וויפיל פון די קדושים זענען געווען שומרי תורה ומצוות ?

דארפסמאן · מיטוואך אקטאבער 27, 2010 6:10 pm

פארשריבען, א דאנק פאר די מעשה, איך האב שוין געהערט אזעלכע מעשית פון דעמלץ אבער איך האב געמיינט אז ער מגזים געווען, 2 מעשית איז שוין שטערקער

over night kugel · דינסטאג מארטש 31, 2009 3:33 pm

פארשריבן ווי איז געווען די מעשה אין אונגרין צו אין פוילן?

ברענעריי · זונטאג אקטאבער 24, 2010 5:21 pm

ישר כח פארשריבן פארן מיטטיילן מיט אונז די מעשה, אבער וואו איר ווייסט אוודאי זענען די אלע מעשיות נישט קיין סודות. אז מ'גייט אריין אין סיי וואסערע מוזיעם וואס דערציילט די היסטאריע פון פאר די מלחמה טרעפט מען זיך דארט אן מיט האר אויפשטעלענדע בילדער און קליפס. סאך סאך נידריגער און ווייטער פון וואס מיר האלטן היינט.
די חילוק איז נאר אז דאן איז די טעכנעלאגיע נישט געווען אויף אזא פארנעם, איז איינער וואס האט געוואלט מיטהאלטן א קאנצערט האט געמוזט אראפגיין מיטן גוף זיך באטייליגן. היינט קען מען זיצן אינדערהיים און אלעס מיטהאלטן און אויך באקומען שישי..

מ'קען נישט מסיים זיין מיט עפעס מער פאסיגס וואו דאס וואס הרב סהדותא האט מסיים געווען: באשעפער לייז אונז אויס אלס אידן וואו איידער אלס גוים חלילה. דאס מיינט טאקע אונזער דור, נישט אז מיר גייען אויסזעהן וואו גוים. ניין. מיר וועלן אויסזעהן אויסערליך וואו אידן אבער פונעם קאפ ביזן קנעכל וועלן מיר חלילה זיין פאר'גוי'אישט. היל"ת.

פארשריבן · דינסטאג אוגוסט 03, 2010 6:58 am

imzist האט געשריבן: געוואלדיג. יעי! די סודות גייט איר מיטנעמען אין קבר אריין? איך פארגין אייך עס גערן.

עפנט אויף ס'קעפעלע, הערט און ליינט אביסל, וועט איר זען אז דאס וואס דער זיידע האט פארציילט איז נאר געווען א מעט מן המעט פונעם ווייטאגליכן מציאות.

איך גלויב אז אסאך פון די פאקטן וואס איך האב געהערט ווייסט מען נישט, און עס ווערט נישט באריכטעט אפי' אין די מער פרייע וועלט, ווייל נישט יעדער וויל פארציילן אזעלכע אומווערדיגע משים. און באמת זעה איך נישט דעם גרויסן תועלת פון עס וויסן אויסער שטילן דעם נייגער. און די ווערטער פון "יגר סהדותא" אז דאס האלטן פארמאכט ביי זיך די דאזיגע ערציילונגען איז א 'חורבן', איז ביי מיר א חידה סתומה. אבער איך בין אייך דן לכף זכות אז איר ווייסט באמת נישט פון וואספארא מעשיות איך רעד, ווען יא וואלט איר אויך געזאגט אז מ'זאל נישט רעדן דערפון משום הרחק מן הכיעור, ווי אויך שפיר איך אז איך בין אביסל פוגע אין מיין זיידן מיטן עס פארעפנטליכן, ווייל ווי איך האב שוין דערמאנט איז דאס געווען קעגן זיין ווילן.

(צ.ב.ש. וואס וועט איר האבן פון וויסן אז אין א געוויסע גרויסע שטאט איז געווען א גרופע אידן וואס זענען געשטאנען פארנט פון א חסידישן קלויז, און געשריגן א צענטער צו מנחה. און ווען א איד איז אריינגעקומען (בעיקר א פרעמדער, ווייל די ארטיגע האבן שוין עפ"י רוב געוואוסט אז מ'גייט נישט) האט מען אים אנגעכאפט, איבערגעלייגט אויפן טיש, אויסגעטאפט די טאשן און אראפגע'מעשר'ט א חתיכה הראויה להתכבד. עס האט נישט געהאלפן די געוויינען און געשרייען פון דעם אומגליקליכן, אז ער האט זיך צאמגעבארגט די ביסל זלאטעס אויף צום האנדלען, אדער אז דאס זענען זיינע לעצטע פאר קאפיקעס. דער ענטפער איז געווען "דער אויבערשטער וועט דיר זיכער העלפן", און מיר דארפן אויך האבן פרנסה... איז דאס נישט שוידערליך און אומגלויבליך צו הערן? וואספארא תועלת קען דען ארויסקומען פון דאס פארציילן?)

איך בין מסופק געווען צו איך זאל ענטפערן פאר דעם איבערנאכט קוגל, אבער למעשה האב איך באשלאסן אז ס'וועט נישט זיין קיין צו גרויסער חשש גילוי, דעריבער וועל איך ענטפערן נאר בכלליות. אבער די פרטיות'דיגע נעמען פון די שטעט, זאל קיינעם נישט בייפאלן אפי' אז כ'וועל פארציילן.
די ערשטע מעשה איז פארגעקומען אין אונגארן. און איך זאג דאס אלץ חידוש. ווייל ווער עס איז באקאנט איז אין פולין געווען דאס הפקירות פי כמה ווי אין אונגארן. און אין אונגארן איז געווען ממש גאלד קעגן דארט. (פון פולין איז טאקע כמעט גארנישט געבליבן בעוה"ר).

לסיום הענין. ס'איז קלאר אז מ'דארף פארציילן פאר די קינדער אז דער חורבן איז געקומען ווייל מ'האט זיך נישט ערליך אויפגעפירט. (ווי ס'שטייט אין די הקדמה פון 'ויואל משה' באריכות). אבער סתם פילעווען אין די גענויע פרטים פון אונזערע עלטערנ'ס זינד, איז ווארשיינליך קיין שום תועלת, און ס'איז טאקע בעסער עס מיטצונעמען אין קבר אריין.

imzist · זונטאג מארטש 07, 2010 6:05 pm

איך וועל אייך נאכאמאל מסביר זיין. דער דור 2 פאר די קריג איז געווען ברובו "פריי"!

אויטאמאטיש, מיינט דאס אלעס ווואס דער פרייער לעבן איז כולל.

און ממילא וועט יעדע עפיזאד וואס איר וועט נאר האבן געהערט פונעם זיידן, זיין נכלל אין די דעפיניציע פון "פריי". אוודאי איז דא אסאך דערציילונגען און פאסירונגען וואס ברענגן ארויס די טראגעדיע מער גראפיש, און פול-קאלירט. ביי אייער פאסירונג, איז דאס דער גאר בולט'ער קאנטראסט צווישן מאן/טאטע צו ווייב/קינדער. די צער און ווייטאג וואס דער איד האט געשפירט, רייסט באמת ביים הארץ. אבער דאס אלעס איז נאר איינצעלהייטן אינעם גרויסן בילד.

איך גאראנטיר אייך, אז ענליכע מעשיות האבן זיך אפגעשפילט ביי "מיליאנען"! פאמיליעס. אנגעהויבן פון תק"מ אין דייטשלאנד, און געענדיגט תר"צ בערך. פון דעמאלטס און ווייטער זענען שוין א ריזן חלק פון די טאטעס געווען פריי, און זייער ווייטאג איז נישט געווען פארוואס זייער זון האלט נישט קיין שבת ר"ל, נאר פארוואס ער האט נישט קיין גוטע מארק אין אוניווערזיטעט.

קום איך צוריק צום אנפאנג שמועס, סאיז נישטא וואס צו באהאלטן, יעדע מעשה וואס איר באהאלט איז סייוויי העכסט ווארשיינליך געווען, און אז איינער וועט קומען דערציילן די אדער די ספעציפישע עובדא, מאכט עס נאר סענס.

שמעלקא טויב · דינסטאג מאי 04, 2010 2:41 pm

די צווייטע איז שרעקעדיגער פון די ערשטע. לא נחתם דינם אלא על הגזל.

יהיה כן · זונטאג מאי 03, 2009 2:25 pm

פון מיין משפחה ווייס איך אזוי
מיין עלטער זיידע (אבי אבי אבי) [פולין] האט געהאט איין ברודער און דריי שוועסטער, פון קיין איינעם פון זיי איז נישט געבליבן קיין שומרי תומ"צ!! נאר מיין עלטער זיידע האט זוכה געווען אויפצישטעלן א הערליכע חסיד'ישע שטוב יריאים ושלימים, זיין ברודער וועלכער האט גע'שם'ט פארן קריג אלס עילוי נפלא אין לאד'ז פולין!!, האט נאכן קריג פורק עול געווען [רעדנדיג א פיינעם אידיש!!], זיינע קינדער זענען כהיום ליידער אויסגערופענע פורקי עול ושונאי הדת רח"ל.
די סיבה דערפון איז פארשטענדליך, נאר ווער ס'יז געווען עקסטרעם פרום (ווי מען רופט עס משוגע פרום....) דער האט איבערגעלעבט דעם גייסטישן חורבן!!

ווידער אבער עס שטייט דאך כי לא ידח ממנו נדח, ווי למשל דער באקאנטער יודישער קאמוניסט לייבל טראצקי וועלכער האט אנגעפירט די יעסוועקציע אין רוסלאנד און חרוב געמאכט גאנץ יהדות רוסיא, האט היינט אן אייניקל וואס איז נקרא על שמו, א חוזר בתשובה!!!

זאל טאקע דער אויבערשטער העלפן ויערה עלינו רוח ממרום וילמדו תועים בינה, אבער גאר שנעל במהרה בימינו, ווי כ'האב געהערט פון א קלוגן יוד, אויב בימינו קען מען ליידער נאר מיט א קנעפל אנקומען צום שאול תחתית, איז דאך א ודאי מדה טובה מרובה, אז מיט א קנעפל נאר קען מען תשובה טון, ואין הקב"ה בא בטרוניא עם בריותיו, אויב די נסיונות זענען אזוי גרויס זענען די אפציעס צוריק צו קומען פיל גרעסער, אמן

שמעלקא טויב · דינסטאג מאי 04, 2010 2:41 pm

יהיה כן האט געשריבן: פון מיין משפחה ווייס איך אזוי
מיין עלטער זיידע (אבי אבי אבי) [פולין] האט געהאט איין ברודער און דריי שוועסטער, פון קיין איינעם פון זיי איז נישט געבליבן קיין שומרי תומ"צ!! נאר מיין עלטער זיידע האט זוכה געווען אויפצישטעלן א הערליכע חסיד'ישע שטוב יריאים ושלימים, זיין ברודער וועלכער האט גע'שם'ט פארן קריג אלס עילוי נפלא אין לאד'ז פולין!!, האט נאכן קריג פורק עול געווען [רעדנדיג א פיינעם אידיש!!], זיינע קינדער זענען כהיום ליידער אויסגערופענע פורקי עול ושונאי הדת רח"ל.
די סיבה דערפון איז פארשטענדליך, נאר ווער ס'יז געווען עקסטרעם פרום (ווי מען רופט עס משוגע פרום....) דער האט איבערגעלעבט דעם גייסטישן חורבן!!

ליידער איז היינט די זעלבע.

דארפסמאן · דינסטאג נאוועמבער 14, 2006 2:52 pm

איך האב אמאל געקויפט א טעיפ און ביהמ"ד פון איינע פון די טעיפ פארקויפערס (יוסף שלמה- ובלכך בדרך- שמואל ישעי' - וכד') פון א יוד וואס דערציילט זאכען פון דערהיים, און איך האב געמיינט אז ער גייט דערציילען ווי גיט עס איז געווען דארט און ווי שלעכט דא איז די חינוך וכדומה, אבער איך בין געווען איבעראשט (שאקט) ווי ער פארציילט ווי ווייניג מען איז געווען, למשל ער קומט פון א משפחה פון 8 געשוויסטער (בערך, איך געדענק שוין נישט פינקלעך) און נאר 2 זענען געגאנגען לערנען און איינער איז געווען זייער שוואך און יודישקייט און איינער אפילו כמעט ווי א גוי אין אלע האבען בכלל נישט געהאלטן ביים לערנען און די מיידלעך נאך ערגער, און ער האט געזאגט אז עס איז בכלל נישט געווען צו שעמען ווייל אזוי האט אויסגעקוקט רוב הייזער, און זיין טאטע און געווען א ווארעמע חסידישע יוד א ת"ח, און ער זאגט אז למשל ער האט איבער הינדערט איינקלעך (בע"ה) און ער שעפט נחת פון אלע (ב"ה), און פאר די מלחמה איז נישט געווען אזא זאך א זיידע זאל קענען זאגען אז ער האט איבער הינדערט איינקלעך און אלע ערליכע,

אבער ווי מען האט שוין ערווענט פריער אז אמאל איז מען געווען א שגץ אינערויסן און היינט קען מען טיען די ערגסטע זאכען און אויסקוקען פינקט ווי יעדעם

שמעלקא טויב · דינסטאג מאי 04, 2010 2:41 pm

ר' אביגדור מילער האט דערציילט פון א בחור וואס איז געפארן לערנען אין ישיבה. ווען ער איז אהיימגעקומען האט ער זיך געדארפט באהאלטן, אזוי שטארק האט ער זיך "געשעמט" אז ער איז געפארן ווי א פאנאטיקער לערנען.

א גרויס חלק שולד פון די שרעקליכע ירידה פארן קריג, איז געווען צו פארדאנקן די ציונסטישע פארטייען, וואס האבן פורק עול געווען בריש גלי און ליידער זענען זיי אסאך נאכגעגאנגען. שוין ליינענדיג אסאך יזכור ביכער, האבעך זיך שוין אנגעטראפן, אין ממש יעדע שטעטיל, וועגן עםעס פון די ציונסטישע פארטיי. די בילדער זענען א גרויל, ודי. מ'זעהט ווי א רעיון טמא האט איבערגענומען דעם מענטש און אים אינגאנצן אראפגעפירט.

יהיה כן · זונטאג מאי 03, 2009 2:25 pm

מאידך גיסא, די וואך איז אוועק א איד אין אנטווערפן הה"ח ר' זלמן לעהרער ז"ל, ער האט געשריבן א בוך איבער זיין געבורט שטאט 'צאנז די פארשווינדענע שטאט', הקיצור, אין זיין בוך לייגט ער אראפ צאנז אינדערהיים ממש ווי ס'איז געווען א דור שכולו זכאי!!, עד כדי כך מען האט קיין ווארט לשון הרע אדער ניבול פה נישט געהערט פונם פשוט'סטן יוד!!, איז טאקע צאנז געווען א יחיד במינה פון גאנץ פולין גאליציע? איז דאס טאקע געווען דער רישומא דקדושה פון הייליגן רב??

שמעלקא האקט...

מיר האבן שוין ערוועהנט רבי אביגדור מיללער'ס שטעלונג אין דעם נושא כמ"פ, ס'ווערט צו לעזן זיין קונטרס 'עשן הכבשן' דערוועגן, ציבאקומען אין ספרים געשעפט

שמעלקא טויב · דינסטאג מאי 04, 2010 2:41 pm

דעם עשן הכבשן האמיר שוין געלעזט. הרב לעהרער האט דערציילט (אויף קןל מבשר אין אן אינטערוויאו) אז דער גרעסטער מחלל שבת האט נישט גערעדט קיין ניבול פה. אבער מחלל שבת געווען האט ער ליידער יא!

יהיה כן · זונטאג מאי 03, 2009 2:25 pm

זעהט זיך אויס אז איינער האט עם מעורר געווען אויף זיין בוך, האט ער עס עטוואס מתקן געווען........

סאדע_באטל · מאנטאג אוגוסט 11, 2008 4:55 pm

יהיה כן האט געשריבן: פון מיין משפחה ווייס איך אזוי
מיין עלטער זיידע (אבי אבי אבי) [פולין] האט געהאט איין ברודער און דריי שוועסטער, פון קיין איינעם פון זיי איז נישט געבליבן קיין שומרי תומ"צ!! נאר מיין עלטער זיידע האט זוכה געווען אויפצישטעלן א הערליכע חסיד'ישע שטוב יריאים ושלימים, זיין ברודער וועלכער האט גע'שם'ט פארן קריג אלס עילוי נפלא אין לאד'ז פולין!!, האט נאכן קריג פורק עול געווען [רעדנדיג א פיינעם אידיש!!], זיינע קינדער זענען כהיום ליידער אויסגערופענע פורקי עול ושונאי הדת רח"ל.
די סיבה דערפון איז פארשטענדליך, נאר ווער ס'יז געווען עקסטרעם פרום (ווי מען רופט עס משוגע פרום....) דער האט איבערגעלעבט דעם גייסטישן חורבן!!

נאר דיין זיידע איז געווען עקסטרעם פרום, פון אלע זיינע געשוויסטער ? וויאזוי האט זיין טאטע אויסגעזעהן ? אויך געווען עקסטרעם פרום ?

----

יהיה כן · זונטאג מאי 03, 2009 2:25 pm

ווי אזוי זיין טאטע האט אויסגעזעהן איז נישט רעלעוואנט, ער איז שוין נפטר געווארן פאר אריבער אכציג יאר צוריק

מיין געשיכטע באציהט זיך אויף דעם גייסטישן ירידה און די ווינטן וועלכע האבן געבלאזן אין פולין גאליציא צווישן די צוויי וועלט מלחמות, און כלפי דעם פולישן שארית הפליטה נאכן קריג

פארשריבן · דינסטאג אוגוסט 03, 2010 6:58 am

איך זעה אז "אומזיסט" כאפט נישט פון וואס איך רעד. מיין זיידע האט מיר פארציילט מעשיות ווי אזוי דאס לעבן פון "חסידישע אידן" און זייערע משפחות אין אונגארן האט אויסגעזעהן. און נישט פון די וואס האבן עמטליך דערקלערט אז זיי זענען פריי. (אין די פריערדיגע יארן, איז אזא זאך אז דאס ווייב זאל אָפפאָרן כמעט נישט געווען במציאות, און אז דער זון איז אָפגעפאָרן האָט מען זיך געזעצט שבעה און אָפגעהאַקט מיט אים. עיין אין די דריטע חלק פון די פאלגענדע viewtopic.php?f=73&t=12227 מעשה).
און וואס ס'האט זיך געטוהן אין דייטשלאנד איז נישט קיין חידוש פאר רוב פון אונזערע אידן, אבער פון אונגארן ווייסט מען נישט צופיל.

די סיבה פאר די גרויסע ירידה איז אין אנהייב געווען בעיקר די השכלה וואס האבן געשניטן שטיקער פון די בחורי ישראל וואס האבן געלערנט אין די אויבערלענדישע און ליטווישע ישיבות. וואס אויב ס'האט זיך אריינגעכאפט בלויז איין בוך אין א ישיבה, האט עס אנגעגריפן ווי א עפידעמיע די גאנצע ישיבה, אזוי ווייט אז ס'איז זייער שווער געווען דעמאלט צו געפינען א 'קלוגן' בחור וואס זאל זיין אינגאנצן אויסגעהאלטן.
אבער ביי די חסידישע וואס האבן צום ערשט נישט געהאט קיין ישיבות (באבוב האט יא אנגעהויבן צו מאכן שפעטער, עיין בספר הנפלא "ימי שאול בכתובים") האט זיך אנגעהויבן די ירידה נאך די ערשטע וועלט קריג, ווען יעדער איז געווען צופאָרן און פאַרוואָגלט, און עס האט זיך דאַן שטאַרק פאַרשפרייט די אַלע פארטייען ווי קאָמוניזם, און שפעטער ציוניזם, און זאָגאַר די אגודה האט אויך אנגעמאַכט חרבנות.
און טאַקע אין אונגארן ווי ס'איז געווען די טיילונג מיט יארן פריער, און ס'איז דעמאלטס געווען רבנים וואס האבן לוחם געווען קעגן די אלע פארטייען, איז די מאַסן ירידה געווען מיט אַסאַך שטאַפלען שוואַכער ווי אין פולין. (לגבי דעם אונטערשייד צווישן אויבערלאנד און אונטערלאנד, איז דא חילוקי דעות).

דאס וואס יהיה כן דערמאנט אז אסאך פון די וואס האבן איבערגעלעבט די קריג זענען אָפגעפאָרן, איז אַ באזונדערע נושא פאר זיך. און וויבאַלד מיר קענען זיך ניטאַמאָל פאָרשטעלן אפי' איין פראצענט פון וואס די דאזיגע אידן זענען אַדורך (בפרט די פוילישע נאכן זיין פינעף! יאר אונטער די נאציס ימ"ש) דעריבער קענען מיר זיי בכלל נישט דן זיין. (אדרבה פרובירט צו פאַסטן בלויז דריי טעג אין א ציה, און נאכדעם וועלן מיר רעדן...).
אבער ס'איז באקאנט וואס מען זאגט נאך -דאכט זיך מיר פון בעלזער רב זצ"ל, אבער כ'בין נישט זיכער- פון איינע פון די צדיקים נאך די קריג, אז ווען מ'זעהט א איד אין ביהמ"ד ציהט ארויף די ארבל צו לייגן תפילין, און אויף זיין האנט זענען אריינגעקריצט די טרויעריג-באקאנטע נומערן, דער איז ראוי מ'זאל אים געבן א קוויטל!. (היינט צו טאג זענען נאך געבליבן גאר ווייניג פון די אידן).

דאס וואס ער דערמאַנט אז "טראָצקי" האט אַן אייניקל וואס איז נקראת על שמו וואס פירט זיך ערליך, איז קיין גרויסער חידוש. מיר ווייסן דאך מבני בניו של המן למדו תורה מבני ברק, און איך האב שוין געהערט אז "זבולון קווארטין" האט אויך אייניקלעך שומתו"מ. ועוד ועוד.

איך וועל אייך פארציילן אין קורצן נאר א קליינע מעשה'לע וואס א חבר מיינער האט מיר אַמאָל פארציילט.
ער האט אמאל שבת נאכמיטאג שפאצירט אין איסט סייד, און עס קומט צו גיין אין זיין ריכטונג אַן עלטערער מאן מיט א ציגרעטל אין די האנט, און וויבאַלד ער האט גלייך חושד געווען אז דאס איז א איד, האט ער געזוכט זיך ארויסצודרייען פון אים ווייל ווער ווייסט וואספארא דברי כפירה ומינות ער וועט נאך צוזאמרעדן. אבער למעשה האט ער נישט עספיעט, און דער איד קומט צו און באגריסט אים מיט א ברייטן "גוט שבת" אויף א געשמאקן פוילישן אקצענט, און הייבט אן שפאצירן מיט אים אריינלאזנדיג זיך אין א תורה'דיגער שמועס אויף די וואָכעדיגע פרשה! (ער האט נישט געוואוסט וועלכע סדרה עס גייט ווייל ער האט מעביר סדרה געווען, נאר ווייל דער "אלגעמיינער" שרייבט דאס אויפן פראנט פעידזש).
בקיצור דער אינגערמאן זאגט מיר, אז נאכן דעם געשמאקן שמועס מיט אים -א קנאַפע צוויי שעה- האט ער אים שוין אנגעקוקט גאר אנדערש. ער האט אים פארציילט אביסל פון וואס מ'איז אלס דורך (וואס ס'איז נישט קיין פארגלייך דאס ליינען דערוועגן, ווי ווען מ'הערט עס פערזענליך) אין די קריג, און ער האט אנערקענט אז אין אַלגעמיין זענען זיי נישט קיין להכעיס'ניקעס, נאר פון די גרויס ווייטאָג נאך די קריג אז מ'האט פאַרלוירן אלעס (איר קענט אייך פאָרשטעלן וואס דאס מיינט צו פארלירן "אלעס"!) האבן זיי זיך נישט געקענט צוזאַמענעמען אנצוהייבן פון פריש.
אבער דער איד האט דערציילט מיט שטאָלץ, אז ער האט טאַקע נישט פריש געהייראַט נאך די קריג, אבער לעצטענס זענען אפירגעקומען פון זיינע טאטנס אייניקלעך שומתו"מ וואס ער האט נישט געוואוסט פון זיי ביז איצט, און ער איז געווען גאר פרייליך דאס צו הערן.

און אז מ'רעדט פון דעם אונטערשייד פון דאס אידישקייט פון פאר און נאך די קריג, ווי קען מען דרוקן "שיק עס" אָן צו דערמאַנען דאָס באַקאַנט וואָרט פון ר' מיכאל בער זצ"ל.
ר' מיכאל בער וואס איז געווען גאָר א קלוגער איד, און האָט גוט פאַרשטאַנען צו דעם היינטיגן דור, האט זיך אַמאָל אויסגעדרוקט: אידישקייט וואקסט טאַקע אין דער לענג און אין דער ברייט, אבער נישט אין דער טיף".
און פשט פון דעם איז אזוי, מיר האבן היינט באמת אסאך זאכן און הידורים אין אידישקייט וואס אונזערע זיידעס האבן זיך ניטאַמאָל געקענט פאָרשטעלן אין בעסטן חלום, צו איז דאס ביי די תפילין\שחיטה\מצות א.ד.ג. אדער דער פאקט אז יעדער גייט אין חדר און קען לערנען, ועוד ועוד.
דאס מיינט אז אידישקייט וואקסט אין דער לענג און אין דער ברייט.
אבער אין דער טיף, דאס מיינט די "אמונה פשוטה", פשוט גלויבן אז ס'איז דא א באשעפער אויף דער וועלט וואס פירט אלעס בהשגחה עליונה, און אלעס וואס ער טוט איז צום גוטן, דאס הינקעט שוין ליידער אביסל אונטער.
אדרבה זאגט מיר וויפל אינגעלייט האבן געהעריג אינזין ביי שמו"ע, און מען קען זיי טרעפן מיט טרערן ביי א תפלה אדער ביי מצוה. און ליידער זייער זייער ווינציג וויינען זיך אמת'דיג אויס צום טאטן אין הימל בשעת א צרה. מ'באשולדיגט דעם אדער יענעם, און מ'טראכט מ'וועט זיך אזוי אדער אזי אן עצה געבן אבער פון דעם איין איינציגן וואס קען דיר העלפן, פאַרגעסט מען ליידער. (און ניין, דאס איז נישט ברעסלאוו, נאר פשוטע "אידישקייט").

מאַנכע וועלן זיכער אויפשפרינגען אז אין דעם איז זיכער שולדיג דער -וואס איז ביי הרב יאכעס און שמעלקא גאָר שטאַרק פארהאַסט- ב"ב. אבער ס'איז נישט אינגאנצן אזוי. ווייל ר' מיכאל האט עס דאָך געזאָגט אסאך יאָרן בעפאָר דער קאָמפיוטער איז אפי' געווען פארשפרייט. נאר לדעתי טראָגט דער שולד דאס אופן ווי אזוי מ'לעבט אין אַמעריקע. דאס יאָגעניש און פון די אנדערע זייט דאס באקוועמקייט צו וואס מען איז געווארן צוגעוואוינט, איז שטארק משפיע אז דער מענטש זאל טוהן אלעס בלויז מצות אנשים מלומדה אן א ברעקל מחשבה, און אן קיין טראָפ אָנשטרענגונג.
איך קען נאך אַסאַך מאריך זיין (און איך האב שוין ערגעץ געשריבן אביסל דערוועגן), אבער איין גרויסע באַווייז האב איך. מ'זאָל א קוק טוהן אויף די אייראפעאישע אידן, בכלליות איז דער מצב אסאך בעסער דאָרט.
עכ"פ וועל איך אצינד איבערגעבן ווייטער דאס ווארט פאר ר"ר שמעלקא'ן וואס גלייכט זייער צו רעדן פון די ענינים.

אלזא צוריק צו דיר שמעלקא...

שמעלקא טויב · דינסטאג מאי 04, 2010 2:41 pm

מיר נעמען אן דעם כבוד הרב פארשריבן...
שמך נאה לך, אייער נאמען זאגט וואס איר טוט דאס בעסטע, שרייבן!
(כ'מאך נישט אוועק אייער חזנות, אבער פון דעם קען מען, דערווייל, נאר ליינען, אבער אייער פעדער איז הערליך, הלואי אויף מיר געזאגט!)

בנוגע דאס טייער, הייליג און, "טיעף" ווארט פון רבי מיכאל בער זי"ע וואס כ'האב שוין כמ"פ געהערט פון זיינע תלמידים. קענט איר שרייבן דעם ווארט אן דעם וואס איר נעמט אראפ די שולד פונעם ב"ב. נישט ווייל דאס איז דער "אייניציגער" שולד, (נאר ווען מ'לייגט לא תתורו אין א זייט, א זאך וואס איז נישט במציאות, צו לייגן א לאו אין די תורה אין א זייט, אבער כ'רעדט פון די חלק הראויגקייט וואס דאס האט צוגערויבט, נישט די חלק הטומאה ושמירת עינים וואס דאס ברענגט ליידער).
אנגעצויגנקייט איז טאקע א מכת מדינה, אבער דער ב"ב איז איינע פון ראיות ברורות ווי משוקע און טיעף מיר האלטן. אין אייראפע גלייב איך איז נישטא אזויפיל ב"ב'ס, נישט יעדע אינגערמאן באקומט עס אויף נדן... פארוואס דא איז דא מער? אט א דא האט איר דעם מכת מדינה פון אמעריקא!

ווען אידן זענען אנגעקומען אהער מיט איבער 150 יאר צוריק זענען זיי געווארן גוט דיסעפוינטט וויאזוי מדארף ארבייטן "כשור לעול וחמור למשא" פאר אפאר טאלער. נישט ווייל אינדערהיים איז עס געקומען גרינג. אבער דא איז מען געווארן "משועבד" דערצו, און דאס איז איינע פון די פאקטארן וואס האט געקאסט ליידער א גרויסע ירידה. אמעריקא איז דער מקור פון "יאגעניש" און "נישט האבן צייט" ומאידך גיסא די זאך פון "וויסן אלעס" און גיין אנגעטוען און זיך אויפפירן ווי יענער וויל איז דא אויפ'ן העכסטן פארנעם. אזוי אז מ'האט נישט קיין קאפ און מוח צו וויסן וואס מ'מעג און וואס נישט, און פון די אנדערע זייט איז עס גורם אז אסאך וואס ווילן "באמת זיין ערליך" ווייסן נישט וויאזוי צו רעאגירן, וכיון שהם אומרים על מותר אסור, אומרים שאר העם על האסור מותר רח"ל, ואכמ"ל בזה וואס איז א שמועס פארזוך. אבער דער שורש פון אלעס איז "יאגעניש און נערוועזיטעט".

ואגב, נעכטן האבעך אנגעהויבן איבערלערנען, יא לערנען, ס'איז מהדברים הצריכן לימוד, דעם "עשן הכבשן" פון ר' אביגדור מילער ז"ל. און מ'קען עס איבערחזרן נאכאמאל און נאכאמאל, אז פאר'ן קריג איז ליידער געווען א ירידה נוראה וואס האט געקאסט מיליאנען אידישע נפשות. און דאס וואס איר ברענגט מעשות פון אונזערע "אונגארישע אידן", הגם ס'איז זייער נישט באטעמ'ט צו הערן, זיי זענען מהדברים שאינן כדאי לשומעם, אבער דער תוצאה דערפון קען זיין געוואלדיג. מיר דארפ'ן וויסן אז זיין חסידיש איז נישט גענוג, מ'קען עובר זיין אויף די הארבסט'ע איסורים און פארלירן די קינדער ברוחניות רח"ל אפי' ווען מ'האט א גרויסן שטריימעל אויפ'ן קאפ. מ'דארף אריינבויען אמונה טהורה קודם אין זיך אליין, און נאכדעם אין די קליינווארק ווען זיי זענען נאך אינג, און מיט דעם זאלן זיי וואקסן און בליען לשם ולתפארת בעז"ה.

פארשריבן · דינסטאג אוגוסט 03, 2010 6:58 am

ערעב שמעלקא, ס'דערקענט זיך אז איר זענט עוסק אין עסקנות, און איר זענט געוואוינט צו טיילן קאמפלימענטן אפי' עס קומט זיך נישט אזוי ווייט... אבער ס'שמעקט מיר סיי ווי...
און ביטע מאכט נישט אוועק אייער שרייבן, אסאך קרעטשמע אידן מעגן זיך לערנען דערפון.

איך וועל ערפילן איין נקודה וואס איך האב פארגעסן צו שרייבן, און שמעלקא, שאץ און נאך וועלן ווארשיינליך הנאה האבן דערפון.

נאך א שטארקע אורזאך פארוואס אין עסטרייך-אונגארן איז געווען שטערקער דאס אידישקייט ווי אין פולין, גאליציע, שוין אפגערעדט פון ראמעניע. איז דאס "כבוד הרבנים" וואס איז געווען אין אונגארן אסאך מער ווי אין אלע אויבנדערמאנטע מדינות.
ווייל די אונגארישע אידן, מיט די אלע מחלוקת'ן וואס האבן דארט געפלאקערט עד לב השמים, האבן געהאט א שטארקן דרך ארץ פאר דעם ארטיגן רב פון וועם זיי האבן געהאלטן. (אין אסאך שטעט איז טאקע געווען צוויי, ווי באוואוסט. אבער יעדער האט געהאט איינעם וועם ער האט געהארכט). והדברים ידועים.

איך האב גערעדט מיט איינעם פריוואט וועגן דעם אונטערשייד צווישן די מדינות. האט ער דערמאנט אז אין ראמעניע -בפרט אין בוקארעסט, און אין מארמאראש, איז דאס "אמעראצעס" געווען פי כמה ווי אין די דערנעבנדיגע לענדער. ווי עס איז באוואוסט אז שוין אין די צייטן פון ר' אלעזר ניסן זצ"ל איז די רביצין געווען זייער פארווייטאגט אז די פרויען אין סיגעט פלעגן קומען אין שול בארוועס -ווי דער שטייגער פון די פויערן. און דעריבער האט זי אפגעשריבן א "תשובה להלכה" אז זי טאר נישט מער דארט וואוינען. און ר' אלעזר ניסן האט זיך טאקע דעמאלטס אוועקגעצויגען קיין דראהביטש. ווי אויך איז באוואוסט אז די חסידי וויזניץ פלעגן פארן אום שבת מיט די באן צו רבין'ס ש"ש טיש.
אבער די אלע זאכן זענען געקומען בעיקר פון דאס פויערישקייט און אמעראצעס וואס האט דארט געהערשט.

אצינד וועל איך ציטירן א שוידערליך שטיקל פונעם ספר "עולמו של אבא" וואס עס האט פארציילט דער פעטרושענער רב ז"ל. (און ביטע זיך נישט אריינלאזן דא אין א פאלעמיק איבער דאס קראנטקייט פונעם ספר. ווער עס וויל גלייבן זאל גלייבן, און ווער ס'וויל נישט איז נישט קיין כופר).
איך וועל עס נישט איבערזעצן אויף אידיש -פשוט ווייל מיינע פינגער ווילן נישט- איך וועל בלויז ארויסנעמען די שטארק העברעאישע ווערטער.

פעם התפללתי תפלת מנחה ביום שב"ק בבית הכנסת של אדמו"ר קטן בבוקארעסט. אחר התפלה הזמינו אותי לשבת על יד השלחן, כדי לערוך סעודה שלישית בצוותא ובציבור, כמקובל. אבל סרבתי להשתתף. מכיון שנדהמתי לראות, שהרבי עם השטריימל על ראשו שותה יין נסך (סתם יינם) שקנו בשבת מבית המרזח של גוי נוצרי ר"ל. והלחם משנה ששמו על השלחן לכל מתפלל היה עוד חם, ועשן יצא ממנו, כי גם את החלות קנו בשבת אצל אופה נכרי.
ישבתי מן הצד, והיה לי מאוד מוזר לשמוע את הד"ת שאמר הרבי לאחר הזמירות, ובתוך כך סיפר בהתלהבות גדולה על הניסים ונפלאות שעשה סבו הצדיק, שהי' משלשלת תלמידי הבעש"ט.
בינתיים נכנסה הרבנית, בלא כסוי על שערות ראשה ר"ל.

מפחיד ומחריד מאוד.

איר ווילט הערן נאך?

שמעלקא טויב · דינסטאג מאי 04, 2010 2:41 pm

בנוגע כבוד הרבנים אין אונגארין. האבעך געהערט כמ"פ פון אלטע יעקישע אידן אז פארן רב האט מען געגעבן כבוד מלכים ממש. מ'האט פארן רב געקישט די האנט און אים גערופן "רבי". ווי אימער אין פוילן איז געווען טאטאל אנדערש. און ס'ידוע דער בריעוו פונעם דברי חיים זי"ע צו הגה"ק ר' שמעון סופר זי"ע בנוגע דעם רבנות אין קראקע, אז די מידנות זענען אנדערש אין די ענינים וכו'.
(כ'גיי נישט איבערשרייבן וואס מ'האט שוין געשריבן אינעם חינוך-באטראכט אשכול אז היינט צוטאגס איז דאס פון די עקרי אידישקייט, זיין נכנע אונטער א רב/רבי.)

-

וועגן די אמעראצעס אין רומעניא האבעך געהערט, אז חסידים זענען אמאל געקומען צום רבי'ן אויף של"ס, האטער זיי געפרעגט: מען טאר דאך נישט קומען פאר הבדלה? קומענדיגע וואך האבן זיי אלע געמאכט נאכן טשולענט הבדלה און מ'איז געקומן צו פארן צום רבי'ן... נעבעך נעבעך!

יהיה כן · זונטאג מאי 03, 2009 2:25 pm

דער עולמו של אבא איז גיט צי ליינען אין בעט שבת נאך די סעודה, אבער מיט ווארהייט האט עס קיין שייכת נישט....

די סיבה פארואס אין פולין גאליציע איז געווען אזא ירידה, איז צוליב די גרויס עניות, משא"כ און אונגארן האבן יודן פארהעלטנמעסיג געווען גאנץ פארמעגליך און רייך, ואין לי פנאי להאריך, אבער פרעג די וועלכע ווייסן

דארפסמאן · מאנטאג נאוועמבער 08, 2010 1:42 pm

עולמו של אבא איז אויף עברית ?

פארשריבן · דינסטאג אוגוסט 03, 2010 6:58 am

לשה"ק איז עס זיכער נישט...

דעפרעסט · זונטאג מארטש 27, 2011 2:51 pm

שמעלקא טויב האט געשריבן: ר' אביגדור מילער האט דערציילט פון א בחור וואס איז געפארן לערנען אין ישיבה. ווען ער איז אהיימגעקומען האט ער זיך געדארפט באהאלטן, אזוי שטארק האט ער זיך "געשעמט" אז ער איז געפארן ווי א פאנאטיקער לערנען.

אין ספר מפיהם ומפי כתבם ח"ב איז ציטירט א שמועס מיט ר רפאל זלמן בן המלאך, אלס תלמוד פון ר ברוך בער דערציילט ער האר אויפשטעלענדע פאקטן איבערן מצב אפילו דארט אין ישיבה ,כאפט א בליק א עדות מכלי ראשון.

דעפרעסט · זונטאג מארטש 27, 2011 2:51 pm

,

נעכטן האבעך אנגעהויבן איבערלערנען, יא לערנען, ס'איז מהדברים הצריכן לימוד, דעם "עשן הכבשן" פון ר' אביגדור מילער ז"ל. און מ'קען עס איבערחזרן נאכאמאל און נאכאמאל, אז פאר'ן קריג איז ליידער געווען א ירידה נוראה וואס האט געקאסט מיליאנען אידישע נפשות. און דאס וואס איר ברענגט מעשות פון אונזערע "אונגארישע אידן", הגם ס'איז זייער נישט באטעמ'ט צו הערן, זיי זענען מהדברים שאינן כדאי לשומעם, אבער דער תוצאה דערפון קען זיין געוואלדיג. מיר דארפ'ן וויסן אז זיין חסידיש איז נישט גענוג, מ'קען עובר זיין אויף די הארבסט'ע איסורים און פארלירן די קינדער ברוחניות רח"ל אפי' ווען מ'האט א גרויסן שטריימעל אויפ'ן קאפ. מ'דארף אריינבויען אמונה טהורה קודם אין זיך אליין, און נאכדעם אין די קליינווארק ווען זיי זענען נאך אינג, און מיט דעם זאלן זיי וואקסן און בליען לשם ולתפארת בעז"ה

ס'דא וואס האלטן אז א איד וואס איז למעשה נישט געווען דארט ,נישט געשפירט אויף ס'אייגענע הויט דעם חרבן ,איז נישט אזוי פאסיג צו רעדן,כ'ווייס...

סלונימער · דינסטאג מאי 03, 2011 8:41 am

http://www.ladaat.net/article.php?do=vi ... leid=11371