באקומען אין אישי:
אויב ווילסטו קענסטו ארויסלייגן די זאך אין פאבליק אבער ביטע אראפנעמען די ניק נאמען.
לגבי דעם גאנצן שמועס וואס מען האט דא ארומגערעדט וועגן תיקון הכללי.
קודם וואלט איך געוואלט אביסעלע מסביר זיין די פרוסטריציע וואס מען זעהט דא ביי געוויסע ניקים אויף די דיסקאסיע, (בעיקר ברסלבער ניקים)
ווי פארשטענדליך דורך די פותח האשכול, רעדט מען דא וועגן די תיקון הכללי וואס הרה"ק מברסלב זי"ע האט מגלה געווען (איך מיין אז מען האט נישט דא גערעדט וועגן תיקונים פון ר' חיים פאלאג'י און אויך נישט וועגן ענינים פון בעלזער רב), איז פארשטייט זיך דארף מען צו דעם גיין און זען וואס די ברסלב'ער ספרים שרייבן דערויף און וואס די מסורות אין ברסלב זענען דערויף, (כ'וועל באלד צוקומען צו די ערשטע נקודה פונעם פותח). פאר א ברסלבער שטערט מורא'דיג שטארק ווען מען קומט שרייען אז דער בעל שומרי אמונים זאגט אזוי און אזוי. עס מיינט נישט אז ער האט אפי' א ברעקעלע פתיחות הכבוד אין אים, עס איז אבער פשוט אז דאס איז א תיקון וואס ר' נחמן האט מגלה געווען קוקט מען וואס ער און זיינע תלמידים זאגן דערוועגן ודו"ק כי קצרתי מאד בנושא.
יעצט לגופו של ענין.
די ערשטע שאלה פונעם אשכול:
און אזוי אויך ר' נחמן האט עס נישט אנטפלעקט אויף איינמאל (ווי ר' נתן פארציילט) נאר ער האט איינמאל געזאגט אז עס איז דא אזא זאך, און א צווייטע מאל האט ער אויך גערעדט דערפון, און ערשט א דריטע מאל האט ער געזאגט די סדר הקאפיטלעך ווי ער האט דעמאלט אויך געזאגט אז מען זאל עס זאגן ביי זיין ציון, (און דאס איז טאקע דער סיבה וואס ר' נתן איז נישט געווען פון דער עדים היות עס איז געזאגט געווארן פלוצלונג ווען ער איז נישט דארט געווען).
די גאנצע זאך וואס איך האב יעצט געשריבן איז מבואר באריכות אין שיחות הר"ן ווי ר' נתן פארציילט די גאנצע השתשלות הענינים - יעצט, איינער וואס וויל עס נישט אננעמען איז נישט מחויב אבער ער זאל נישט זאגן אז דאס האט מיט תיקון הכללי, - עס איז דא אסאך תיקונים פון צדיקים, אבער תיקון הכללי איז ווי ר' נחמן האט מגלה געווען די צען קאפיטלעך, (וואס אגב איז כדאי צוצוצייכענען אז ביי אלע אנדערע זאכן האט ר' נחמן געזאגט אז עס שטערט אים נישט אז מען זאגט עס נאך - נישט אין זיין נאמען, אבער ביי תיקון הכללי, איז ר' נתן שטארק ברוגז אויף דעם ספר עונג שבת פאר'ן נישט שרייבן אז עס קומט פון ר' נחמן. ווי ער דרוקט זיך אויס (שיחות הר"ן שיחה קמ"א) אז עס איז קלאר אז ער נעמט עס פונעם רבי'ן, ווייל אלע ספרים וואס ברענגען צו די תיקון זענען טאקע געדרוקט געווארן נאכן רבי'נס הסתלקות. און דארט שרייבט ר' נתן קלאר ארויס אז די זאך דארף ווערן געטון בהתקשרות צו דעם צדיק וואס האט עס מגלה געווען, און עס זאגן על דעתו ועל כוונתו, און ער זאגט אז ער פארשטייט אז די צדיקים האבן עס נישט נאכגעזאגט בשמו ווייל זיי האבן שטארק געוואלט אז עס זאל אריינגיין אין די וועלט, אבער נאכאלץ איז ער נישט צופרידן וכו' עיין שם כל השיחה.
יעצט לגבי די ענין צי מען דארף עס זאגן על הסדר:
ווי ר' נחמן שרייבט באריכות ליגט גרויסע ענינים אין די סדר המזמורים מיט שמות און אנדערע זאכן, (שם הק' תפ"ה און עניני אשרי שיר נצוח ניגון וכו') און ווי ר' אברהם בן ר' נחמן ברענגט ארויס זייער שטארק (כוכבי אור אנשי מוהר"ן סוף אות מ"ז השני) דארף די תיקון געזאגט ווערן דייקא על זה הסדר און דייקא אויף דעם וועג וואס דער רבי האט עס פארגעשריבן (ער איז עס מדמה דארט צו א דאקטאר ואכמ"ל).
אזוי אויך האב איך געזעהן אין ספר הציון הקדוש (פון ר' יעקב נתן אנשין) אז ביי רוב אנ"ש (ברסלבער חסידים) האט מען שטארק מקפיד געווען נישט צו אויסרעדן בשעת תיקון הכללי אפי' בדברים שבקדושה, און ער ברענגט דארט אז עס איז אפי' געווען איינער (איך האב נישט געטראפן די מקור צו דעם סיפור) וואס אויב ער האט געדארפט אינמיטן ענטפערן איהש"ר אדער אמן האט ער אנגעהויבן נאכאמאל. ממילא איז גאר פארשטענדליך אז די [גרויסע אויבער] חכמה פון זאגן גאנץ תהלים און עס איז דאך אריינגערעכנט, איז נישט קיין זאך וואס איז געווען אנגענומען אין ברסלב, און אוודאי האט מען נישט געהאלטן אז דאס גייט אריין בגדר די תיקון פון תיקון הכללי (עס איז סתם אזוי נישט שלעכט, נאר זאגאר א ענין צו זאגן גאנץ תהלים).
אינטרעסאנט איז אז א מעשה אביסעלע פארקערט איז יא דא, ר' שמואל הורביץ (ימי שמואל ח"א פ"ה) פארציילט אז זיין זיידע ר' שמואל הלר, דער רב פון צפת, האט פארציילט (איך מיין פאר זיין טאטע) אז ווען ר' נתן איז געווען אין ארץ ישראל האט ער אים געטראפן אין צפת, און ער האט אים פארציילט איבער די גרויסקייט פון תיקון הכללי, איז דער ר' שמואל האט געהאט א מנהג אז ער פלעגט יעדן טאג (אדער וואך - איך געדענק נישט) גיין צום ציון האר"י ז"ל אויסזאגן גאנץ ספר תהלים, איז אויף די עלטערע יארן ווען ער האט שוין נישט געהאט קיין כח האט ער אנגעהויבן זאגן נאר תיקון הכללי דארטן, זאגענדיג איז אין דעם איז כולל גאנץ ספר תהלים (ווי פארשטענדליך נעמט דאס בכלל נישט אראפ פון די גרויסקייט אין חיוב צו זאגן גאנץ ספר תהלים ,ווי הרה"ק מברסלב ברענגט טאקע אין לקוטי מוהר"ן, און אזוי אויך איז מקובל די ווארט (איך געדענק נישט פון וועם) "ישמיע כל תהילתו" עס איז פשוט א מעשה וואס קומט אפשר דא אריין).
לסיכום הענין:
עס איז קלאר אז די ספעציפישע סגולה פון די צען קאפיטלעך (הנקרא בעולם תיקון הכללי) איז א סגולה וואס ר' נחמן מברסלב האט מתקן געווען, און ער האט געזאגט גאר גרויסע סודות דערויף.
עס איז קלאר אז ר' נתן (תלמיד ר' נחמן) שרייבט אז די תיקון דארף געזאגט ווערן דייקא על דעתו ועל כוונתו פון דעם צדיק וואס האט עס מגלה געווען, און בהתקשרות אליו.
עס איז קלאר אז די שפעטערדיגע תלמידים (ר' אברהם ב"ר נחמן ועוד) האבן געהאלטן אז די תיקון דארף געזאגט ווערן דייקא על הסדר מיט די וועג (רעצעפט כלשונו) וואס ר' נחמן האט עס מגלה געווען.
און עס איז אויך קלאר אז אסאך צדיקים האבן מגלה געווען ענינים און אנדערע קאפיטלך תהלים, און צוגעלייגט און אראפגענומען, וכל אחד בענין שלו, וואס נעמט נישט אראפ פון זייער גרויסקייט און הייליגקייט, און אין א וועלט פון סגולות און ענינים איז טאקע כדאי צו טון די אלע זאכן און נאכמער.
עס איז אויך קלאר אז א תלמיד פון בעל שומרי אמונים זאל טון אזוי ווי זיין רבי שרייבט און זאגט.
אבער עס איז זיכער אז אין ברסלב האט מען נישט אנגעקוקט אזוי דעם תיקון הכללי.
ודי בזה
נ.ב. עס איז אינטרעסאנט אנצומערקן אז טאקע אויף די זאך האט ר' נחמן געזאגט אז וואס ער גייט הייסן טון וועט זיין שווער ווייל דער בעל דבר וועט זיך פארלייגן דערויף, און כלשונו, וואס איז אזוי שווער צו זאגן צען קאפיטלעך תהלים, קוקט אויס אז ער האט גוט געוויסט וואס ער רעדט!
אויב ווילסטו קענסטו ארויסלייגן די זאך אין פאבליק אבער ביטע אראפנעמען די ניק נאמען.
לגבי דעם גאנצן שמועס וואס מען האט דא ארומגערעדט וועגן תיקון הכללי.
קודם וואלט איך געוואלט אביסעלע מסביר זיין די פרוסטריציע וואס מען זעהט דא ביי געוויסע ניקים אויף די דיסקאסיע, (בעיקר ברסלבער ניקים)
ווי פארשטענדליך דורך די פותח האשכול, רעדט מען דא וועגן די תיקון הכללי וואס הרה"ק מברסלב זי"ע האט מגלה געווען (איך מיין אז מען האט נישט דא גערעדט וועגן תיקונים פון ר' חיים פאלאג'י און אויך נישט וועגן ענינים פון בעלזער רב), איז פארשטייט זיך דארף מען צו דעם גיין און זען וואס די ברסלב'ער ספרים שרייבן דערויף און וואס די מסורות אין ברסלב זענען דערויף, (כ'וועל באלד צוקומען צו די ערשטע נקודה פונעם פותח). פאר א ברסלבער שטערט מורא'דיג שטארק ווען מען קומט שרייען אז דער בעל שומרי אמונים זאגט אזוי און אזוי. עס מיינט נישט אז ער האט אפי' א ברעקעלע פתיחות הכבוד אין אים, עס איז אבער פשוט אז דאס איז א תיקון וואס ר' נחמן האט מגלה געווען קוקט מען וואס ער און זיינע תלמידים זאגן דערוועגן ודו"ק כי קצרתי מאד בנושא.
יעצט לגופו של ענין.
די ערשטע שאלה פונעם אשכול:
עס איז גאנץ קלאר אז דער ערשטער וואס דערמאנט אז "די" צען קאפיטלך זענען א תיקון הכללי, איז געווען הרה"ק מברסלב. יא, עס איז געווען נאך צדיקים (בעיקר מקובלים) וואס האבן דערמאנט אז עס איז דא געוויסע מזמורי תהלים וואס זענען א תיקון, (איך געדענק נישט קיין מקורות אבער עס קען אפי' זיין אז ר' חיים וויטאל דערמאנט עס), און ווי ר' נחמן אליין האט זיך אויסגעדרוקט איז דאס געווען א זאך וואס גאר אסאך צדיקים האבן געוואלט אנטפלעקן, נאר מען האט זיי נישט געלאזט פון הימל.הולך האט געשריבן: אין די וועלט איז אנגענימען אז די תיקון הכללי מיט הרה"ק רבי נחמן זי"ע איז איינס אבער ער איז דאך נישט געווען די ערשטער צו מגלה זיין די תיקון, אפשר האט ער עס שטארק פארשפרייט אבער ווי איז די ערשטע מקור צו תיקון הכללי און ווי ווערט עס געברענגט.
און אזוי אויך ר' נחמן האט עס נישט אנטפלעקט אויף איינמאל (ווי ר' נתן פארציילט) נאר ער האט איינמאל געזאגט אז עס איז דא אזא זאך, און א צווייטע מאל האט ער אויך גערעדט דערפון, און ערשט א דריטע מאל האט ער געזאגט די סדר הקאפיטלעך ווי ער האט דעמאלט אויך געזאגט אז מען זאל עס זאגן ביי זיין ציון, (און דאס איז טאקע דער סיבה וואס ר' נתן איז נישט געווען פון דער עדים היות עס איז געזאגט געווארן פלוצלונג ווען ער איז נישט דארט געווען).
די גאנצע זאך וואס איך האב יעצט געשריבן איז מבואר באריכות אין שיחות הר"ן ווי ר' נתן פארציילט די גאנצע השתשלות הענינים - יעצט, איינער וואס וויל עס נישט אננעמען איז נישט מחויב אבער ער זאל נישט זאגן אז דאס האט מיט תיקון הכללי, - עס איז דא אסאך תיקונים פון צדיקים, אבער תיקון הכללי איז ווי ר' נחמן האט מגלה געווען די צען קאפיטלעך, (וואס אגב איז כדאי צוצוצייכענען אז ביי אלע אנדערע זאכן האט ר' נחמן געזאגט אז עס שטערט אים נישט אז מען זאגט עס נאך - נישט אין זיין נאמען, אבער ביי תיקון הכללי, איז ר' נתן שטארק ברוגז אויף דעם ספר עונג שבת פאר'ן נישט שרייבן אז עס קומט פון ר' נחמן. ווי ער דרוקט זיך אויס (שיחות הר"ן שיחה קמ"א) אז עס איז קלאר אז ער נעמט עס פונעם רבי'ן, ווייל אלע ספרים וואס ברענגען צו די תיקון זענען טאקע געדרוקט געווארן נאכן רבי'נס הסתלקות. און דארט שרייבט ר' נתן קלאר ארויס אז די זאך דארף ווערן געטון בהתקשרות צו דעם צדיק וואס האט עס מגלה געווען, און עס זאגן על דעתו ועל כוונתו, און ער זאגט אז ער פארשטייט אז די צדיקים האבן עס נישט נאכגעזאגט בשמו ווייל זיי האבן שטארק געוואלט אז עס זאל אריינגיין אין די וועלט, אבער נאכאלץ איז ער נישט צופרידן וכו' עיין שם כל השיחה.
אונגארישע הייזער האט געשריבן: נניח אז עס איז יא דוקא אויפן סדר, אבער ווען איינער זאגט אויס גאנץ תהלים איז עס אויך אויפן סדר, וה"ה אויב לייגט ער צו קאפיטלעך אינצווישן.
עכ"פ אזוי שרייבט הרה"ק בעל שומרי אמונים זי"ע
יעצט לגבי די ענין צי מען דארף עס זאגן על הסדר:
ווי ר' נחמן שרייבט באריכות ליגט גרויסע ענינים אין די סדר המזמורים מיט שמות און אנדערע זאכן, (שם הק' תפ"ה און עניני אשרי שיר נצוח ניגון וכו') און ווי ר' אברהם בן ר' נחמן ברענגט ארויס זייער שטארק (כוכבי אור אנשי מוהר"ן סוף אות מ"ז השני) דארף די תיקון געזאגט ווערן דייקא על זה הסדר און דייקא אויף דעם וועג וואס דער רבי האט עס פארגעשריבן (ער איז עס מדמה דארט צו א דאקטאר ואכמ"ל).
אזוי אויך האב איך געזעהן אין ספר הציון הקדוש (פון ר' יעקב נתן אנשין) אז ביי רוב אנ"ש (ברסלבער חסידים) האט מען שטארק מקפיד געווען נישט צו אויסרעדן בשעת תיקון הכללי אפי' בדברים שבקדושה, און ער ברענגט דארט אז עס איז אפי' געווען איינער (איך האב נישט געטראפן די מקור צו דעם סיפור) וואס אויב ער האט געדארפט אינמיטן ענטפערן איהש"ר אדער אמן האט ער אנגעהויבן נאכאמאל. ממילא איז גאר פארשטענדליך אז די [גרויסע אויבער] חכמה פון זאגן גאנץ תהלים און עס איז דאך אריינגערעכנט, איז נישט קיין זאך וואס איז געווען אנגענומען אין ברסלב, און אוודאי האט מען נישט געהאלטן אז דאס גייט אריין בגדר די תיקון פון תיקון הכללי (עס איז סתם אזוי נישט שלעכט, נאר זאגאר א ענין צו זאגן גאנץ תהלים).
אינטרעסאנט איז אז א מעשה אביסעלע פארקערט איז יא דא, ר' שמואל הורביץ (ימי שמואל ח"א פ"ה) פארציילט אז זיין זיידע ר' שמואל הלר, דער רב פון צפת, האט פארציילט (איך מיין פאר זיין טאטע) אז ווען ר' נתן איז געווען אין ארץ ישראל האט ער אים געטראפן אין צפת, און ער האט אים פארציילט איבער די גרויסקייט פון תיקון הכללי, איז דער ר' שמואל האט געהאט א מנהג אז ער פלעגט יעדן טאג (אדער וואך - איך געדענק נישט) גיין צום ציון האר"י ז"ל אויסזאגן גאנץ ספר תהלים, איז אויף די עלטערע יארן ווען ער האט שוין נישט געהאט קיין כח האט ער אנגעהויבן זאגן נאר תיקון הכללי דארטן, זאגענדיג איז אין דעם איז כולל גאנץ ספר תהלים (ווי פארשטענדליך נעמט דאס בכלל נישט אראפ פון די גרויסקייט אין חיוב צו זאגן גאנץ ספר תהלים ,ווי הרה"ק מברסלב ברענגט טאקע אין לקוטי מוהר"ן, און אזוי אויך איז מקובל די ווארט (איך געדענק נישט פון וועם) "ישמיע כל תהילתו" עס איז פשוט א מעשה וואס קומט אפשר דא אריין).
לסיכום הענין:
עס איז קלאר אז די ספעציפישע סגולה פון די צען קאפיטלעך (הנקרא בעולם תיקון הכללי) איז א סגולה וואס ר' נחמן מברסלב האט מתקן געווען, און ער האט געזאגט גאר גרויסע סודות דערויף.
עס איז קלאר אז ר' נתן (תלמיד ר' נחמן) שרייבט אז די תיקון דארף געזאגט ווערן דייקא על דעתו ועל כוונתו פון דעם צדיק וואס האט עס מגלה געווען, און בהתקשרות אליו.
עס איז קלאר אז די שפעטערדיגע תלמידים (ר' אברהם ב"ר נחמן ועוד) האבן געהאלטן אז די תיקון דארף געזאגט ווערן דייקא על הסדר מיט די וועג (רעצעפט כלשונו) וואס ר' נחמן האט עס מגלה געווען.
און עס איז אויך קלאר אז אסאך צדיקים האבן מגלה געווען ענינים און אנדערע קאפיטלך תהלים, און צוגעלייגט און אראפגענומען, וכל אחד בענין שלו, וואס נעמט נישט אראפ פון זייער גרויסקייט און הייליגקייט, און אין א וועלט פון סגולות און ענינים איז טאקע כדאי צו טון די אלע זאכן און נאכמער.
עס איז אויך קלאר אז א תלמיד פון בעל שומרי אמונים זאל טון אזוי ווי זיין רבי שרייבט און זאגט.
אבער עס איז זיכער אז אין ברסלב האט מען נישט אנגעקוקט אזוי דעם תיקון הכללי.
ודי בזה
נ.ב. עס איז אינטרעסאנט אנצומערקן אז טאקע אויף די זאך האט ר' נחמן געזאגט אז וואס ער גייט הייסן טון וועט זיין שווער ווייל דער בעל דבר וועט זיך פארלייגן דערויף, און כלשונו, וואס איז אזוי שווער צו זאגן צען קאפיטלעך תהלים, קוקט אויס אז ער האט גוט געוויסט וואס ער רעדט!
