דאס איז טאקע א שאלה. רוב רבנים וועלן מסתמא פסק'ענען, אז וויבאלד די ערשטע צעלן זענען טמא זענען די איבעריגע אויך. פארשטייט אז עס וועלן זיין אזעלכע (און עס זענען שוין יעצט אויך דא, כמבואר לעיל) וואס טענה'ן אז א צעל האט נישט קיין הלכה פון א ממשות'דיגע זאך און אז אלעס וואס וואקסט איז כאילו פון דער לבנה וכו'.
לכאורה איז נישטא קיין וועג צו טענהן אזוי, וויבאלד עס איז א מעמיד, רעדט מען שוין פון דעם אין שו"ע און סשטייט בפירוש אז סמעג נאר זיין טהור.
לויט'ן מציאות'דיגן קוק איז עס ערגער ווי א מעמיד, אז א מעמיד איז נאר מדרבנן און דא זענען אלע צעלן דבר אחר ממש. אבער אינעם אויבנדערמאנטן קונטרס "בשר מלאכותי" האט משמע געווען אז ס'זענען דא וואס זענען יא מתיר (איך גלייב אבער נישט אז ס'גייט קומען לידי מעשה).
דאס איז טאקע א שאלה. רוב רבנים וועלן מסתמא פסק'ענען, אז וויבאלד די ערשטע צעלן זענען טמא זענען די איבעריגע אויך. פארשטייט אז עס וועלן זיין אזעלכע (און עס זענען שוין יעצט אויך דא, כמבואר לעיל) וואס טענה'ן אז א צעל האט נישט קיין הלכה פון א ממשות'דיגע זאך און אז אלעס וואס וואקסט איז כאילו פון דער לבנה וכו'.
לכאורה איז נישטא קיין וועג צו טענהן אזוי, וויבאלד עס איז א מעמיד, רעדט מען שוין פון דעם אין שו"ע און סשטייט בפירוש אז סמעג נאר זיין טהור.
לויט'ן מציאות'דיגן קוק איז עס ערגער ווי א מעמיד, אז א מעמיד איז נאר מדרבנן און דא זענען אלע צעלן דבר אחר ממש. אבער אינעם אויבנדערמאנטן קונטרס "בשר מלאכותי" האט משמע געווען אז ס'זענען דא וואס זענען יא מתיר (איך גלייב אבער נישט אז ס'גייט קומען לידי מעשה).
דאס איז טאקע א שאלה. רוב רבנים וועלן מסתמא פסק'ענען, אז וויבאלד די ערשטע צעלן זענען טמא זענען די איבעריגע אויך. פארשטייט אז עס וועלן זיין אזעלכע (און עס זענען שוין יעצט אויך דא, כמבואר לעיל) וואס טענה'ן אז א צעל האט נישט קיין הלכה פון א ממשות'דיגע זאך און אז אלעס וואס וואקסט איז כאילו פון דער לבנה וכו'.
לכאורה איז נישטא קיין וועג צו טענהן אזוי, וויבאלד עס איז א מעמיד, רעדט מען שוין פון דעם אין שו"ע און סשטייט בפירוש אז סמעג נאר זיין טהור.
לויט'ן מציאות'דיגן קוק איז עס ערגער ווי א מעמיד, אז א מעמיד איז נאר מדרבנן און דא זענען אלע צעלן דבר אחר ממש. אבער אינעם אויבנדערמאנטן קונטרס "בשר מלאכותי" האט משמע געווען אז ס'זענען דא וואס זענען יא מתיר (איך גלייב אבער נישט אז ס'גייט קומען לידי מעשה).
דאס איז טאקע א שאלה. רוב רבנים וועלן מסתמא פסק'ענען, אז וויבאלד די ערשטע צעלן זענען טמא זענען די איבעריגע אויך. פארשטייט אז עס וועלן זיין אזעלכע (און עס זענען שוין יעצט אויך דא, כמבואר לעיל) וואס טענה'ן אז א צעל האט נישט קיין הלכה פון א ממשות'דיגע זאך און אז אלעס וואס וואקסט איז כאילו פון דער לבנה וכו'.
לכאורה איז נישטא קיין וועג צו טענהן אזוי, וויבאלד עס איז א מעמיד, רעדט מען שוין פון דעם אין שו"ע און סשטייט בפירוש אז סמעג נאר זיין טהור.
לויט'ן מציאות'דיגן קוק איז עס ערגער ווי א מעמיד, אז א מעמיד איז נאר מדרבנן און דא זענען אלע צעלן דבר אחר ממש. אבער אינעם אויבנדערמאנטן קונטרס "בשר מלאכותי" האט משמע געווען אז ס'זענען דא וואס זענען יא מתיר (איך גלייב אבער נישט אז ס'גייט קומען לידי מעשה).
אביסל מער קלארקייט איבער די נושא פון "בשר מלאכותי" אדער ווי אנדער רופן עס: "בשר מתורבת" LAB GROWN MEAT ושאר שמות. קודם לאמיר שמועסן אביסל איבער דאס "מציאות" פון מייצר זיין בשר מלאכותי, דערנאך וועלן מיר אויפן שפיץ גאפל אי"ה אנרירן די חלקי "ההלכה" שוין יארן וואס סייענטיסטן ארבעטן - און האבן שוין מצליח געווען - צו ערצייגן פלייש וואס איז געוואקסן און א לאבארטאריע. פארשטייט זיך אז נאר דער בוכ"ע קען באשאפן א "יש מאין", א "נברא" קען נאר ערצייגן א "יש מיש". אדער אייינער וואס קען קבלה מעשית קען באשאפן א בהמה דורך ספר היצירה. [עס איז כדאי אנצומערקן בדרך אגב דאס וואס עס ווער געברענגט אין ספר "נהרי אש" אז מרן בעל שבט הלוי זי"ע האט געזאגט אז ער האט אליין געהערט פון א איד פון זעליחוב אז הגה"ק המקובל רבי שמעו'לי זעליכובער האט אלס אינגערמאן - איינמאל זייענדיג אין גרויס נויט - באשאפן א עוף לכבוד שב"ק]. דערפאר איז פשוט אז מען קען נישט פראדוצירן קיין פלייש פון א "גארנישט". מקען נאר פראדוצירן פלייש פון פלייש [אדער פון געוויסע אנדערע חלקים פון דער בהמה, חיה, אדער עוף]. אבער מען פראדוצירט עס נישט פון א "שטיק" פלייש. נאר פון "צעלן" פון פלייש. א בעל חי האט פארשידענע צעלן וואס די צעלן טוהען צוזאמשטעלן און מאכן וואקסן דעם בעל חי. עס זענען דא צעלן וואס פראדוצירן די פלייש, עס זענען דא וואס פראדוצירן די הויט, און אזוי ווייטער. ווידעראום זענען דא צעלן וואס הייסן "סטעם סעלס" וואס אנטהאלטן די אינפארמאציע פון אלעס וואס די בעל חי פארמאגט אינאיינעם. בכדי צו פראדוצירן "בשר מלאכותי" דארף מען ניצן דייקא סטעם סעלס, און מען קען דאס נישט ארויסנעמען פון ווי אימער אין די בעל חי, נאר פון געוויסע פלעצער. פאר יארן צוריק ווען די שאלה איז צום ערשט נתעורר געווארן איז די סדר געוועהן אז מען האט דאס ארויסגענומען פון א געוויסע מוסקעל פון די האלדז פונעם בעל חי נאך בשעת די בעל חי האט געלעבט. די טבע פון צעלן אין א בעל חי איז אז זיי טוען זיך פארמערן. עס איז נישט פשט אז איין צעל געבויערט א פרישן צעל, נאר יעדעס צעל "צוטיילט זיך אויף צוויי", און די צוויי, צוטיילן זיך יעדער איינער ווייטער אויף צוויי, און אזוי ווייטער. קומט אויס אז יעדער צעל - אפילו נאך מיליארדן צעלן - האבן נאך א חלק פונעם ערשטן צעל. פון דא נעמט זיך די געדאנק אז מקען ארויסנעמען געוויסע צעלן פון א בעל חי, און זיי זאלן זיך מערן אין די צענדליגער מילאנען וכו' ביז מען באקומט א חתיכה הראויה להתכבד. דער פראבלעם איז אבער אז ווען מען נעמט ארויס די צעלן פונעם בעל חי וועלן זיי זיך נישט מערן, נאר וועלן אפשטארבן. דעריבער האבן זיך די סייענטיסטען געבראכן קאפ צוצושטעלן פאר די צעלן אן "ענווייראמענט" אין וואס זיי זאלן קענען בלייבן לעבן אין זיך האדעווען. בכדי דאס צו קענען ערצייגן דארף מען בעיקר דריי זאכן: איינס, אן אונטערלאגע אויף וואס די צעלן זאלן זיך קענען אנהאלטן און אזוי ארום וואקסן, צוויי, פארשידענע נוטריענטס וכו' וואס זאלן פיטערן די צעלן און זיי מוטיגן זיך צוצוטיילן ווייטער און ווייטער. דריי, בשעתן וואקסן קען די גאנצע שטיקל ווערן הארט און נישט האבן קיין צורה פון פלייש וואס קען זיך אויסציען און איינציען, דעריבער טוט מען מיט קעמיקאלן אדער אן עלעקטראנישער שטראם כסדר איינציען אין אויסציען די פלייש בשעת'ן וואקסן. ע"כ איז בערך די מציאת הדברים. יעצט: פאקט א': דער פלייש איז נישט באשאפן געווארן דורך ספר היצירה. פאקט ב'': דער פלייש איז א "יש מיש". פאקט ג'': די צעלן פון וואס די פלייש איז נוצר געווארן איז גענומען געווארן פון א בעל חי. הלכה: דעריבער ברענגט דאס שטיקל פלייש מיט מיט זיך פילע הארבע הלכה'דיגע שאלות. א': וואס איז אויב די צעלן קומען פון א בהמה טמאה? ב': וואס איז אויב עס קומט פון טריפות? ג': וואס איז מיטן איסור פון "פורש מן החי"? [עס איז נישט "אבר" מן החי, ווייל מען האט דאך נישט גענומען קיין אבר, אבער דער איסור פון "פורש" מן החי איז נכלל אינעם איסור פון אבר מן החי]. ד': אפילו אויב די בהמה איז גע'שחט'ן געווארן כהלכה [אויב איז דא א מציאות ארויסצונעמען די צעלן גלייך נאך די שחיטה]. דאן וואס איז די הלכה מיט די נייע פלייש וואס קומט צו, איז דאס נכלל אינעם שחיטה פון די בעל חי, אדער ניין? אויב ניין, קען מען דאך דאס נישט שחט'ן. ה': האט עס א דין פון פלייש לגבי בשר וחלב? ו': לו יהא עס האט נישט קיין די פון פלייש, צו איז עס אסור מיט מילך אלס מראית העין? ז': וואס איז אויב די צעלן קומען פון בלוט אדער חלב. ח': די צעלן ווערן געווייקט אין "סערום" וואס דאס איז ווייסע בלוט צעלן וואס מען האט אפגעטיילט פון די רויטע, און די הלכה איז אז כבוש כמבושל, ווערן דאך די צעלן געאסרט דורך די בלוט. ט': אפילו אויב די צעלן זענען נישט פון בלוט אדער חלב, און זענען נישט געווייקט אין בלוט, וואס איז מיט די עצם שטיק פלייש וואס וואקסט? לכאורה דארף מען זאלצן די פלייש אזוי ווי מען זאלצט יעדן שטיקל פלייש ארויסצונעמען די בלוט. אבער אזוי ווי דער פלייש ווערט געווייקט און פארשידענע קעמיקאלן העלפט נישט קיין זאלצן, ווייל אויף פלייש וואס איז געוועהן איינגעוויקט העלפט נישט קיין מליחה. ווי אויך וויבאלד עס אנטהאלט אין זיך פארשידענע אינגרידענטס און עס איז נישט א "פשוט" שטיקל פלייש, ווער זאגט אז מליחה העלפט בכלל [חז"ל האבן אונז געזאגט אז מליחה העלפט ארויסצונעמען בלוט פון פלייש, אבער ווער זאגט אז עס העלפט ארוסצונעמען די בלוט פון די אנדערע אינגרידיענטס, ווי אויך קענען די אנדערע אינדרידיענטס מעכב זיין די בלוט פון ארויקומען פון די עצם פלייש]. ווי אויך אויב מען פירט דורך אן עלעקטרישן שטראם העלפט שוין נישט קיין מליחה ווי באקאנט פון די גדולי הפוסקים ווען די רעגירונג האט געוואלט איינפירן אז מען זאל געבן א "שאק" פאר די בהמות ואכמ"ל. ו': וואס איז מיט די פעטן פון דאס פלייש, פון ווי ווייסן מיר אז דאס איז נישט חלב? [כאטשיג דער שטיקל פלייש האט נישט קיין צורה פון א בהמה, איז דאס אבער אפשר ערצייגט געווארן פון די זעלבע DNA פון וואס די חלב פון די בהמה ווערט באשאפן. עס איז גאר וויכטיג צו באטאנען אז כאטשיג די ערשטע צעלן זענען נישט "נראה לעינים" און געווענליך פסקענען מיר אז א זאך וואס איז נישט נראה לעינים איז נישט אסור [און געוויסע פון די מזרחיסטישע קרייזן ווילן צוליב דעם מתיר זיין די פלייש]. איז אבער דא א פסק הלכה ברורה פון הגאון האדיר רבי שלמה זלמן אויערבאך זצ"ל [וואס ווי באקאנט איז ער געוועהן פון די יחידי הדור מיט זיין התמחות אין עניני טעכנאלאגיע, און ער איז געוועהן דער פוסק אחרון מיט א ה"א הידועה אויף די פארשידענע הארבע שאלות], ווי ער שרייבט אין א תשובה בנוגע מרכיב זיין פון איין מין בוים צו אן אנדערן מין ווען מען נעמט נאר ארויס צעלן אדער ענליכס מיט א מיקרוסקופ און מען פלאנצט עס איין אין אן אנדערן בוים, פסק'נט ער בפשיטות אז וויבאלד דער סדר איז זיך מתעסק צו זיין מיט דעם אונטער א מיקרוסקופ, האט דאס א דין ווי נראה לעינים, דעריבער שרייבן עטליכע פוסקים אז סאיז פשוט אז הוא הדין לענינינו וואס די גאנצע פלייש ווערט ערצייגט אין א לאבאראטאריע אונטער א מיקרוסקופ, האט דאס א דין ווי נראה לעינים. יעצט בנוגע די אויבנדערמאנטע שאלות: עס איז א סברה פשוטה אז די צעלן האבן דער דין פון די בהמה פון וואס עס איז גענומען געווארן [ווייל וואו און ווען האט זיך דער מצב געטוישט? ווער האט אראפגענומען דער דין פון די בהמה פון די צעלן וואס מען האט ארויסגענומען פון איר?]. דעריבער אויב איז עס א בהמה טמאה, נבילה, טריפה, איז פשוט אז עס איז אסור. עס איז אויך פשוט אז אויב האט מען עס ארויסגענומען ווען די בהמה האט געלעבט, איז דא דער איסור פון פורש מן החי. אויב איז אבער די בהמה געוועהן טהור און כשר און איז גע'שחט'ן געווארן כדת וכדין, איז די שטיקל פלייש וואס איז נאכדעם געוואקסן נכלל אין די שחיטה [וראיה מבן פקועה עי' קונטרס בשר מלאכותי], און עס וואלט מותר געוועהן מצד דעם. [ועי' בארוכה ובעומק בקו' בשר מלאכותי בדיני ביטול, מעמיד, זה וזה גורם, ואין כאן המקום להאריך, כי הוא תלוי בפרטים ופרטי פרטים, יעו"ש]. עס בלייבן אבער איבער די איסורים פון דם וחלב ווי אויבן דערמאנט. מען דאף צולייגן אז אפשר צוליב דעם איסור אבר מן החי [אדער צוליב אנדערע סיבות] איז מען אויפגעקומען מיט פרישע פאטענטן פון ווי צו נעמען די צעלן, אבער למעשה בלייבן איבער די איסורים פון דם וחלב [יעויין בהוספה שבסוף קונטרס בשר מלאכותי]. דעריבער זענען בכלל נישט נוגע די שאלות פון "בשר וחלב" אדער "מראית העין", ווייל עס איז איגאנצן אסור צו עסן. [ואפשר להאריך עוד הרבה]. מיר האפן אז די אויבנדערמאנטע וועט געבן א שטיקל אריינבליק פאר די חשובע ליינער שיחי' איבער די הארבקייט פון דעם גאנצן נידון.
א גאר חשוב'ן דאנק פאר@איגורפאר'ן אריינברענגען דא די יסודות, ס'איז ביז יעצט געווען דא א טויטע נושא און דו האסט עס געמאכט לעבעדיג און פארשטענדליך.
און נאכ'ן אריינגיין טיפער, שטים איך איין מיט כמעט אלעם וואס דו שרייבסט, אבער איך האב א קליינע הערה ווי פאלגענד. מ'קען נישט מדמה זיין (אויב דאס האסטו געמיינט) אויב ס'איז גענומען פון חלב ודם, צו ווען ס'איז גענומען פון א טמאה אדער טרפה (וואס צווישן די צוויי איז אויך א חילוק כנ"ל).
אבער וואס איז די מציאות? צי איז דען נישט שייך צו נעמען פון א כשר שטיקל פלייש?
מליחה זעט אויס צו זיין א שטיקל שאלה פון וואס איך האב נישט געטראכט ביז יעצט.
נאך א הערה האב איך, אז אפילו אויב ס'זאל זיין מותר צו עסן, דארף יא זיין נוגע הלכות בשר בחלב. אבער אפילו אויב מ'זאל זאגן אז ס'איז נאר א מראית עין פראבלעם, קען מען נישט ברענגען קיין ראיה פון חלב שקדים, וויבאלד ס'איז אן אנדערע סארט מראית עין. איך האף אז מ'פארשטייט וואס איך מיין צו זאגן, הגם מ'קען מחולק זיין.
בעז"ה וועל איך שרייבן לויט ווי איך האב עס דורכגעטון און דורכגערעדט מיט מורי הוראה א': וואס איז אויב די צעלן קומען פון א בהמה טמאה? ב': וואס איז אויב עס קומט פון טריפות? ג': וואס איז מיטן איסור פון "פורש מן החי"? [עס איז נישט "אבר" מן החי, ווייל מען האט דאך נישט גענומען קיין אבר, אבער דער איסור פון "פורש" מן החי איז נכלל אינעם איסור פון אבר מן החי]. די דריי קשיות זענען נישט נוגע, ווייל מקען עס טון אויף די זיכער מותרדיגע וועג ד': אפילו אויב די בהמה איז גע'שחט'ן געווארן כהלכה [אויב איז דא א מציאות ארויסצונעמען די צעלן גלייך נאך די שחיטה]. דאן וואס איז די הלכה מיט די נייע פלייש וואס קומט צו, איז דאס נכלל אינעם שחיטה פון די בעל חי, אדער ניין? אויב ניין, קען מען דאך דאס נישט שחט'ן. סאיז דא א מציאות עס צו נעמען נאכן שחיטה, און אלע צעלן זענען נכלל אין דעם ה': האט עס א דין פון פלייש לגבי בשר וחלב? אזויווי די האסט פריער געשריבן אז יעדע צעל צעטיילט זיך, איז לכאורה יא ו': לו יהא עס האט נישט קיין די פון פלייש, צו איז עס אסור מיט מילך אלס מראית העין? יא, נאך הארבער ווי חלב שקידים ז': וואס איז אויב די צעלן קומען פון בלוט אדער חלב. נישט נוגע ווייל מדארף עס נישט האבן ח': די צעלן ווערן געווייקט אין "סערום" וואס דאס איז ווייסע בלוט צעלן וואס מען האט אפגעטיילט פון די רויטע, און די הלכה איז אז כבוש כמבושל, ווערן דאך די צעלן געאסרט דורך די בלוט. איך האב נישט געקענט טרעפן די מקור אויף דעם "סערום", לכאורה מיינסטו ביי איינער פון די ערשטע צוויי שטאפלען וואס די שרייבסט אז ספעלט זיך אויס, איז קודם איז די שאלה אויב סליגט אין די סערום גענוג לאנג עס זאל הייסט כבוש, אויב נישט איז דאך גוט, אויב יא ווערט א שאלה וועגן עס מתיר זיין לכתחילה ט': אפילו אויב די צעלן זענען נישט פון בלוט אדער חלב, און זענען נישט געווייקט אין בלוט, וואס איז מיט די עצם שטיק פלייש וואס וואקסט? לכאורה דארף מען זאלצן די פלייש אזוי ווי מען זאלצט יעדן שטיקל פלייש ארויסצונעמען די בלוט. אבער אזוי ווי דער פלייש ווערט געווייקט און פארשידענע קעמיקאלן העלפט נישט קיין זאלצן, ווייל אויף פלייש וואס איז געוועהן איינגעוויקט העלפט נישט קיין מליחה. ווי אויך וויבאלד עס אנטהאלט אין זיך פארשידענע אינגרידענטס און עס איז נישט א "פשוט" שטיקל פלייש, ווער זאגט אז מליחה העלפט בכלל [חז"ל האבן אונז געזאגט אז מליחה העלפט ארויסצונעמען בלוט פון פלייש, אבער ווער זאגט אז עס העלפט ארוסצונעמען די בלוט פון די אנדערע אינגרידיענטס, ווי אויך קענען די אנדערע אינדרידיענטס מעכב זיין די בלוט פון ארויקומען פון די עצם פלייש]. ווי אויך אויב מען פירט דורך אן עלעקטרישן שטראם העלפט שוין נישט קיין מליחה ווי באקאנט פון די גדולי הפוסקים ווען די רעגירונג האט געוואלט איינפירן אז מען זאל געבן א "שאק" פאר די בהמות ואכמ"ל. מען דארף זאלצן די פלייש וואס מען ניצט די ארגענעלע צעלן פון דעם, און נאכדעם דארף מען עס נישט זאלצן ו': וואס איז מיט די פעטן פון דאס פלייש, פון ווי ווייסן מיר אז דאס איז נישט חלב? [כאטשיג דער שטיקל פלייש האט נישט קיין צורה פון א בהמה, איז דאס אבער אפשר ערצייגט געווארן פון די זעלבע DNA פון וואס די חלב פון די בהמה ווערט באשאפן. אויב איז דאס געמאכט פון א שטיקל וואס איז מותר, הייסט נישט גארנישט קיין חלב יעצט בנוגע די אויבנדערמאנטע שאלות: עס איז א סברה פשוטה אז די צעלן האבן דער דין פון די בהמה פון וואס עס איז גענומען געווארן [ווייל וואו און ווען האט זיך דער מצב געטוישט? ווער האט אראפגענומען דער דין פון די בהמה פון די צעלן וואס מען האט ארויסגענומען פון איר?]. דעריבער אויב איז עס א בהמה טמאה, נבילה, טריפה, איז פשוט אז עס איז אסור. עס איז אויך פשוט אז אויב האט מען עס ארויסגענומען ווען די בהמה האט געלעבט, איז דא דער איסור פון פורש מן החי. אויב איז אבער די בהמה געוועהן טהור און כשר און איז גע'שחט'ן געווארן כדת וכדין, איז די שטיקל פלייש וואס איז נאכדעם געוואקסן נכלל אין די שחיטה [וראיה מבן פקועה עי' קונטרס בשר מלאכותי], און עס וואלט מותר געוועהן מצד דעם. [ועי' בארוכה ובעומק בקו' בשר מלאכותי בדיני ביטול, מעמיד, זה וזה גורם, ואין כאן המקום להאריך, כי הוא תלוי בפרטים ופרטי פרטים, יעו"ש]. זייער קלאר עס בלייבן אבער איבער די איסורים פון דם וחלב ווי אויבן דערמאנט. מען דאף צולייגן אז אפשר צוליב דעם איסור אבר מן החי [אדער צוליב אנדערע סיבות] איז מען אויפגעקומען מיט פרישע פאטענטן פון ווי צו נעמען די צעלן, אבער למעשה בלייבן איבער די איסורים פון דם וחלב [יעויין בהוספה שבסוף קונטרס בשר מלאכותי]. ווי איך האב געשריבן אויבן, איז די איינציגסטע פראבלעם דער סערום, און אויב די קענסט ביטע ווייז מיך צו ערגעץ ווי עס שטייט מער בארוכית דעריבער זענען בכלל נישט נוגע די שאלות פון "בשר וחלב" אדער "מראית העין", ווייל עס איז איגאנצן אסור צו עסן. [ואפשר להאריך עוד הרבה]. די דייניםוואס איך האב געפרעגט זענען נישט אזוי זיכער דערון.. מיר האפן אז די אויבנדערמאנטע וועט געבן א שטיקל אריינבליק פאר די חשובע ליינער שיחי' איבער די הארבקייט פון דעם גאנצן נידון. שכח פארן אויסקלארן!
בנוגע אויב מקען עס זאלצן פארדעם, האט מיר איינער פון די דיינים וואס פלעגט ארבעטן ביי ou געזאגט אז ou גיבט א הכשר אויף דעם, און זיי זאלצן פארדעם, איך דארף נאך האבן נאך א שמועס מיט אים בנוגע די פונקטליכע פראסעס וואס זיי טוען
דאס וואס@איגורהאט דערמאנט די מעשה מיט ר' שמעון זעליכובער, איך האב געהערט מפי אחד מתלמידי בעל השבט הלוי וואס האט געהערט מפי קדשו די סיפור, ער האט דערציילט אז ר'שמעון האט עס באשאפן לחידודי בעלמא און אראפ געלייגט פאר אפאר פון זיינע תלמידים צו פרעגן מה יעשה בנידון העוף הלז האם טעון שחיטה אדער נישט. הרב וואזנער איז געווען איינע פון די תלמידים. ווען הרב וואזנער'ס תלמיד האט בעזותו געפרעגט ''די רב קען אויך''? האט ער באקומען א פעטשל און הרב וואזנער האט געענטפערט ''דו דארפסט נישט אלעס וויסן''..... (כך שמעתי מבעל המעשה)
הער מיר אז מ'קען נעמען נאכ'ן זאלצן, אבער ס'ווערט כבוש כמבושל אין בלוט. איז די שאלה צי ס'איז נישט שייך צו מאכן אן קיין סערום? אדער צי קען מען מאכן סערום פון דם דגים טהורים?
הער מיר אז מ'קען נעמען נאכ'ן זאלצן, אבער ס'ווערט כבוש כמבושל אין בלוט. איז די שאלה צי ס'איז נישט שייך צו מאכן אן קיין סערום? אדער צי קען מען מאכן סערום פון דם דגים טהורים?
הער מיר אז מ'קען נעמען נאכ'ן זאלצן, אבער ס'ווערט כבוש כמבושל אין בלוט. איז די שאלה צי ס'איז נישט שייך צו מאכן אן קיין סערום? אדער צי קען מען מאכן סערום פון דם דגים טהורים?
ווי קען איך טרעפן אינפארמאציע וועגן די סערום?
מ'דארף פרעגן@איגורפאר די פינקטליכע ספעלינג... (דאהאסטו...).
הער מיר אז מ'קען נעמען נאכ'ן זאלצן, אבער ס'ווערט כבוש כמבושל אין בלוט. איז די שאלה צי ס'איז נישט שייך צו מאכן אן קיין סערום? אדער צי קען מען מאכן סערום פון דם דגים טהורים?
אמע"כ הע"י יישר כח פאר'ן נעמען די צייט א דורכצוליינען די מאמר, און נאכמער פאר אייערע הערות. מיר וועלן בעז"ה פרובירן מרחיב צו זיין את הדיבור, אריינצודרינגען טיפער און געבן אן ענטפער צו אייערע אויפריכטיגע הערות. א': בנוגע חלב ודם איז דא א קאמפליצירטע טיפע אריכות אין קונטרס בשר מלאכותי [צום טרעפן אויף די לינק אויבן], הערה י"ב, עס איז אונז געוועהן צו שווער מעתיק צו זיין פון דארט די פארשידענע פרטים און ספיקות וואס ווערן דארט אויפגעברענגט, אין די ראמען פון דאזיגן מאמר. מיר ווילן נאר צולייגן וואס עס ווערט דארט נאכגעברענגט אין קונטרס, אז אפילו עס זאל זיין א היתר פון זה וזה גורם, אדער פון ביטול, זענען די אלע היתרים נאר "בדיעבד" [ווייל אין מבטלין איסור לכתחילה. און זוז"ג איז אויך נאר מותר בדיעבד. בכלל איז די שיטת הר"ן אז די היתר פון זוז"ג איז צוליב ביטול]. און וויבאלד אז עס איז א דבר פשוט אז אפילו מען זאל מתיר זיין די פלייש, איז אויב אבער א אידישע לאבאראטאריע ערצייגט דאס [אין מדינת ישראל זענען דא צוויי אזעלכע לאבאראטאריעס, איינס אין רחובות, און די אנדער אין נס ציונה] איז "ער אליין" א מבטל איסור לכתחילה, אבער אפילו דאס ווערט פראדוצירט אין א גוי'אישע לאבאראטאריע איז אבער וויבאלד דאס דארף כמובן האבן א שטרענגע השגחה תמידית, קומט דאך אויס אז דער משגיח דארף באשטימען מיט'ן גוי א צייט פאר א ספעציעלע ארדער אז ער זאל דאס מאכן פאר איהם בכשרות, קומט אויס אז דער איד הייסט דעם גוי מבטל זיין ספעציעל פאר זיך און פאר די פאטענציאלע אידישע קונים. וואס דאס איז אויך אסור. נאך דארף מען צולייגן אזאך וואס איז נוגע אפילו פאר פיל גרינגערע שאלות, אז מרן פוסה"ד בעל שבט הלוי זי"ע האט כמה וכמה פעמים געזאגט בעל פה און געשריבן אין זיינע תשובות - און ער האט דאס געהאלטן פאר א יסוד גדול - אז אפילו א זאך וואס א רב קען מתיר זיין בדיעבד פאר א איד ווען ער פרעגט א שאלה פאר זיך אינדערהיים, קען מען אבער ח"ו נישט מיט דעם היתר אוועקשטעלן א "הכשר" אויף א "בדיעבד'", און פיטערן דערמיט שטענדיג כלל ישראל. ער האט דאס געהאלטן פאר זייער א הארבע ענין. ב': בנוגע אייער שאלה צו מען קען נישט נעמען צעלן פון א כשר שטיק פלייש? איז די ענטפער אז אפילו אויב יא, מוז דאס זיין גענומען פון "סטעם סעלס" [תאי גזע] וואס דאס האט אין זיך DNA פון די גאנצע בעל חי [דאס אז מפלאות תמים דעים אז די צעלן אנטהאלטן אין זיך כאילו א רענדערינג פון אן אינדזשעניר וואס האט א פונקטליכע מאפע און קאודס מיט די קלענסטע דעטאלן פונעם מעכטיגן בנין וואס גייט אויגעבויט ווערן, א ביסל דומה צו דעם זענען די "צעלן" וואס אנטהאלטן אין זיך די קאודס אין אינפארמאציע אין די מאפע פון די גאנצע בעל חי וואס ווערן אנגעריפן DNA, CROMOSOMES, GENES וכו', וואס דאס מאכט די בעל חי וואקסן גאנצערהייט. [אויב איז דא א פעלער ערגעצוואו אין די ד.נ.א. (וואס ווערט גערופן אין סייענטיפישע שפראך א מיוטעישא"ן) וועט דאס אויסקלאפן אויפן בעל חי]. יעצט אפילו די צעלן זאלן גענומען ווערן פון א כשר שטיקל פלייש וואס איז כשר פאר זיך אליין ווייל די תורה"ק האט נישט געאסר'ט קיין DNA וכו', וועלן אבער די צעלן פראדוצירן א ניי שטיקל פלייש וואס וועט אנטהאלטן די אינפארמאציע וואס ליגט אינעם ד.נ.א. . דעריבער וויבאלד אין די ד.נ.א. ליגט אינפארמאציע פון בלוט אין חלב, וועט לכאורה די שטיקל פלייש וואס וואקסט פון די צעלן ווערן באשאפן מיט בלוט אין חלב. מען קען אבער לכאורה סייענטיפיש גערעדט "אויסלעשן" א געוויסע GENE דורך די פראצעדור וואס ווערט גערופן GENETIC ENGINEERING אדער הנדסה גנטית, די שאלה איז נאר צו מען קען דאס טוהן אויף א כשרות פארזיכערטן וועג עס זאל גארנישט אנטהאלטן קיין חלב ודם. [מיר האבן געזעהן א בילד פון א שטיקל פלייש ערצייגט אין א לאבאטאריע, וואס איז פול מיט פעטנס]. אויב איז אבער דא א מציאות דאס צו מאכן בכשרות,איז נישט דא קיין שאלה פון מראית העין נאר עס איז געהעריג פליישיג און אסור מיט מילך. [מיר ווילן דא אויך מסביר זיין, אזוי ווי איינער פון די חשובע ליינער האט געפרעגט דערוועגו אויבן, אז עס איז דא א חילוק צווישן בשר סינטטי און בשר מלאכותי, בשר סינטטי זענען טאקע פשוטע פיש בורגערס אדער פראנקפוטערס וכדומה געמאכט פון פשוטע פיש. און בשר מלאכותי אדער בשר מתורבת איז געמאכט אין א לאבאראטאריע, פון צעלן פון א בעל חי כנ"ל, דורך א קאמפליצירטע פראצעדור]. בנוגע זאלצן די צעלן איז שווער צו גלייבן אז מען קען דאס טאהן צוליב כמה טעמים, קודם כל ווייל די צעלן מוזן ווערן ארויסגענומען נאך ביים לעבן [אדער אפשר גלייך נאכן שחט'ן] און אויב מען זאלצט עס כהלכה וועט עס אפשטארבען סיי צוליב די צייט וואס עס ליגט אינדערויסן פונעם ספעציעלן ענווייראמענט וואס דאס ברויך האבן, און סיי איז מסתבר אז די זאלץ וועט דאס אפהרגענען. ווי אויך דארף עס זיך ווייקן א האלבע שעה פארן זאלצן אין וואסער, און נאכן זאלצן דארף מען דאס אפשווענקען דריי מאל, און מען רעדט דא פון א צעל וואס מען קען נאר זעהן דורך א מיקרוסקופ. נאר קען זיין אז איר מיינט צו זאגן אז מען זאלצט די שטיקל פלייש פון ווי מען נעמט די צעלן, אבער דאס איז דאך אויך א צו לאנגע צייט נאכן שחט'ן אז די צעלן זאלן נאך קענען בלייבן לעבן וכנ"ל. מיר זענען נישט באקאנט צו מען קען נוצן סערום פון פיש, דאס איז גראדע אן אינטערעסאנטע בייפאל, אבער דאס ברענגט אויף א נייע פראבלעם פון די סכנה פון עסן פלייש מיט פיש צוזאמען. אבער איך דערמאן זיך אז איך האב א מאל געזעהן אז איינער איז מציע צו מאכן בשר מלאכותי פון "פיש". איז אויב מען קען ניצן סערום פון פיש איז דאס א געוואלדיגער זאך. אפילו אויב מען זאלצט די צעלן פארן פראדוצירן די פלייש, וועט אבער לכאורה דאס שטיקל פלייש וואס ווערט ערצייגט פון די געזאלצענע צעלן, ווואקסן מיט פרישע בלוט [און חלב] צוליב די ד.נ.א. וואס ליגט אין די צעלן, וואס דאס ברענגט א פרישע הלכה'דיגע פראבלעם, ווייל די פראדוצירטע שטיקל פלייש קען מען נישט זאלצן על פי הלכה מכמה טעמים המבוארים לעיל בהמאמר, ויעו"ש בקונטרס בשר מלאכותי הערה י"ב. נאכאמאל, א גרויסן דאנק
בעז"ה וועל איך שרייבן לויט ווי איך האב עס דורכגעטון און דורכגערעדט מיט מורי הוראה א': וואס איז אויב די צעלן קומען פון א בהמה טמאה? ב': וואס איז אויב עס קומט פון טריפות? ג': וואס איז מיטן איסור פון "פורש מן החי"? [עס איז נישט "אבר" מן החי, ווייל מען האט דאך נישט גענומען קיין אבר, אבער דער איסור פון "פורש" מן החי איז נכלל אינעם איסור פון אבר מן החי]. די דריי קשיות זענען נישט נוגע, ווייל מקען עס טון אויף די זיכער מותרדיגע וועג ד': אפילו אויב די בהמה איז גע'שחט'ן געווארן כהלכה [אויב איז דא א מציאות ארויסצונעמען די צעלן גלייך נאך די שחיטה]. דאן וואס איז די הלכה מיט די נייע פלייש וואס קומט צו, איז דאס נכלל אינעם שחיטה פון די בעל חי, אדער ניין? אויב ניין, קען מען דאך דאס נישט שחט'ן. סאיז דא א מציאות עס צו נעמען נאכן שחיטה, און אלע צעלן זענען נכלל אין דעם ה': האט עס א דין פון פלייש לגבי בשר וחלב? אזויווי די האסט פריער געשריבן אז יעדע צעל צעטיילט זיך, איז לכאורה יא ו': לו יהא עס האט נישט קיין די פון פלייש, צו איז עס אסור מיט מילך אלס מראית העין? יא, נאך הארבער ווי חלב שקידים ז': וואס איז אויב די צעלן קומען פון בלוט אדער חלב. נישט נוגע ווייל מדארף עס נישט האבן ח': די צעלן ווערן געווייקט אין "סערום" וואס דאס איז ווייסע בלוט צעלן וואס מען האט אפגעטיילט פון די רויטע, און די הלכה איז אז כבוש כמבושל, ווערן דאך די צעלן געאסרט דורך די בלוט. איך האב נישט געקענט טרעפן די מקור אויף דעם "סערום", לכאורה מיינסטו ביי איינער פון די ערשטע צוויי שטאפלען וואס די שרייבסט אז ספעלט זיך אויס, איז קודם איז די שאלה אויב סליגט אין די סערום גענוג לאנג עס זאל הייסט כבוש, אויב נישט איז דאך גוט, אויב יא ווערט א שאלה וועגן עס מתיר זיין לכתחילה ט': אפילו אויב די צעלן זענען נישט פון בלוט אדער חלב, און זענען נישט געווייקט אין בלוט, וואס איז מיט די עצם שטיק פלייש וואס וואקסט? לכאורה דארף מען זאלצן די פלייש אזוי ווי מען זאלצט יעדן שטיקל פלייש ארויסצונעמען די בלוט. אבער אזוי ווי דער פלייש ווערט געווייקט און פארשידענע קעמיקאלן העלפט נישט קיין זאלצן, ווייל אויף פלייש וואס איז געוועהן איינגעוויקט העלפט נישט קיין מליחה. ווי אויך וויבאלד עס אנטהאלט אין זיך פארשידענע אינגרידענטס און עס איז נישט א "פשוט" שטיקל פלייש, ווער זאגט אז מליחה העלפט בכלל [חז"ל האבן אונז געזאגט אז מליחה העלפט ארויסצונעמען בלוט פון פלייש, אבער ווער זאגט אז עס העלפט ארוסצונעמען די בלוט פון די אנדערע אינגרידיענטס, ווי אויך קענען די אנדערע אינדרידיענטס מעכב זיין די בלוט פון ארויקומען פון די עצם פלייש]. ווי אויך אויב מען פירט דורך אן עלעקטרישן שטראם העלפט שוין נישט קיין מליחה ווי באקאנט פון די גדולי הפוסקים ווען די רעגירונג האט געוואלט איינפירן אז מען זאל געבן א "שאק" פאר די בהמות ואכמ"ל. מען דארף זאלצן די פלייש וואס מען ניצט די ארגענעלע צעלן פון דעם, און נאכדעם דארף מען עס נישט זאלצן ו': וואס איז מיט די פעטן פון דאס פלייש, פון ווי ווייסן מיר אז דאס איז נישט חלב? [כאטשיג דער שטיקל פלייש האט נישט קיין צורה פון א בהמה, איז דאס אבער אפשר ערצייגט געווארן פון די זעלבע DNA פון וואס די חלב פון די בהמה ווערט באשאפן. אויב איז דאס געמאכט פון א שטיקל וואס איז מותר, הייסט נישט גארנישט קיין חלב יעצט בנוגע די אויבנדערמאנטע שאלות: עס איז א סברה פשוטה אז די צעלן האבן דער דין פון די בהמה פון וואס עס איז גענומען געווארן [ווייל וואו און ווען האט זיך דער מצב געטוישט? ווער האט אראפגענומען דער דין פון די בהמה פון די צעלן וואס מען האט ארויסגענומען פון איר?]. דעריבער אויב איז עס א בהמה טמאה, נבילה, טריפה, איז פשוט אז עס איז אסור. עס איז אויך פשוט אז אויב האט מען עס ארויסגענומען ווען די בהמה האט געלעבט, איז דא דער איסור פון פורש מן החי. אויב איז אבער די בהמה געוועהן טהור און כשר און איז גע'שחט'ן געווארן כדת וכדין, איז די שטיקל פלייש וואס איז נאכדעם געוואקסן נכלל אין די שחיטה [וראיה מבן פקועה עי' קונטרס בשר מלאכותי], און עס וואלט מותר געוועהן מצד דעם. [ועי' בארוכה ובעומק בקו' בשר מלאכותי בדיני ביטול, מעמיד, זה וזה גורם, ואין כאן המקום להאריך, כי הוא תלוי בפרטים ופרטי פרטים, יעו"ש]. זייער קלאר עס בלייבן אבער איבער די איסורים פון דם וחלב ווי אויבן דערמאנט. מען דאף צולייגן אז אפשר צוליב דעם איסור אבר מן החי [אדער צוליב אנדערע סיבות] איז מען אויפגעקומען מיט פרישע פאטענטן פון ווי צו נעמען די צעלן, אבער למעשה בלייבן איבער די איסורים פון דם וחלב [יעויין בהוספה שבסוף קונטרס בשר מלאכותי]. ווי איך האב געשריבן אויבן, איז די איינציגסטע פראבלעם דער סערום, און אויב די קענסט ביטע ווייז מיך צו ערגעץ ווי עס שטייט מער בארוכית דעריבער זענען בכלל נישט נוגע די שאלות פון "בשר וחלב" אדער "מראית העין", ווייל עס איז איגאנצן אסור צו עסן. [ואפשר להאריך עוד הרבה]. די דייניםוואס איך האב געפרעגט זענען נישט אזוי זיכער דערון.. מיר האפן אז די אויבנדערמאנטע וועט געבן א שטיקל אריינבליק פאר די חשובע ליינער שיחי' איבער די הארבקייט פון דעם גאנצן נידון. שכח פארן אויסקלארן!
בנוגע אויב מקען עס זאלצן פארדעם, האט מיר איינער פון די דיינים וואס פלעגט ארבעטן ביי ou געזאגט אז ou גיבט א הכשר אויף דעם, און זיי זאלצן פארדעם, איך דארף נאך האבן נאך א שמועס מיט אים בנוגע די פונקטליכע פראסעס וואס זיי טוען
אמע"כ הע"י א יישר כח פארן דורכליינען די מאמר, און נאכמער פאר אייערע הערות. מיר וועלן בעז"ה פרובירן צו ענטפערן על ראשון ראשון ואל אחרון אחרון. א, 'וב': מיר האבן געמוזט ארויסברענגן די איסורים פון בהמה טמאה, וכו', אזוי ווי עס איז דא מאנכע אין די מזרחי וואס ווילן מתיר זיין אפילו בשר דבר אחר, און זיי זוכן ניטאמאל א כשר'ער וועג. ג': עס איז מעגליך אז מען קען דאס נעמען גלייך נאכן שחיטה, אבער איך בין נישט %100 זיכער אין דעם. ד': איר זענט גערעכט, מיר האבן טאקע צוגעצייכענט צום קונטרס בשר מלאכותי וואס ברענגט א ראי' פון בן פקועה אז די פלייש וואס ווערט ערצייגט אין די לאבאראטאריע, איז נכלל אינעם שחיטה פון די בעל חי המקורית. ה': אויב עס איז דא א וועג עס צו מאכן בכשרות זענט איר גערעכט אז עס איז נוגע פאר בשר בחלב. ו': כנ"ל באות ה'. ז': אפילו די צעלן קומען נישט פון בלוט אדער חלב, אנטהאלטן זיי אבער אין זיך בלוט. ח': דער ענין פון סערום [און דאס שאלה פון בשר מתורבת בכלליות] ווערט ארוגעשמועסט באריכות אין קובץ "מנורה בדרום" חלק ל"ז עמ' רי"ט. [צום געפונען אויף אוצר החכמה]. אויסער די שאלה פון כבוש איז דאך פשוט א שאלה ווייל דאס ווערט אויסגימישט מיט די צעלן [מען רעדט דאך פון פיצקעלע צעלן וואס זענען נישט נראה לעינים. און אפשר האט די סערום אויך א א דין "מעמיד". ט'': יעויין בארוכה אין די תשובה וואס מיר האבן געענטפערט פאר "גרייט צו העלפן". י': כנ"ל באות ט', אויב איז די חלב באשאפן געווארן פון די זעלבע DNA וואס איז אחראי אויפן יצירה פון חלב פון אן אריגינעלע בעל חי, דאן האט דאס די זעלבע דין ווי חלב פון דער בעל חי. מען קען נאר דן זיין בארוכה בענין זוז"ג עי' באורך בקונטרס בשר מלאכותי הערה י"ב. אבער זוז"ג איז אויך נאר מותר בדיעבד. און אויך איז א שאלה צו עס איז בכלל שייך דא זוז"ג [יעו"ש בקונטרס], און עס איז א ספיקא דאורייתא באיסור כרת רח"ל. בנוגע וואס איר שרייבט וועגן זאלצן האבן מיר ארום גערעדט און די פאריגע תגובה ייש"כ.
עפעס א ניקהאט געשריבן:↑מיטוואך יוני 21, 2023 6:05 pm
דאס וואס @איגור האט דערמאנט די מעשה מיט ר' שמעון זעליכובער, איך האב געהערט מפי אחד מתלמידי בעל השבט הלוי וואס האט געהערט מפי קדשו די סיפור, ער האט דערציילט אז ר'שמעון האט עס באשאפן לחידודי בעלמא און אראפ געלייגט פאר אפאר פון זיינע תלמידים צו פרעגן מה יעשה בנידון העוף הלז האם טעון שחיטה אדער נישט. הרב וואזנער איז געווען איינע פון די תלמידים. ווען הרב וואזנער'ס תלמיד האט בעזותו געפרעגט ''די רב קען אויך''? האט ער באקומען א פעטשל און הרב וואזנער האט געענטפערט ''דו דארפסט נישט אלעס וויסן''..... (כך שמעתי מבעל המעשה)
