אידישע וועלט פארומס

מאטעס האט געשריבן: אויך האט דער רב יידל ארוסגעגעבן א תרגום פון דעם 'זהר' אויף לשה"ק, מען דערציילט אז גייענדיג נעמען הסכמות אויף דעם תרגום איז ער אנגעקומען צום 'ראדזינער' דער בעל התכלת זצ"ל און ער האט אים געבעטן א הסכמה, האט אים דער ראדזינער געזאגט ער זאל קומען אויפמארגן וועט ער אים געבן א הסכמה, אויפמארגן געט דער ראדזינער א הסכמה געשריבן אינגאנצן אויף 'פויליש' אפילו די תוארים וכדו' איז געווען אויף פוליש, זאגנדיג עם האט אזוי קוקט אויס א 'תרגום' אויפן זהר

שטימט נישט אינגאנצן, די "זהר תורה" איז ארויסגעקומען ווען ער האט שוין געוואוינט אין קאנאנדא און דארט משמש געווען ברבנות. ס'איז גראדע אינטרעסאנט ווי אנפאנג פון די ספרים "זהר תורה" (אין יעדן באנד עקסטער) איז אריינגעדרוקט א בילד פונעם מחבר. אויך האט ער א הסכמה דערויף פון הר' קוק

א טענצל! האט געשריבן:

מאטעס האט געשריבן: אויך האט דער רב יידל ארוסגעגעבן א תרגום פון דעם 'זהר' אויף לשה"ק, מען דערציילט אז גייענדיג נעמען הסכמות אויף דעם תרגום איז ער אנגעקומען צום 'ראדזינער' דער בעל התכלת זצ"ל און ער האט אים געבעטן א הסכמה, האט אים דער ראדזינער געזאגט ער זאל קומען אויפמארגן וועט ער אים געבן א הסכמה, אויפמארגן געט דער ראדזינער א הסכמה געשריבן אינגאנצן אויף 'פויליש' אפילו די תוארים וכדו' איז געווען אויף פוליש, זאגנדיג עם האט אזוי קוקט אויס א 'תרגום' אויפן זהר

שטימט נישט אינגאנצן, די "זהר תורה" איז ארויסגעקומען ווען ער האט שוין געוואוינט אין קאנאנדא און דארט משמש געווען ברבנות. ס'איז גראדע אינטרעסאנט ווי אנפאנג פון די ספרים "זהר תורה" (אין יעדן באנד עקסטער) איז אריינגעדרוקט א בילד פונעם מחבר. אויך האט ער א הסכמה דערויף פון הר' קוק

ער האט אסאך חשוב הסכמות פון אדמורי רחמסטריווקא און מהרש"ב מליבאוויטש ועוד

קרעדיט הוברא בוקס

כל כולו תמוה, פון איין זייט אזוינע ערענסטע חיבורים, ומאידך.....

זארעכפעפער האט געשריבן: הרב אלץ-ווייסער, ידעתי בני ידעתי. מיינט איר טאקע אז איך בין נישט קיין נייגעריקער מענטש? און מיינט איר טאקע אז איך האב זיך נישט אנגעליינט אין מיינע בחורישע יארן איבער דעם אמיתיות הגולם? איך האב דאך אייך צוגעצייכנט דאס ספר'ל (וואס דער מו"ל איז גראדע געווען א בן דורו פון דעם ר' יודא'ן) וואס איך האב אמאל געליינט, און יענער גראדע האלט אויך קליפ און קלאר אז דער גאנצער גולם איז נישט מער ווי א בובע מעשה פון הרב ראזנבערג'ן.

אלנספאל, צוריק צו די הגדה
*

וואס גיאות פון איין ווארט קען אלץ ברענגען... בני היכלא מיין פריינד, דו האסט אן אנונג נישט וואס דו האסט געמאכט מיט מיר! ליינענדיג דיין תגובה בין איך געלאפן צו היברו בוקס, זיך אויפגעזוכט אן אלטן 'גבורות' (אן די הגדה בלויז דעם חיבור), און איך בין דאס דורך פרק לפרק זוכנדיג דעם שטיקל פון פתיחת הדלת (כ'האב נישט געטראסט דעם סוירטש, אמער איך מוז דאך זיין גערעכט...) און גארנישט! אן קיין רחמנות! איך בין אנגעקומען לסוף פרק ס"ד וואו ער רעד פון כוס שלישי ורביעי והלל, און לחרפתי האט מיר דאס ביטערע מציאות געקלאפט אין פנים; ער דערמאנט נישט קיין ווארט וועגן דעם שפוך חמתך טירל! איך בין גליקליך צו קענען אויסשרייען:

"איר זיינט שוין צום וויפלטן מאל ווידער גערעכט!"

דער רבי ברענגט טאקע בלויז דאס וואס ס'שטייט אין דעם ר' יהודה יודלס אויסגאבע! טאקע א פלא, גלייב מיר אז איך זאג דיר פלא איז פלא. די הגדה האט ר' יודא געדרוקט תרס"ה, דער רבי איז שוין דאן געווען א אינגערמאן נאך די חתונה, איז טייטש ער האט אים געטראסט מחמת ריחוק המקום אדער איז אים נישט אין חלום געקומען אז דא קען זיין פארשטעקט א זיוף?

דער באקאנטער חוקר לספרי קבלה, וגרשום שלום שמו, ער בעארבעט דאס ערגעץ אין די סיני אויסגאבן (אין די יו"ד יארן ערגעץ) און כ'מיין אז ער איז דער גאנצער אויפטרעפער פונעם זיוף. א זוך אויף רב גוגלען האב איך געזען, אז א געוויסער 'בענעדיקט' איינער, האט דאס אויך בעארבעט, אבער הערשט מיט יארן שפעטער, אין די מ"ם יארן.
*

און יא, מיט יארן צוריק ווען איך האב געלערנט מס' נדרים, איז מיר אויסגעקומען א צוויי דריי מאל אריינצובליקן אין זיין "ידות נדרים", ער איז נישט שלעכט...

די קשיא פלאגט מיר אויך יארן. נניח אז דער רבי זצ"ל מחמת ריחוק מקום האט נישט געוויסט אז דער טעם פון פתיחת הדלת קומט נישט פין מהר"ל,
אבער דער רבי בויט דאך אויף דעם שטארק, אנגעהויבן פין סימן מ"ט ווי ער איז מעתיק דעם גאנצן שטיקל "ומבואר מזה דעתו ז"ל שהסימן הברור לידע אם הוא גאולה הוא מה שאמר הכתוב הנה אנכי שולח לכם את אלי', ואך בזה יתוודע אם הוא גאולה" וכו'

אין דערנאך זאגט די רבי אז פין רמב"ם זעהט נישט אויס אזוי, אין דער רבי גייט אריין אין א טיפע פלפול מסביר צו זיין די מחלוקת צווישן מהר"ל אין דעם רמב"ם, די פלפול ציט זיך ביז סוף אות נ"ד, וואס דארט פירט די רבי אויס "והעולה מכל הנ"ל, שדעת מהר"ל הוא כדעת הרבה ראשונים וכו' ולכן כתב זה ליסוד חזק שלא לטעות בגאולה של שקר, כי נראה אם בא אלי' קודם"

דוכט זיך אז ביים סוף המאמר דערמאנט דער רבי נאכאמאל דעם מהר"ל

דאס איז זיכער אז אפילו די טעם פתיחת הדלת איז נישט פין מהר"ל ווערט גארנישט נשתנה פין די יסוד וואס דער רבי שטעלט אהער אז אסאך ראשונים האלטן אז אליהו מוז קומן פאר משיח (עיין לשון הסמ"ג שהביא רבינו סוף אות נ')

אבער דאך, וויאזוי זאל איך אננעמן אז די גאנצע מהר"ל איז בטעות? און וואס זאל איך זאגן פאר מיינע קינדער בטעם פתיחת הדלת?

פירושו על הזהר הקדוש התחיל בצעירותו כשגר ברוסיא

ספר מקוה יהודה
בו יבואר איך שיש ביכולת לעשות בכל בית מקוה קטן
כשר לטבילה. אם אך מימי נהר גדול יומש ך לתוכו על ידי
סילונות המונחים בארץ ותקנה גדולה נשנה כאן להציל
נפשות רבות מעונש כרת רח״ל. כי יטהרו במים טהורים.
http://www.hebrewbooks.org/52203

ידוע דער ענין מאי שנא פראג מפרעשבורג, דבפראג לא היה רישומו של הנו"ב ניכר אחר שני דורות, ע"י המקואות הקטנות בכל בית שהיה בפראג, שמעתי.

קיינמאל נישט געהערט די סברה, וואס הייסט?

הגיע אלי ספר ישן גל עד משי"ר ראפופורט בו דן אודות הגי=ולם ע"כ לא המציא זה ר יודל רז"ב

יא עס באלאנגט אין "איך זוך א ספר...."

היינט כ"ו תשרי איז די (81'טע) יארצייט פון ר' יהודה יודל ראזענבערג זצוק"ל.

איך בין ארויף היינט צופרי צום ציון זאגן אפאר קאפיטלך תהילים.

איטשע האט געשריבן: לנושא הענין, אזוי ווי מארגען גייט זיין 400 פונעם מהר"ל'ס פטירה, האב איך באשלאסען אביסל נאכצוגיין דער זאך.
איין זאך איז זעכער אז דער ענין פונעם גולם איז שוין געווען באוויסט נאך פאר הרב ראזענבערג האט געחלומ'ט דערפון.
אין ספר ברכת אברהם (בוטשאטש) ווערט געברענגט אז דע מהר"ל האט באשאפן א גולם.

אין ספר גלעד (תרטז!!!) מאכט מען שוין חוזק פונעם גולם, דער מחבר איז געווען א משכיל.

ברכת אברהם
מסתמא באקאנט דעם אנדערע טעם וואס ווערט געברענגט אין שו"ת כפי אהרן
אינטערסאנט אז אין גל עד פין שי"ר איז ער אויך ברוגז אויף דעם טעם

dovidal האט געשריבן: הגיע אלי ספר ישן גל עד משי"ר ראפופורט בו דן אודות הגי=ולם ע"כ לא המציא זה ר יודל רז"ב

גל עד
לויט ווי עס ווערט געברענגט אין וויקי איז שוין דער גולם דערמאנט געווארן מיט א צוואנציג יאר פריער 1834

זארעכפעפער האט געשריבן: דערנאך, ס'דא א גאנץ חיבור'ל פון איינעם עקשטיין מעיר סיגוט, דעם ר' יקותיאל יהודה גרינוואלדס פון אהייא'ס א ידיד, וואס ארבעט ארום רעכטס אויף לינקס אין דעם ענין, און איז מלקט מפי ספרים וסופרים די היסטאריע פון באשאפן גולמים. אויך לאזט ער זיך דארט אריין אין חלק הלכה דערפון.

ספר יצירה (אין ה"ב איז עס אביסל פארדרייעט - און ס'נאר זעכצען בלעטער קען מען עס זעהן אויף אוצה"ח)
אינטרעסאנט וואס ער שרייבט דארט אויף דף 10 'רק בטח הדבר שלא היה בפראג כומר בשם טעאודר' פין וואו ער נעמט עס מיט אזא זיכערקייט

פייערמאן האט געשריבן:

dovidal האט געשריבן: הגיע אלי ספר ישן גל עד משי"ר ראפופורט בו דן אודות הגי=ולם ע"כ לא המציא זה ר יודל רז"ב

גל עד
לויט ווי עס ווערט געברענגט אין וויקי איז שוין דער גולם דערמאנט געווארן מיט א צוואנציג יאר פריער 1834

ר' יהודה יודל ראזנבערג, לא המציא גוף הקבלה, שרבינו מהר"ל ברא גולם עם ספר יצירה, אלא הוא המציא הביכל "נפלאות מהר"ל" עם כל הסיפורים סביב הגולם, והויכוחים עם הגלחים וכו' וכו', והדפיסם תחת שמו של הגאון ר' יצחק כ"ץ, חתנו של מהר"ל מפראג, אבל כבר נתברר בברירות גמור שהוא שקר גמור, והכל המציא ר' יהודה יודל בכח הדמיון שלו.
אבל עצם הגולם לא היה המצאתו של ר' יהודה יודל ראזנבערג, ואדרבה, הוא כותב בהקדמתו, כי ע"י הדפסת הביכל יתאמת אצל כולם ענין הגולם, נגד המפקפקים בזה. ונוכל לומר, כי אדרבה, בזה שהדפיס הביכל שלו, ונתברר שהוא שקר, נתן כח להמערערים לומר כי כל ענין הגולם הוא פרי דמיונו של ר' יהודה יודל, אבל זה אינו כאמור.

פייערמאן האט געשריבן:

איטשע האט געשריבן: לנושא הענין, אזוי ווי מארגען גייט זיין 400 פונעם מהר"ל'ס פטירה, האב איך באשלאסען אביסל נאכצוגיין דער זאך.
איין זאך איז זעכער אז דער ענין פונעם גולם איז שוין געווען באוויסט נאך פאר הרב ראזענבערג האט געחלומ'ט דערפון.
אין ספר ברכת אברהם (בוטשאטש) ווערט געברענגט אז דע מהר"ל האט באשאפן א גולם.

אין ספר גלעד (תרטז!!!) מאכט מען שוין חוזק פונעם גולם, דער מחבר איז געווען א משכיל.

ברכת אברהם
מסתמא באקאנט דעם אנדערע טעם וואס ווערט געברענגט אין שו"ת כפי אהרן
אינטערסאנט אז אין גל עד פין שי"ר איז ער אויך ברוגז אויף דעם טעם

הכותב בגל-עד, הוא שי"ר [שלמה יהודה ראפפארט], אשר למרות היותו ת"ח ובר אוריין, היה משכיל גדול כידוע, ובמכתבו שם רוצה להכחיש כל ענין הגולם, כי לא יתכן לפי דעתו הנלוזה שמהר"ל עסק בקבלה-מעשית, וע"כ רוצה להמציא שם כי אמירת מזמור שיר ליום השבת ב' פעמים, הוא מנהג ארץ ישראל, דבר שאין לו שום מקור ויסוד, ולא נמצא מנהג כזה מעולם בארץ ישראל.
וחבירו רשב"נ [שלמה צבי שיק], אשר ג"כ נהפך למשכיל במשך השנים, באחד מחיבוריו מתפלא ג"כ על שי"ר מהיכן שמע שיש מנהג כזה בארץ ישראל, והוא רוצה לחדש טעם אחר על אמירת מזמור שיר ליום השבת, וכלל הדבר, כי המשכילים לדורותיהם, לא רצו להאמין כי המהר"ל עסק בקבלה מעשית בבריאת גולם, כי לא היה מתאים לדעותיהם הנפסדות, ולדעתם היה המהר"ל עוסק רק בדברי חכמה והשכלה, ולא בתורת הנסתר.
אבל אנחנו מאמינים בני מאמינים, יודעים ומאמינים כי היה בכחו של המהר"ל לעשות דברים כאלו, ואם היה מקובל כן במשך כמה וכמה דורות שהמהר"ל ברא גולם, נקבל, ולא נשע בדברי הבל ורעות רוח של המשכילים.

וועגן שי"ר האט מען שוין א פאר מאל גערעדט דא
viewtopic.php?p=306892#p306892
viewtopic.php?p=508700#p508700

לגבי מזמור שיר ליום השבת, קודם האב איך שוין צוגעצייכענט צום כפי אהרן, וואס זאגט אז די טעם איז געווען ווייל מען פלעגט שפילען מיט מוזיק, וואס די עצם זאך ווערט שוין דערמאנט אין אלה דברי הברית און אזוי אויך אין מלמד להועיל פין רד"צ הופמאן, אבער לויט ווי אזוי איך געדענק ווערט שוין יא געברענגט אז די מנהג שטאמט פין צפת (דארף איך נאכזוכען וואו כ'האב עס געזעהן) וראה כאן מכתב מהאדמו"ר מליובאוויטש ווי ער ברענגט אז ביי די ספרדים און אויך אין עפעס א ביהמ"ד אין אר"י פירט מען זיך אזוי

וועגן דעם גולם האב איך יעצט געטראפען אז מען רעדט שוין דא viewtopic.php?p=266171#p266171

פייערמאן האט געשריבן: לגבי מזמור שיר ליום השבת, קודם האב איך שוין צוגעצייכענט צום כפי אהרן, וואס זאגט אז די טעם איז געווען ווייל מען פלעגט שפילען מיט מוזיק, וואס די עצם זאך ווערט שוין דערמאנט אין אלה דברי הברית און אזוי אויך אין מלמד להועיל פין רד"צ הופמאן ....

הכפי אהרן כותב טעם זה רק מהשערה, ולא מידיעה או מסורה, כך שאין זה מכריע כלל נגד המסורה שהוא אודות הסיפור עם הגולם.
כמובן, שאין כוונתי שהמסורה הוא "מסורה" שאסור להרהר אחריה, אבל כל זמן שלא מצאנו אחרת, אין שום סיבה לחפש השערות חדשות, במטרה אחת כדי להכחיש כל ענין הגולם, אשר היה מקובל כדבר אמת אצל כל גדולי ישראל במשך הדורות.

פייערמאן האט געשריבן: אבער לויט ווי אזוי איך געדענק ווערט שוין יא געברענגט אז די מנהג שטאמט פין צפת (דארף איך נאכזוכען וואו כ'האב עס געזעהן)

ראה בארץ חיים שמביא מנהג זה מספר שהמחבר היה בצפת בתקכ"ה, (אויף ה"ב איז נאר דא א חלק דערפון) וראה עוד מנהגי ישראל מדניאל שפרבר

א טענצל! האט געשריבן:

מאטעס האט געשריבן: אויך האט דער רב יידל ארוסגעגעבן א תרגום פון דעם 'זהר' אויף לשה"ק, מען דערציילט אז גייענדיג נעמען הסכמות אויף דעם תרגום איז ער אנגעקומען צום 'ראדזינער' דער בעל התכלת זצ"ל און ער האט אים געבעטן א הסכמה, האט אים דער ראדזינער געזאגט ער זאל קומען אויפמארגן וועט ער אים געבן א הסכמה, אויפמארגן געט דער ראדזינער א הסכמה געשריבן אינגאנצן אויף 'פויליש' אפילו די תוארים וכדו' איז געווען אויף פוליש, זאגנדיג עם האט אזוי קוקט אויס א 'תרגום' אויפן זהר

שטימט נישט אינגאנצן, די "זהר תורה" איז ארויסגעקומען ווען ער האט שוין געוואוינט אין קאנאנדא און דארט משמש געווען ברבנות. ס'איז גראדע אינטרעסאנט ווי אנפאנג פון די ספרים "זהר תורה" (אין יעדן באנד עקסטער) איז אריינגעדרוקט א בילד פונעם מחבר. אויך האט ער א הסכמה דערויף פון הר' קוק

ער האט שוין אין תרס"ו (אין מאנטריאל איז ער געגאנגען תרע"ט) ארויסגעגעבן דעם ספר שערי זהר תורה וועלכע איז אויך א תרגום אויפן זוהר