרונים ,תלמידי בעש״ט כל תפוצות ישראל אלע בעלזער רביס פאר זיי איז געווען גוט על יד
ווידער די מקורות אין סידור ברענגען זיי רב עמרם גאון : וואס איז דא עטליכע כתבי ידות לויט וואו כהאב געהערט איז בלויז איינע פון זיי שטייט דארט על ידי ,די רוקח: וואס איז אויך נישט ריכטיג, איינס האבן זיי יא דאס איז א ספר וואס הייסט אגודת אזוב איר האט שוין געהערט אמאל פון אזא ספר?
דער ספר ווייסט מען נישט ווער די מחבר איז …
איינס וואס זיי האבן נישט געוויסט בשעת מעשה דאס איז פון די שנויי נוסחאות פון רמב״ם פרענקל.
איז ווער סקען מעורר זיין די מכון זאל מתקן זיין את אשר עוותו למצוה תחשב.
מה שכתבתי דאס האב איך געהערט פון אנשים נאמנים כנעם נישט קיין אחריות.
וואו אויך ציל איך דא קיינעם נישט כווייס נישט וועמנס אחריות דאס איז כרעד לגבי דעם עצם ענין.

בנימין הלוי האט געשריבן: אין זמר "אזמר בשבחין" ביי למעבד נשמתין, שטייט אין טייל זמירות " בתרתין ובתלתין" ובתלתא שבשין, אנשטאט בתרתין ותלתיןובתלתא שבשין.

פשטות, בתרתין ותלתין = בשלושים ושתים, בתרתין ובתלתין = בשלושים ובשתים

וואס פשט?

דער עיקר וואס חידוש'ט מיר איז אז דוקא אין די נייע סידורים און זמירות שטייט "בתרתין ובתלתין" וואס קוקט אויס ווי מ'וויל עפעס משפר זיין, אבער אויבנאויף קלעבט עס נישט, וויאזוי טייטשט מען דאס, בשלושים ובשתים?

ולס האט געשריבן:

חסידישער יוד האט געשריבן:

ללמוד וללמד האט געשריבן: עס האט מיך שוין לאנג גע'עגבערט אויף א געוויסע מקום האט מען משנה געוועהן צו זאגן ביי קדושה "ככתוב על ידי נבואיךאנשטאט די אנגענומענע על "יד" נבואיך. דאס אז ס'שטומט נישט אזוי ע"פ דקדוק ווייל יד איז ל' יחיד און נביאיך איז רבים, דאס איז דאך שוין כבר דשו בו רבים. אונז האמיר נאך געהאט אזעלכע גרויסע צדיקים וואס האבן צו דעם פארשטאנען און דאך האבן זיי דאס נישט משנה געוועהן. ומי יבין את סודם ונמוקים. און הגם מ'טרעפט מקומות ווי ביי די ספרדים אדער געוויסע שיטות וואס האבן אזוי געזאגט. אבער אז ביי אונז האט מען נישט, איז פילייכט דא עפעס א סוד דערצו.

למעלה משבעים האט עס נישט געמעקט, אקעי איך וועל זיך שוין אפרעכענען מיט אים...[פארשטייט זעך ס'נאר א ווערטל].
ולעצם הענין דו מיינסט אוואדע סידור עבודת השם של רביה"ק מבעלזא שליט"א, ליהוי ידיע אז ס'דא א מקור צו דעם כמדומה סידור רב עמרם.
וכמדומה אז די סיבה פארוואס ס'שטומט נישט אזוי על פי דקדוק איז נישט מחמת וואס דו האסט געשריבן [יחיד רבים] ופשוט.

ווידער די מקורות אין סידור ברענגען זיי רב עמרם גאון : וואס איז דא עטליכע כתבי ידות לויט וואו כהאב געהערט איז בלויז איינע פון זיי שטייט דארט על ידי ,.

בסידור הנדפס איתא 'על ידי' אבל בכת"י 'על יד'

צילום מסידור רבי עמרם גאון מכת"י (לקוח מאוצה"ח):

בנימין הלוי האט געשריבן:

בנימין הלוי האט געשריבן: אין זמר "אזמר בשבחין" ביי למעבד נשמתין, שטייט אין טייל זמירות " בתרתין ובתלתין" ובתלתא שבשין, אנשטאט בתרתין ותלתיןובתלתא שבשין.

פשטות, בתרתין ותלתין = בשלושים ושתים, בתרתין ובתלתין = בשלושים ובשתים

וואס פשט?

דער עיקר וואס חידוש'ט מיר איז אז דוקא אין די נייע סידורים און זמירות שטייט "בתרתין ובתלתין" וואס קוקט אויס ווי מ'וויל עפעס משפר זיין, אבער אויבנאויף קלעבט עס נישט, וויאזוי טייטשט מען דאס, בשלושים ובשתים?

כן הגירסא בספה"ק 'שער הכוונות' למהרח"ו ז"ל, בכל הדפוסים, עיי"ש
וכן מובא בעוד ספה"ק
בספה"ק אור המאיר פ' בהר, איתא 'בתרתין ובתלתין', וכן בספה"ק אורח לצדיק פ' מקץ, באר מים חיים פ' משפטים, ועוד הרבה

סמיר איינגעפאלן אז קען זיין אז על יד נביאך דא קען מיינען אזוי וואו מזעט אין נביא אז יד קען מיינען א השראה אזוי וואו סשטייט אין יחזקא-ל היתה עלי יד ה׳ איז דא אויך קען על יד מיינען דורך די השראה האט ער דאס געשריבען מדארף נאר מעיין זיין צו דאס קען שטימען מיטן ל׳ על .

הבוחר בטוב האט געשריבן: גלוי וידוע פאר אונז

וואס איז אונז דען גלוי? וואס איז אונז ידוע? מיר פארשטייען נישט אפילו קיין ברעקעלע פון דעם וואודער מאשין וואס ווערט אנגערופן מענטש.

הבוחר בטוב האט געשריבן: זאל עס ווען זיין א בקשה וואלט איך פארשטאנען

?

farshlufen האט געשריבן:

הבוחר בטוב האט געשריבן: גלוי וידוע פאר אונז

וואס איז אונז דען גלוי? וואס איז אונז ידוע? מיר פארשטייען נישט אפילו קיין ברעקעלע פון דעם וואודער מאשין וואס ווערט אנגערופן מענטש.

"נו גיט אבער ווי קומט אריין גלוי וידוע לפני כסא כבודך?"

הבוחר בטוב האט געשריבן: זאל עס ווען זיין א בקשה וואלט איך פארשטאנען

?

גלוי וידוע לפניך שאם יפתח וגו' ממילא בעט איך דיר השי"ת האלט ווייטער אפען וואס באלאנגט אפען און פארמאכט וואס באלאנגט פארמאכט.
למעשה אבער איז עס אן הודאה וואס אונז זענען מיר מודה צום באשעפער איז ווי קומט אריין ידוע לפניך

פון סידור אוצר התפילות (עיון תפילה)

יישר כח