אידישע וועלט פארומס

אסאך מחזורים צוטיילן עס אזוי, אבער דאס איז נישט ריכטיג.

ODOM האט געשריבן: ווי באווסט אין די פיוטים מאכט זיך אז דער גראמען פאסט נישט מיט דעם טייטש, און אין אוואו לויט די גראמען איז א אפשטעל (א הפסק) איז לויט דעם טייטש באהעפט און צו געקלעבט איינס צו די אנדערע.
אין דעם אויבענדערמאנטען פזמון, איז איין געטיילט יעדער חרוז אין צוויי, דער הויפט טיילונג איז: תראה, באי, במראה, יראי. אוין יעדער חרוז איז איין געטיילט אויף צווי מיט די ווערטער: פדר, סדר, בחדר.
פארשטייט זיך אז דער ווארט "באי", איז א ענדע פון דער גראם, אבער אין טייטש איז דאס באהעפט מין די ווערטער היכל חדר בחדר.
אזוי איז דא אין פהיל פיוטים או זמירות.

אן אינטערעסאנטע ביישפייל איז וואס מען זינגט יעדע וואך שבת.

זָכוֹר אֶת יוֹם הַ
שַּׁבָּת לְקַדְּשׁוֹ,

קַרְנוֹ כִּי גָּבְהָה
נֵזֶר עַל רֹאשׁוֹ,

עַל כֵּן יִתֵּן הָ
אָדָם לְנַפְשׁוֹ,

עֹנֶג וְגַם שִׂמְחָה,
בָּהֶם לְמָשְׁחָה

הלבלר בקולמסו האט געשריבן:

ODOM האט געשריבן: ווי באווסט אין די פיוטים מאכט זיך אז דער גראמען פאסט נישט מיט דעם טייטש, און אין אוואו לויט די גראמען איז א אפשטעל (א הפסק) איז לויט דעם טייטש באהעפט און צו געקלעבט איינס צו די אנדערע.
אין דעם אויבענדערמאנטען פזמון, איז איין געטיילט יעדער חרוז אין צוויי, דער הויפט טיילונג איז: תראה, באי, במראה, יראי. אוין יעדער חרוז איז איין געטיילט אויף צווי מיט די ווערטער: פדר, סדר, בחדר.
פארשטייט זיך אז דער ווארט "באי", איז א ענדע פון דער גראם, אבער אין טייטש איז דאס באהעפט מין די ווערטער היכל חדר בחדר.
אזוי איז דא אין פהיל פיוטים או זמירות.

אן אינטערעסאנטע ביישפייל איז וואס מען זינגט יעדע וואך שבת.

זָכוֹר אֶת יוֹם הַ
שַּׁבָּת לְקַדְּשׁוֹ,

קַרְנוֹ כִּי גָּבְהָה
נֵזֶר עַל רֹאשׁוֹ,

עַל כֵּן יִתֵּן הָ
אָדָם לְנַפְשׁוֹ,

עֹנֶג וְגַם שִׂמְחָה,
בָּהֶם לְמָשְׁחָה

זייער אינטערעסאנט דאס. איך האב קיינמאל נישט געזען מ'זאל צעטיילן א ווארט אין צווייען. אבער איך האב שוין יא באמערקט אז "גבהה" און "שמחה" דארפן צו גראמען. איך זע טאקע אז אויף ויקיטקסט איז עס אזוי איינגעטיילט.

ס'איז דא נאך א פלאץ אין דעם זמר וואו ס'צעטיילט זיך שלא כפי הענין:

הן הכשר חבת, קודש גורלו
ואם יצא חובת, היום אשרי לו

דאס איז, אגב, פון די ווייניג אשכנז'ישע פיוטים געמאכט לויט'ן משקל. 10 תנועות פער שורה.

די גראמען שטימען נאר לויט די ספרד'ישע הברה!

Mezofzef האט געשריבן: די גראמען שטימען נאר לויט די ספרד'ישע הברה!

ער איז אבער געווען אן אשכנזי; א תלמיד פון די בעלי התוספות. ליין דא .

ס'איז שווער צו וויסן גענוי זייער הברה. אבער די גראמען אינמיטן שורה זענען אלץ באטראכט געווארן ווי א "באנוס", אויב ס'איז שייך, דערפאר איז עס נישט אזוי פינקטליך ווי די גראמען סוף שורה.

מערק נאך אן אינטערעסאנטן גראם אין דעם פיוט:

בערבות
לשבות
ערבות
כבוד

ער האט קענטיג געגראמט דעם ד' רפיוה מיט'ן ת' רפויה, ווי די תימנים זאגן עס.

גרשון האט געשריבן: זייער אינטערעסאנט דאס. איך האב קיינמאל נישט געזען מ'זאל צעטיילן א ווארט אין צווייען. אבער איך האב שוין יא באמערקט אז "גבהה" און "שמחה" דארפן צו גראמען. איך זע טאקע אז אויף ויקיטקסט איז עס אזוי איינגעטיילט.

גבהה מיט שמחה דארפן גראדע נישט גראמען.
די אינטערעסאנקייט פון דעם פיוט איז אז ביי די סוגר איז עס יעדן מאל פארשידן.
דער שטיקל ענדיגט זיך אלעמאל מיט "חה". נאר ביי די ערשטע האלב איז דא דריי אופנים:

1.
וְאַשְׁרֵי כָּל חוכֶה, לְתַּשְׁלוּמֵי כֵּפֶל.
מֵאֵת כָּל סוכֶה, שׁוכֵן בָּעֲרָפֶל.
נַחֲלָה לו יִזְכֶּה, בָּהָר וּבַשָּׁפֶל.
נַחֲלָה וּמְנוּחָה , כַּשֶּׁמֶשׁ לו זָרְחָה :

2.
כָּל שׁומֵר שַׁבָּת, כַּדָּת מֵחַלְלו.
הֵן הֶכְשַׁר חִבַּת, קדֶשׁ גּורָלו.
וְאִם יָצָא חובַת, הַיּום אַשְׁרֵי לו .
אֶל אֵל אָדון מְחולְלו . מִנְחָה הִיא שְׁלוּחָה:

3.
חֶמְדַּת הַיָּמִים. קְרָאו אֵלִי צוּר.
וְאַשְׁרֵי לִתְמִימִים. אִם יִהְיֶה נָצוּר.
כֶּתֶר הִלּוּמִים. עַל ראשָׁם יָצוּר.
צּור הָעולָמִים. רוּחו בָּם נָחָה:

הלבלר בקולמסו האט געשריבן:

גרשון האט געשריבן: זייער אינטערעסאנט דאס. איך האב קיינמאל נישט געזען מ'זאל צעטיילן א ווארט אין צווייען. אבער איך האב שוין יא באמערקט אז "גבהה" און "שמחה" דארפן צו גראמען. איך זע טאקע אז אויף ויקיטקסט איז עס אזוי איינגעטיילט.

גבהה מיט שמחה דארפן גראדע נישט גראמען.

ס'איז ניכר אז דער פייטן אז דאס יא אינזינען געהאט, כאטש ס'גראמט אוודאי מיט "למשחה" אויך.

א ה' מיט ח' אלס גראם איז דא לרוב אין פריערדיגע פיוטים. ס'איז נאר וויבאלד מיר זאגן נישט גוט דעם ח' (וועלכער איז פון די אותיות הגרון, אהח"ע), נאר מיר זאגן עס ארויס ווי א כ' (מיט'ן גומען, ווי די אותיות גיכ"ק.)

Mezofzef האט געשריבן: ↑ דאנערשטאג אקטאבער 07, 2021 6:35 pm

די גראמען שטימען נאר לויט די ספרד'ישע הברה!

געווען אמאל א שמועס וועגן "קמץ האמצעי".

    קאנצעפטן 
  פראגן 
 
  בלאנזשערייען 
  מפתח 
 
  עקסערסייז 
 
 

עס איז א פסוק אין עמוס (ט יא)

מיסטעריעז האט געשריבן: ↑ דינסטאג אקטאבער 03, 2023 11:24 pm

עס איז א פסוק אין עמוס (ט יא)

גראדע דארט שטייט הנופלת מיט א סגול פ'

משגיח רוחני האט געשריבן: ↑ מיטוואך אקטאבער 11, 2023 4:17 pm

מיסטעריעז האט געשריבן: ↑ דינסטאג אקטאבער 03, 2023 11:24 pm

עס איז א פסוק אין עמוס (ט יא)

גראדע דארט שטייט הנופלת מיט א סגול פ'

געזעהן אין די הפטרה פארגאנגענע וואך, און עס האט גאר אן אתנחתא. וואס איז טאקע פשט אז מען זאגט ווייטער הנופלת מיט א סגול? און אויב שוין יא, דאן פארוואס מיט א קמץ ביים הרחמן?

אור כי טוב האט געשריבן: ↑ מאנטאג מאי 06, 2024 11:28 am

משגיח רוחני האט געשריבן: ↑ מיטוואך אקטאבער 11, 2023 4:17 pm

מיסטעריעז האט געשריבן: ↑ דינסטאג אקטאבער 03, 2023 11:24 pm

עס איז א פסוק אין עמוס (ט יא)

גראדע דארט שטייט הנופלת מיט א סגול פ'

געזעהן אין די הפטרה פארגאנגענע וואך, און עס האט גאר אן אתנחתא. וואס איז טאקע פשט אז מען זאגט ווייטער הנופלת מיט א סגול? און אויב שוין יא, דאן פארוואס מיט א קמץ ביים הרחמן?

אין טאהש זאגט מען ביי הרחמן מיט א סגול.

שמעון אלימלך האט געשריבן: ↑ דינסטאג אקטאבער 03, 2023 8:22 pm

וןאס איז טייטש די ווארט ׳הנופלת׳?
(סוכת דוד הנופלת)

מיסטעריעז האט געשריבן: ↑ דינסטאג אקטאבער 03, 2023 11:24 pm

עס איז א פסוק אין עמוס (ט יא)

עמוס האט בעיקר נביאות געזאגט אויף מלכות ישראל. אין דער פרשה זאגט אז ער דאס זינדיגע מלכות ישראל וועט חרוב ווערן און זיי וועלן גיין אין גלות (הִנֵּה עֵינֵי ה' אלקים בַּמַּמְלָכָה הַחַטָּאָה וְהִשְׁמַדְתִּי אֹתָהּ מֵעַל פְּנֵי הָאֲדָמָה וגו', וַהֲנִעוֹתִי בְכָל הַגּוֹיִם אֶת בֵּית יִשְׂרָאֵל וגו'"). דערנאך פירט ער אויס, בַּיּוֹם הַהוּא אָקִים אֶת סֻכַּת דָּוִיד הַנֹּפֶלֶת, אז סוף פונעם גלות וועט משיח בן דוד צוריקברענגען דאס מלכות בית דוד -- "די איינגעפאלענע סוכה פון דוד" -- אבער מלכות ישראל וועט גענצליך אונטערגיין.

אדער לויט געוויסע באציט זיך עס צו חזקיהו המלך, וויבאלד ביז דעמאלט איז מלכות ישראל געווען פיל מאכטפולער ווי מלכות יהודה.

משגיח רוחני האט געשריבן: ↑ דינסטאג מאי 07, 2024 9:24 pm

אור כי טוב האט געשריבן: ↑ מאנטאג מאי 06, 2024 11:28 am

משגיח רוחני האט געשריבן: ↑ מיטוואך אקטאבער 11, 2023 4:17 pm

מיסטעריעז האט געשריבן: ↑ דינסטאג אקטאבער 03, 2023 11:24 pm

עס איז א פסוק אין עמוס (ט יא)

גראדע דארט שטייט הנופלת מיט א סגול פ'

געזעהן אין די הפטרה פארגאנגענע וואך, און עס האט גאר אן אתנחתא. וואס איז טאקע פשט אז מען זאגט ווייטער הנופלת מיט א סגול? און אויב שוין יא, דאן פארוואס מיט א קמץ ביים הרחמן?

אין טאהש זאגט מען ביי הרחמן מיט א סגול.

געזען אזוי אויך אין די עמדין סידור, אבער לכאורה האט גארנישט מיט אים.

וואס איז למעשה פשט אין דער נוסח מיטן קמץ?

ווייל ס'איז סוף פון א שטיקל, וואס איז אזויווי א סוף פסוק.

    קאנצעפטן 
  פראגן 
 
  בלאנזשערייען 
  מפתח 
 
  עקסערסייז 
 
 

אור כי טוב האט געשריבן: ↑ מיטוואך מאי 08, 2024 1:40 pm

משגיח רוחני האט געשריבן: ↑ דינסטאג מאי 07, 2024 9:24 pm

אור כי טוב האט געשריבן: ↑ מאנטאג מאי 06, 2024 11:28 am

משגיח רוחני האט געשריבן: ↑ מיטוואך אקטאבער 11, 2023 4:17 pm

מיסטעריעז האט געשריבן: ↑ דינסטאג אקטאבער 03, 2023 11:24 pm

עס איז א פסוק אין עמוס (ט יא)

גראדע דארט שטייט הנופלת מיט א סגול פ'

געזעהן אין די הפטרה פארגאנגענע וואך, און עס האט גאר אן אתנחתא. וואס איז טאקע פשט אז מען זאגט ווייטער הנופלת מיט א סגול? און אויב שוין יא, דאן פארוואס מיט א קמץ ביים הרחמן?

אין טאהש זאגט מען ביי הרחמן מיט א סגול.

געזען אזוי אויך אין די עמדין סידור, אבער לכאורה האט גארנישט מיט אים.

וואס איז למעשה פשט אין דער נוסח מיטן קמץ?

אין עמודי שמים זעט אויס ווי קמץ, דאס האט דער רבינו היעב"ץ אליין געפינטלט.

דער פשט איז אז בלשון המקרא איז דא אסאך מאל יוצאים מן הכלל (ויש טעם לכל קוץ וקוץ), אבער בנוסחאות התפילה (וואס זענען נישט פין אנכה"ג, נאר הוספות) האט מען מער מדקדק געווען זאל זיין לפי כללי הדקדוק.

יעפ.

    קאנצעפטן 
  פראגן 
 
  בלאנזשערייען 
  מפתח 
 
  עקסערסייז 
 
 

פונקט די נקודה איז נישט אזוי קלאר ביים יעב"ץ אבער זעהט אויס ווי א סגול
https://hebrewbooks.org/pdfpager.aspx?r ... 06&hilite=

ספעציעל אין די קאַפּי אויף אוצה"ח אונטן

סברות קען זיין צו ביידע זייטן: וויבאלד די שטיקל איז גענומען פון פסוק זאגט מען עס איבער כמו שכתוב (און אפשר איז די סיבה נעלמה פאר'ן סגול אין פסוק שייך אויך בתפלה), אדער טוישט מען עס לויט זיין דקדוק לכאורה
(אבער נישט קיין דבר ברור, ווייל די קמץ טוישט זיך נישט איבעראלל, למשל ותהי לו לאומנת)

איינער שרייבט אז ער האט נישט געפונען די מקור פון דעם הרחמן, אבער אין סידורים פון ריעב"ץ, בעל התניא, רוו"ה איז עס בסגול

עמודי שמים אלטונא תק"ה

אויך דארף מען וויסן ווער האט געטוישט אויף א קמץ, דאס אליין קען זיין א טעם צו עס נישט אננעמען
אפשר אזעלכע ווי "רבותיו של", @המברך יתברך . נישט קיין ווערטל

להודות האט געשריבן: ↑ מיטוואך מאי 08, 2024 2:32 pm

אויך דארף מען וויסן ווער האט געטוישט אויף א קמץ, דאס אליין קען זיין א טעם צו עס נישט אננעמען
איך מיין ס'קומט פון אזעלכע ווי "רבותיו של", @המברך יתברך. נישט קיין ווערטל

אין הכי נמי. אזוי ביי "מוריד הגשם".

    קאנצעפטן 
  פראגן 
 
  בלאנזשערייען 
  מפתח 
 
  עקסערסייז 
 
 

אנטשולדיגט פארן אריינהאקן, אבער כ'זעה אז כ'האב דא די ריכטיגע מבינים, וואלט מיר איינער געקענט העלפן מיט א מהלך איבער משקל תנועה ויתד באריכות, איך זןך עס שוין יארן, און אלב שרייבער איז עס מיר שטארק נוגע??

@הלבלר בקולמסו האט ערגעץ געשריבן דערוועגן, אבער איז שוין ליידער נישטא.

    קאנצעפטן 
  פראגן 
 
  בלאנזשערייען 
  מפתח 
 
  עקסערסייז