genazym האט געשריבן:
תשובת הגה"ק רבי יהוסף רוטנברג מקאסאן בעל 'בני שלשים'.
תשובת בעל בני שלשים מתייחסת לשאלה האם מנין שמתוכם שמונה אנשים אומרים 'נעריצך' ושניים אומרים 'כתר' נקרא שלא אומרים קדושה בעשרה?. והאם יש איסור של לא תתגודדו?
די דאזיגע בריוו געשריבן דורכ'ן פרעשבורגער רב אויך וועגן שינוי נוסחאות ספרד/אשכנז, איז אויך געוואנדען צו א געוואוסער ר' עקיבא (?) מסתמא דערזעלבער נמען.
ס'איז אינטרעסאנט, און דעריבער האב איך דאס אהער געשטעלט, אבער יעצט נאכן מעיין זיין (און דורך גיין מיט א אייניקל), בין איך געקומען צום אויספיר אז דאס איז מן הסתם נישט אמת
א. דאס איז די איינציגסטע בריוו פונעם בני"ש אן א דאטום ב. אלע בריוו'ן נארמאל האט ער אליינ'ס געשריבן (אפי' סוף ימיו) און דא איז כאילו געשריבן בשמו ג. ס'איז צו אן אריכות שלא כדרכו (נאר דאס אז איינער שרייבט בשמו, קען דאס פארענטפערן) ד. די אריכות בשם מהרי"א מזידיטשוב, וואלט געדארפט זיין באקאנט, און דערווייל ווייסט קיינער נישט דערפון
און דאס איז חוץ וואס דער מחבר איז ידוע אלץ א מומחה עצום צו פארבאצירן אויך.
להנציח זכרונם של צדיקים פאר נאך אינפערמאציע 'אויף יא"צ פון צדיקים' קוקט דאhttp://www.yuhrzeit.com
קול קורא מודפס היסטורי! מאת הגה"ק ר' אהרן ווייס אב"ד בענעדיקאוויץ אודות רדיפת הרה"ק ה'בני שלשים' מקאסאן ע"י קהילת ניר-מאדע, תרס"ג.
לפנינו קול קורא מודפס 4 עמודים גדולים, בו יוצא הגה"ק ר' אהרן ווייס אב"ד בענעדיקאוויץ אחיו של הרה"ק בעל ה'אמרי יוסף' מספינקא, להציל את מחותנו הרה"ק ר' יהוסף ראטטענבערג מקאסאן בעל ה'בני שלשים', מידי רודפיו בקהילת ניר-מאדע שם שימש כרב.
קיצור העניין הוא, בתקופת כהונתו של הרה"ק מקאסאן ברבנות העיירה ניר-מאדע, עורר עליו את חמתם של ראשי הקהל עקב עמידתו על עקרונות היהדות הצרופה ללא כחל ושרק. ראש הקהל ירד לחייו, עד שבסופו של דבר עזב את העיירה והעתיק את משכנו לדעברעצין, ומשם עבר לאחר זמן לעיר קאסאן, שם הרחיב את חצרו, והתפרסם שמו לשם ולתפארת.
בספר 'עולמו של אבא' (עמוד קעט) מובא עדותו של המחבר שהיה עד להתנגשות בין ראש הקהל לרב, בערב יום הקדוש, הציב ראש הקהל שהיה עשיר וקרוב לשלטון המקומי חיילים הונגרים על יד פתח ביהכנ"ס, בכדי שיתנו להכנס לרב בלבד, אולם לא לחסידים שיתלוו אליו, כדי לשמוע את הדרשה שלפני "כל נדרי". כאשר הגיע הרב וראה את חילול השם הזה, נכנס לבית הכנסת, עלה על הדוכן שלפני ארון הקודש, כשהוא לבוש בטלית ובקיטל והכריז, כי דבר מעין זה לא נעשה ולא נשמע בישראל, ולכן הוא גוזר שכל המתפללים יעזבו את בית הכנסת, וסיים את דבריו: "ומי שיתפלל כאן בלילה זה, לא יוציא את שנתו ר"ל! אנשים, נשים וטף החלו מיד לעזוב את ביהכנ"ס, עד שלא נשאר מנין ל"כל נדרי". אולם גם כשכבר העתיק את משכנו ועבר לעיר קאסאן, לא נח המחלוקת והמריבה נמשכה במשך שנים ונשלחו כתבי פלסתר לכל המדינה. היה גם דין תורה בניר-מאדע בין היריבים. ה"קול קורא" שלפנינו, נכתב אף הוא בעקבות הדין תורה הנ"ל, בו הושפל עד עפר כבוד תורתו של הרב, ועל כן יצא בו אב"ד בענעדיקאוויץ למחות על כך בכל תוקף.
ה'קול קורא' ממוען "לכבוד הרבנים הגאונים יושבי כסאות למשפט ה' יאריך ימיהם ושנותם", תחילה הוא מתאונן על כך שמעלילים עליו אשר הוא גרמא במחלוקת זה, לאחמ"כ הוא מתאר את ההשפלה שהשפילו את כבוד תורתו של הרה"ק מקאסאן. "אין עליו אשמה ורשע חלילה וזה האיסו"ר לא שוה אפילו פרוט"ה ואין כאן לא איסור ולא חרם אדרבא יש כאן מחילה וסליחה לבקש מהרב הגאון הצדיק מקאסאן ני' על הבזיונות הנעשה לו" לאורך כל ה'קול קורא' ניכרת כאבו וצערו הגדול על כבוד התורה הניתן למרמס, והביטויים החריפים מבטאים זאת היטב.
מיללער האט געשריבן:
עטליכע פרטים איבער הרה"ק ר' ישראל צבי מקאסאני זצ"ל בעל אור מלא, לויט ווי איך לייענן אינעם 'יזכור בוך'לקהילת קאסאניעוועיליבל דורך NYPL (ניו יארק פובליק לייברערי).
* פונעם ערשטע ווייב 'מינדל' (בת?) וועלכע איז נפטר געווארן בשנת תרע"ט (1919 למס.) האט ער געהאט צוויי טעכטער, 1) הרבנית אלטא רחמה אשת ר' צבי אייכנשטיין (?) וועלכע איז געהרגט געווארן אין אוישוויץ מיט 5 קינדער הי"ד 2) הרבנית צפורה יענטל אשת ר' חי"ל טייטלבוים מניר-באטור וועלכע איז אויך אומגעקומען עקד"ה מיט דריי קינדער הי"ד.
* פון די צווייטע ווייב הרבנית רחל מלכה (בת?) וועלכע איז נפטר געווארן תרפ"ה איז געווען דער זוהן הרה"צ ר' אלטר חיים שלמה וועלכע איז אומגעקומען צוזאמען מיט זיין טאטע אין אוישוויץ הי"ד.
* פון די דריטע ווייב הרבנית אדל (בת מהרש"א מראצפערט?) האבן זיי געהאט דריי טעכטער 1) רחל 2) יוכבד 3) אסתר. יוכבד איז נפטר געווארן אין קאסאן בשנת תרצ"ה און די אנדערע צוויי זענען אוועק על מוקדה הי"ד.
א בילד פון ר' ישראל צבי זצוק"ל ארומגענומען מיט חסידים אין קאסאן אנגעטאן בבגדי שבת, פונעם דערמאנטן בוך.
מיללער האט געשריבן:
עטליכע פרטים איבער הרה"ק ר' ישראל צבי מקאסאני זצ"ל בעל אור מלא, לויט ווי איך לייענן אינעם 'יזכור בוך'לקהילת קאסאניעוועיליבל דורך NYPL (ניו יארק פובליק לייברערי).
* פונעם ערשטע ווייב 'מינדל' (בת?) וועלכע איז נפטר געווארן בשנת תרע"ט (1919 למס.) האט ער געהאט צוויי טעכטער, 1) הרבנית אלטא רחמה אשת ר' צבי אייכנשטיין (?) וועלכע איז געהרגט געווארן אין אוישוויץ מיט 5 קינדער הי"ד 2) הרבנית צפורה יענטל אשת ר' חי"ל טייטלבוים מניר-באטור וועלכע איז אויך אומגעקומען עקד"ה מיט דריי קינדער הי"ד.
* פון די צווייטע ווייב הרבנית רחל מלכה (בת?) וועלכע איז נפטר געווארן תרפ"ה איז געווען דער זוהן הרה"צ ר' אלטר חיים שלמה וועלכע איז אומגעקומען צוזאמען מיט זיין טאטע אין אוישוויץ הי"ד.
* פון די דריטע ווייב הרבנית אדל (בת מהרש"א מראצפערט?) האבן זיי געהאט דריי טעכטער 1) רחל 2) יוכבד 3) אסתר. יוכבד איז נפטר געווארן אין קאסאן בשנת תרצ"ה און די אנדערע צוויי זענען אוועק על מוקדה הי"ד.
א בילד פון ר' ישראל צבי זצוק"ל ארומגענומען מיט חסידים אין קאסאן אנגעטאן בבגדי שבת, פונעם דערמאנטן בוך.
ווי איז רבי אלטר חיים שלמה געווען א איידעם ?
וועמנ'ס זין איז רבי צבי אייכענשטיין חתנו של בעל אור מלא ?
כבוד הרב האט געשריבן:
וועמנ'ס זין איז רבי צבי אייכענשטיין חתנו של בעל אור מלא ?
דא אויבן אינעם אשכולשרייבט בן בוזי אז ער איז געווען א זוהן פון רבי אשר ישעי' פראכניקער, אבעראויף GENIשטייט אז ער איז געווען א אייניקל פון ר' אשר ישעי' און האט געהייסן מרגליות, און זיך געביטן די נאמען אויף אייכנשטיין.
הנה אנכי שולח מלאך. זאגט רש"י כאן נתבשרו שעתידין לחטוא. די בשורה איז געווען אז אעפ"י שיחטאו לא תסתלק שכינה מביניהם, אזוי ווי די תרגום טייטשט כי לא אעלה בקרבך; לא אסלק שכינתי מבינך!
כבוד הרב האט געשריבן:
וועמנ'ס זין איז רבי צבי אייכענשטיין חתנו של בעל אור מלא ?
דא אויבן אינעם אשכולשרייבט בן בוזי אז ער איז געווען א זוהן פון רבי אשר ישעי' פראכניקער, אבעראויף GENIשטייט אז ער איז געווען א אייניקל פון ר' אשר ישעי' און האט געהייסן מרגליות, און זיך געביטן די נאמען אויף אייכנשטיין.
אזוי אויך שטייט אין ספר אלף מרגליות אז ער איז געווען בן ר' אלכסנדר אשר מרגליות [אחיו של רבי ישראל אריה מפרעמישלאן לאנדאן] חתן רבי אשר ישעי מפראכניק
יעצט דורכגעליינט דעם גאנצן אשכול, כ'מיז זאגן אז דאס איז אויסדריקליך איינס פון די גאר מאסיווע אשכולות וואס אייוועלט של פעם האט נאר אמאל אהערגעשטעלט. אלע ניקס מסלתה ושמנה האבן בייגעשטייערט מיט ווערדפולע אינפארמאציע עד שיצא דבר מתוקן כזה. א יישר כח אייך אלע.
אין ספר אור מלא וואס די תלמידים האבן ארויסגעגעבן אנהייב מ"ם יארן איז אריינגעדריקט א מזכרת לע"נ די קינדער און די 3 ווייבער, דארט איז דערמאנט פינקטליך די נעמען פון אלע קינדער. ווי אויך איז דארט קלאר אז הבחור החריף אלטער חיים שלמה הי"ד איז געווען א קינד פון די צווייטע רביצין ב"א השמועה טובה זי"ע
הנה אנכי שולח מלאך. זאגט רש"י כאן נתבשרו שעתידין לחטוא. די בשורה איז געווען אז אעפ"י שיחטאו לא תסתלק שכינה מביניהם, אזוי ווי די תרגום טייטשט כי לא אעלה בקרבך; לא אסלק שכינתי מבינך!
הנה אנכי שולח מלאך. זאגט רש"י כאן נתבשרו שעתידין לחטוא. די בשורה איז געווען אז אעפ"י שיחטאו לא תסתלק שכינה מביניהם, אזוי ווי די תרגום טייטשט כי לא אעלה בקרבך; לא אסלק שכינתי מבינך!
יעקעלע פוקס האט געשריבן:
כבוד ידידנו היקרים אזוי ווי איך באקום אין אישי קאלטס און ווארעמס, און נישט אלעס קען גיין פאבליק, האב איך אבער פריער באקומען א ווארעם שטיקעל, און ב"ה כאב באקומען רשות עס מפרסם זיין, אבער בלי שם, ליינט און האט הנאה
השלמות ותיקונים לאשכול
ר' מאיר שלום ממזילאבריץ א, הבן הצעיר של הבני שלשים השאיר אחריו אחרי המלחמה בת יחידה אחת, בעלה ר' חיים אלתר פאנעט מקארלסבורג (חיבר כמה וכמה ספרים) חתן ר' מאיר שלום ממיז'לבריץ בן ה"בני שלשים". רב בשייח מניס ת"א. ב, ממנה נשארו ג' צאצאים, בת שבעלה הוא, ר' מנחם דוד הגר רב קהל "אוהל משה" שאץ וויז'ניץ חיפה, בן ראש ישיבת סרט וויז'ניץ. בן ר' צבי אלימלך פאנעט אבד"ק "בני שלשים" קוסון ב"ב ומחבר ספרי הצבי והצדק, בן ר' חיים אלתר הנ"ל. ועוד בן בשם ר' מנשה שמחה מירושלים.
פון ר' מאיר שלום איז אויך געבליבן א זון ר' שמואל וואס האט נאך געלעבט בשנת תש"מ ומוזכר בהגדה של פסח תפוחי חיים עמ' 3 פון גיסו ר' חיים אלטר פנט הנ"ל(נמצא באוצר החכמה). אפשר ווייסט איינער מער פרטים איבער אים און צו ער האט איבערגעלאזט קינדער?
דער קאסאניער רבי האט געלערנט אין סיגוט אין די ישיבה פון הייליגן ייטב לב,
אגב, איז אינטערסאנט אנצוגעבן אז דער טאהש'ער רבי זי"ע האט געהאט 3 איידימ'ער אלע זענען געווען תלמידים פונעם ייטב לב'ס ישיבה, ה"ה, הרה"ק רבי יהוסף ראטטענבערג מקאסאן, הרה"ק רבי מנחם בראדי פון קאלוב און הרה"ק רבי דוד מנשה ראטטענשטיין, זי"ע.
איך מיין אז ער האט געהאט א פערטע איידעם אויך, ער האט געהייסן כהנא.
און כפי ידיעתי האט דער קאסאניער נישט געלערנט אין סיגוט, נאר געפארן צו אים אלס חסיד, אזוי ווי אנדערע שרייבן שוין דא.
עס דארף זיך שוין גארנישט דאכטן... מען קען נאכקוקן אין דעם נייעם ספר לתולדות חייו. עס איז א וואונדערליכע ארבייט.
אין ספר פאר יהוסף עמוד קנט' ברענגט ער בשם ר' מנחם ישראל מקאסאן אז זיין טאטע ר' פנחס שלום נכד הבני שלשים האט אים פארציילט אז די בני שלשים האט אים אליין געזאגט אז ס'טוט אים וויי אז ער האב נישט געלענט כאטש איין זמן אין ישיבה פון ייטב לב אויב יא וואלט ער בעסער געקענט שרייבען תשובות בהלכה!
ס'איז אינטרעסאנט, און דעריבער האב איך דאס אהער געשטעלט, אבער יעצט נאכן מעיין זיין (און דורך גיין מיט א אייניקל), בין איך געקומען צום אויספיר אז דאס איז מן הסתם נישט אמת
א. דאס איז די איינציגסטע בריוו פונעם בני"ש אן א דאטום ב. אלע בריוו'ן נארמאל האט ער אליינ'ס געשריבן (אפי' סוף ימיו) און דא איז כאילו געשריבן בשמו ג. ס'איז צו אן אריכות שלא כדרכו (נאר דאס אז איינער שרייבט בשמו, קען דאס פארענטפערן) ד. די אריכות בשם מהרי"א מזידיטשוב, וואלט געדארפט זיין באקאנט, און דערווייל ווייסט קיינער נישט דערפון
און דאס איז חוץ וואס דער מחבר איז ידוע אלץ א מומחה עצום צו פארבאצירן אויך.
א מקור אויף נישט???
איך זעה נישט פארוואס פון די 4 טעמים איז מן הסתם נישט אמת א. די בריוו איז דאך אנדערש פון אנדערע ער האט'ס נישט געשריבען ב. וועלכע ברייווען האט ער געשריבען סוף ימיו? פון תרס"ו איז ער ל"ע שוין קראנק געווען, תר"ע האט שוין די בעל שמועה טובה איבערגענימען דאס רבנות באלד 2 יאר פאר די הסתלקות ווייל ער איז שוין נישט געווען בכוח, ווען יא איז דא גאר קורצע בריוו ממש פון אפאר שורות, נו אז מ'דארף שרייבען לאנג אויף א ברענעדיגע נושא איש קשה אז ער האט גענימען א כותב?? ג. אמת. טאקע פארדעם איז געווען וויכטיג צי מסיים זיין די בריוו "ומחמת חולשת גופי וגם שאיני מהכותבים נכתב בפקדתי ובהשגחתי" ד. ווער איז די "קיינער וואס ווייסט נישט" די מיט יענעם אייניקעל?
דאס ברענגען פון מהרי"א מזידישטוב אין פון נאך מקומות פון זהר אין דאס גאנצע תוכן שטימט מיט שיטת קאסאן בנוגע ציונות...
קול קורא מודפס היסטורי! מאת הגה"ק ר' אהרן ווייס אב"ד בענעדיקאוויץ אודות רדיפת הרה"ק ה'בני שלשים' מקאסאן ע"י קהילת ניר-מאדע, תרס"ג.
לפנינו קול קורא מודפס 4 עמודים גדולים, בו יוצא הגה"ק ר' אהרן ווייס אב"ד בענעדיקאוויץ אחיו של הרה"ק בעל ה'אמרי יוסף' מספינקא, להציל את מחותנו הרה"ק ר' יהוסף ראטטענבערג מקאסאן בעל ה'בני שלשים', מידי רודפיו בקהילת ניר-מאדע שם שימש כרב.
קיצור העניין הוא, בתקופת כהונתו של הרה"ק מקאסאן ברבנות העיירה ניר-מאדע, עורר עליו את חמתם של ראשי הקהל עקב עמידתו על עקרונות היהדות הצרופה ללא כחל ושרק. ראש הקהל ירד לחייו, עד שבסופו של דבר עזב את העיירה והעתיק את משכנו לדעברעצין, ומשם עבר לאחר זמן לעיר קאסאן, שם הרחיב את חצרו, והתפרסם שמו לשם ולתפארת.
בספר 'עולמו של אבא' (עמוד קעט) מובא עדותו של המחבר שהיה עד להתנגשות בין ראש הקהל לרב, בערב יום הקדוש, הציב ראש הקהל שהיה עשיר וקרוב לשלטון המקומי חיילים הונגרים על יד פתח ביהכנ"ס, בכדי שיתנו להכנס לרב בלבד, אולם לא לחסידים שיתלוו אליו, כדי לשמוע את הדרשה שלפני "כל נדרי". כאשר הגיע הרב וראה את חילול השם הזה, נכנס לבית הכנסת, עלה על הדוכן שלפני ארון הקודש, כשהוא לבוש בטלית ובקיטל והכריז, כי דבר מעין זה לא נעשה ולא נשמע בישראל, ולכן הוא גוזר שכל המתפללים יעזבו את בית הכנסת, וסיים את דבריו: "ומי שיתפלל כאן בלילה זה, לא יוציא את שנתו ר"ל! אנשים, נשים וטף החלו מיד לעזוב את ביהכנ"ס, עד שלא נשאר מנין ל"כל נדרי". אולם גם כשכבר העתיק את משכנו ועבר לעיר קאסאן, לא נח המחלוקת והמריבה נמשכה במשך שנים ונשלחו כתבי פלסתר לכל המדינה. היה גם דין תורה בניר-מאדע בין היריבים. ה"קול קורא" שלפנינו, נכתב אף הוא בעקבות הדין תורה הנ"ל, בו הושפל עד עפר כבוד תורתו של הרב, ועל כן יצא בו אב"ד בענעדיקאוויץ למחות על כך בכל תוקף.
ה'קול קורא' ממוען "לכבוד הרבנים הגאונים יושבי כסאות למשפט ה' יאריך ימיהם ושנותם", תחילה הוא מתאונן על כך שמעלילים עליו אשר הוא גרמא במחלוקת זה, לאחמ"כ הוא מתאר את ההשפלה שהשפילו את כבוד תורתו של הרה"ק מקאסאן. "אין עליו אשמה ורשע חלילה וזה האיסו"ר לא שוה אפילו פרוט"ה ואין כאן לא איסור ולא חרם אדרבא יש כאן מחילה וסליחה לבקש מהרב הגאון הצדיק מקאסאן ני' על הבזיונות הנעשה לו" לאורך כל ה'קול קורא' ניכרת כאבו וצערו הגדול על כבוד התורה הניתן למרמס, והביטויים החריפים מבטאים זאת היטב.
ס'איז אינטרעסאנט, און דעריבער האב איך דאס אהער געשטעלט, אבער יעצט נאכן מעיין זיין (און דורך גיין מיט א אייניקל), בין איך געקומען צום אויספיר אז דאס איז מן הסתם נישט אמת
א. דאס איז די איינציגסטע בריוו פונעם בני"ש אן א דאטום ב. אלע בריוו'ן נארמאל האט ער אליינ'ס געשריבן (אפי' סוף ימיו) און דא איז כאילו געשריבן בשמו ג. ס'איז צו אן אריכות שלא כדרכו (נאר דאס אז איינער שרייבט בשמו, קען דאס פארענטפערן) ד. די אריכות בשם מהרי"א מזידיטשוב, וואלט געדארפט זיין באקאנט, און דערווייל ווייסט קיינער נישט דערפון
און דאס איז חוץ וואס דער מחבר איז ידוע אלץ א מומחה עצום צו פארבאצירן אויך.
א מקור אויף נישט???
איך זעה נישט פארוואס פון די 4 טעמים איז מן הסתם נישט אמת א. די בריוו איז דאך אנדערש פון אנדערע ער האט'ס נישט געשריבען ב. וועלכע ברייווען האט ער געשריבען סוף ימיו? פון תרס"ו איז ער ל"ע שוין קראנק געווען, תר"ע האט שוין די בעל שמועה טובה איבערגענימען דאס רבנות באלד 2 יאר פאר די הסתלקות ווייל ער איז שוין נישט געווען בכוח, ווען יא איז דא גאר קורצע בריוו ממש פון אפאר שורות, נו אז מ'דארף שרייבען לאנג אויף א ברענעדיגע נושא איש קשה אז ער האט גענימען א כותב?? ג. אמת. טאקע פארדעם איז געווען וויכטיג צי מסיים זיין די בריוו "ומחמת חולשת גופי וגם שאיני מהכותבים נכתב בפקדתי ובהשגחתי" ד. ווער איז די "קיינער וואס ווייסט נישט" די מיט יענעם אייניקעל?
דאס ברענגען פון מהרי"א מזידישטוב אין פון נאך מקומות פון זהר אין דאס גאנצע תוכן שטימט מיט שיטת קאסאן בנוגע ציונות...