משמש שרייבט קען איימיצער גיט מסביר זיין די חילוק פון קבלה און חסידות
ווען און ספרי חסידות איז פיל מיט קבלה שטיקלעך ?
עס איז דא א ליבאוויטשער ווארט אז דער חיליק צווישן קבלה און חסידת איז אז קבלה מאכט פון א אלקות ארציות און חסידת מאכט ארציות אלקות
לבארו יותר משל אדם בונה לו בית יפה מאוד יש אנשים באים לראותו להתלמד ואינם שואלין אמאי עשה כן אלא היכא עשה כן גם יש ממקורביו שואלין עשה כך ואמאי כך לידע דרכיו והראשונים כ''א יכול לילך להתלמד שניים דוקא קרוביו והנמשל דחסידות דבר השוה לכל להתלמד מדרכי השם משא''כ קבלה דוקא לקרובי ה' להבין דרכי ה' דו''ק כי קצרתי
אין ספר חסד לאברהם פונעם מלאך איז מבואר אין די הקדמה פארקערט אז הוד בפני עצמו איז שיין, משא"כ תפארת איז ווען מענטשן זאגן אויף עפעס אז ס'שיין, עיי"ש,
איך האב זיך טועה געווען און כ'האב נאכגעקוקט אין חסד לאברהם והאמת עם ש"ץ מ"ץ תפארת יש לו פאר מצד עצמו והוד הוא כשיש לאחר הנאה מהוד תפארתו (אין זה לשונו רק התוכן).
כולל יונגערמאן האט געשריבן:
די זיבן טאג פון די וואך זענען קעגן די ז' מדות, פרייטאג איז קעגן מדת היסוד דאס איז געווען די ענין פון חסידים מיט די תיקוני ליל שישי, און שובבי''ם ביותר,
אז דו רעדטס פון די טעג וועל איך דיר מוסיף זיין צום גאנצן ענין
זונטאג - חסד, דער באשעפער האט באשאפן די וועלט להטיב לבריאותיו, עולם חסד יבנה
מאנטאג - גבורה, אין מאנטאג איז געוועהן דער ערשטע פירוד פון די מים עליונים מיט די מים התחתונים, פארדעם איז מאנטאג נישט קיין מסוגל'דיג טאג, אלע פירודים און מחלוקת נעמט זיך פונעם ערשטן פירוד די מים עליונים מיט די מים התחתונים,
דינסטאג - תפארת, ווי געשימסט איז דאס ממוזג פון חסד און גבורה, ווייל ס'איז געוועהן א מחלוקה ביום ב' שהוא גבורה צווישן די מים עליונים ותחתונים, קומט דער יום ג' שנכפל בו כי טוב און מאכט שלום צווישן זיי, דהיינו, אז ביום ג' זענען באשאפאם געווארן די ביימער און געוויקסן, וואס צום וואקסן דארפן מען האבן סיי מים עליונים און סיי מים תחתונים, ווערט איצט א שלום אויף דער וועלט, דעריבער איז יום ג' זייער א מסוגל'דיגע טאג.
מיטוואך - נצח, ווידער א מחלוקה, א ריס צווישן די זון און די לבנה, אי אפשר לשתי מלכים שישתמשו בכתר אחד, ביז קב"ה האט געמאכט א פשרה, מ'האט ממעט געוועהן די לבנה איז מוסיף געוועהן די שטערנ'ס, דער זון האט מנצח געוועהן די לבנה, דעריבער האבן זיך אסאך אידן געפירט אז ביום ב' וביום ד' האט מען נישט אנגעהויבן א זאך פון דאסניי, אין מתחילין ב-ב"ד, מדת נצח איז משה רבינו פני משה כפני החמה.
דאנארשטאג - הוד, (אן ארוכות מיר ווילן נישט רעדן פון דעם) פרייטאג - יסוד (אויך א טעמע וואס איז נישט באקוועם צו רעדן)
שבת קודש - מלכות, יעדע שלימות איז בבחי' מלכות, און א שמחה, און דא האט זיך גענדיגט די בריאת העולם איז דא א שמחה ביי כביכול, מ'זעהט טאקע ביי קבלת שבת, האט מען מתקן געוועהן צו זאגן לכו נרננה 6 קאפיטלעך קעגן די 6 טעג פון די וואך, און ווי נאר מ'ענדיגט די 6 קאפיטלעך זאגט מען אנא בכח (אויך קעגן שי שבע מדות) מ'זינגט מען לכה דודי, און דערנאך קומט די זיבעטע קאפיטל "מזמור שיר ליום השבת, די טעם איז ווייל מלכות איז קעגן דעם פה (אזוי זאגן מיר אין פתח אלי' אלע ז' מדות זענען קעגן די אבירים עיי"ש) מלכות איז די זיבעטע אישפוזא דוד המלך וואס איז מלכות און פה איז מיטן תהלים, אז מ'האלט פארן 7'טע קאפיטל מזמור שיר ליום השבת, פאר מלכות - פה - שבת, זינגען מען שירה, ווייל שירה איז מיטן פה, בפרט ביום השבת,
אלעס וואס האט מיט זיבן האט מיט שירה, ס'איז דא ז' ימים די זיבטע איז כנרת מלשון כינור, ס'איז דא זיבן חיות די זיבעטע איז זמרא, ס'איז דא שבע ארצות די זיבעטע ארץ כנען - כנען ר"ת כינור נעים עם נבל (כ"כ בחת"ס)
ועי' בדברי ישראל פ' מקץ אז די זיבן נאטן זענען קעגן די זיבן ספירות, (א שטיקל וואס יעדער וואס האט א שטיקל חוש הנגינה דארף דאס דורך לערנען)
זיס האט געשריבן:
דוכט זיך אז עס האט נישט אזוי ווייט מיט קבלה, אלע חסידי'שע ספרים זענען פארנומען דערמיט.
קען איימיצער גיט מסביר זיין די חילוק פון קבלה און חסידות
ווען און ספרי חסידות איז פיל מיט קבלה שטיקלעך ?
די מערסטע כלליות'דיגער און יסודיות'דיגער חילוק איז אז בדרך כלל וועט אין ספרי חסידות נישט געברענגט ווערן עניני קבלה וואס זענען נישט נוגע צו עבודת ה', משא"כ קבלה איז מסביר אלע ענינים אזוי ווי זיי זענען בעצם, וואס דאס איז אויך די דירעקטע סיבה פארוואס בד"כ וועט מען נישט טרעפן אין ספרי חסידות די שווערערע קבלה שפראך [חזה דז"א עולה ליענץ וכו'], און דאס איז איינע פון די חידושים פון חסידות וואס האט אריינגעברענגט חיות דביקות וכו' אין די אלע ענינים וואס אין ריין קבלה איז שווער דאס צו האבן כידוע ליודעים חוץ פאר יחידי סגולה [וואס צוויי פון זיי האב איך געהאט די זכי' צו קענענלערנען הגרי"מ מארגנשטערן שליט"א און הגרי"מ ארלענגער שליט"א].
בנוגע ספרים וואס זענען מבאר די ספירות וכו' איז דא זייער א גוטע ספר פון א ליובאוויטשער חסיד אין ענגלאנד עס הייסט סדר השתלשלות.
ונפשי יודעת מאד ידיעה ברורה שאין ביצת הנמלה כנגד הגלגל העליון צעירה כאשר חכמתי קטנה ודעתי קצרה (הקדמת הרמב"ן לפירושו עה"ת)
נישטא וואס צו רעדן, עס שפירט זיך גאנץ געשמאק, די ערשטע מאל געעפנט אן אשכול אינעם קרעטשמע, איך האב געקלערט 'ווער ווייסט צי דער עולם וועט בכלל ענטפערן', און אצינד ווערט די אשכול לענגער פון טאג צו טאג, עס גיבט א געשמאקע געפיל...
איך האב געזען אין ספר "סור-מרע ועשה-טוב" אז אין הימל איז געווען א קטרוג אויפן דרך הקבלה, וויבאלד מענטשן האבן אנגעהויבן צו מגשם זיין די מושגים און מען האט נישט ארויסגענומען די נקודות פון קבלה אויף למעשה'דיגע עבודה, דעריבער האט מען געשיקט שבתי צבי ימ"ש, וואס האט אנגעמאכט א חרבן אלעס אונטער דעם פאנצער פון קבלה. נאך די פרשה איז ארויסגעקומען די תקנה נישט צו לערנען קבלה ביז די פערציג, וואס דעמאלס לערנט מען עס שוין מער מיט א ריינקייט. אבער ווען דער בעל-שם-טוב איז געקומען האט ער מתקן געווען די נקודה און ארויסגעברענגט די חלק העבודה פון קבלה.
דוד משמש האט געשריבן:
נאר א ידיעה כללית ווער ס' קען מיר זאגען די חילוק פון ספירות הקדושים און מידות למשל "חסד" ווען איז דאס פון די ז' מידות - און ווען איז דאס א ספירה
און בכלל וואס איז די טייטש פון די ווארט ספירה
איך וועל פרובירן צו ענטפערן דיינע פראגעס אויף דעם "פשוט'סטן" אופן וואס ס'איז שייך.
אט איז דער מקור: "ולשון הספירות הוא לשון מספר שישפוט בהם המספר ואף אם הם בלי מה. והעד על זה שמם שהם ספירות לשון מספר כדפירשנו. ולהכריח שהם מספר ושמספרם י' אמר מספר י' אצבעות." [פרדס רמונים להרמ"ק, שער א' פרק א']
רוב מפרשים טייטשן טאקע לויט ווי יהיה כן ברענגט אז דאס איז מלשון ספיר. איך האב געברענגט דעם טייטש אז ס'איז מלשון "מספר", וויבאלד דו האסט געפרעגט איבער'ן מספר פון די ספירות, זיבן אדער צען, און ס'איז מיר עפעס אזוי בעסער געפארן דער הסבר פון די זאך אז אלעס אינאיינעם איז דער מספר צען ספירות, נאר ס'ווערט צעטיילט די ערשטע דריי מיט די צווייטע זיבן וכו'.
badatz האט געשריבן:
ב''ה כואב הלב לראות אברכים שנתגדלו בישיבות חסידיות איך שאפילו לא מגששים באפילה . באתי בזה רק להציע .----ישנו ספר קטן בשם מפתחי חכמת האמת-לר'שאול בוימאן הי''ד עם הסכמה מר' שימעלע זעליכעווער והרה''צ מלעווערטאוו בקיצור נמרץ ביאור השתלשלות העולמות .וכן ספר נפלא בשם שער השמים מר' יעקב הילל בקיצור הספה''ק עץ-חיים .וכן ספר תורת הניסתר מר' מעכיל שטרן עם הסכמה מר' פישל אייזענבאך .הספרים הללו הם מבוא לידעות כלליות .ואם לומדים ומעיינים בהם בכובד ראש ובמתינות יכולים להבין קצת את היסודות שספרי החסידות מדברים מהם .והי' זה שכרי
הנה אנכי מצטער מאוד מהכאב ושברון לב שיש לך הנה הספר מפתחי חכמת אמת ישנו תחת ידי [אני חושב שכמעט אינו בנמצא] ואכן הוא דבר מאוד נחמד על כל פנים למתחילים [ועי' שם בהסכמת ר' שמעון שכתב שלא חי' דבר וכו' ואיכמ"ל] ובאמת הרבה "הבנה" אין שם אבל ידיעות על כל פנים יש ובספר מבוא השערים להרב מפיאסצנא כתב ג"כ קצת הקדמות . עוד יש ספר "כללי חכמת האמת" [נמצא בhebroowbooks] ועוד ועוד כמה ספרים על ידיעות חכמה זו ובאמת יכולים ללמוד ספר אוצרות חיים להרב חיים ויטל זי"ע ששם מסודר סדר השתלשלות ומי שרוצה באמת לידע איזה ידוע בהבנה מוחלטת יתעמק בספרי הרב בעל הסולם [תלמוד עשר ספירות] שביאר בט"ז חלקים סדר השתלשלות בהרבה הבנה ולא מצאנו כמוהו "מבאר" תורת רבינו האר"י החי ובלשון צח ובאופן מסודר ונזכה לעובדו עבודה תמה עד ביגוא"צ בב"א
ביטע ענדערען דעם נאמען פון אשכול אויף עשר ספירות עי' בספר יצירה פרק א' אות ג' וז"ל עשר ספירות בלימה עשר ולא תשע עשר ולא אחת עשר, הבן בחכמה וחכם בבינה, בחון בהם וחקור מהם והעמד דבר על בורייו והשב עכ"ל ומבארו האר"י יעואיכמ"ל
איך אנטשולדיג זיך אז איך שרייב שוין דער דריטע תגובה און א צי , איך ווייס איבערהויפט נישט אויב דער עולם איז אינטרעסירט, איך קען אבער נישט אויסלאזן 2 שפעציעלע ספרים לידיעת חכמה זו א) ספר עמוד העבודה להרהק ר' ברוך קאסובער [יש לו הסכמה ר' מענדל פרימישלאן ר' איציקל האמבורגער וכו' ואיכמ"ל] הוא ספר הפלא ופלא ל"הבנה" ווער רעדט נאך דער "הצעה לפירוש המילות זרות"
נאך איז דא א ספר מער אויף "ידיעה" קהלת יעקב לבעל מלא הרועים א תלמיד פון בני יששכר ס'איז געבויט ווי א ספר ערכים אויף היברו באקס איז נישט דא דעם ספר אויף אוצר החכמה איז עס דא למעשה האט מען היינט איבער געדרוקט דעם ספר ג' חלקים או ב'
להוספת הענין, חסד גבורה תפארת וכו', זענען מדות וואס האט צו טון מיטן למעשה'דיגן התנהגות, ווי מיר האבן געשריבן אין א תגובה אויבן אין דעם אשכול אז אט די זיבן מדות פון חסד ביז מלכות איז קעגן די זיבן טאג פון די וואך וואס איז געוועהן דער חלק הביראה בכל יום, איצט איז די פראגע וואס טוט זיך מיט חכמה בינה דעת, פאקטיש זענען זיי אויך פון די עשר ספירות, נו ווי גייען זיי אריין אינעם בריאת העולם?
די תי' איז פשוט בתחילה עלה במחשבה לברוא את העולם, און אט די דריי זענען חלקי המחשבה חכמה בינה דעת, און לפי דברי התניא בליקוטי אמרים און נאך אנדערע ספרים איז די חילוק צווישן חכמה בינה דעת ווי פאלגענד,
חכמה: איז די ערשטע מחשבה דער בליץ, דער געדאנק, למשל ס'פאלט ביי פאר א מענטש אז ער וויל דא בויען א הויז, די איידיע, די המצאה, דאס איז חכמה,
בינה: איז מבין דבר, דהיינו אז מ'וויל בויען א הויז מאכט מען פלענער, דא א וואנט, דא א טיר, דא א פענסטער, אט די דעטאלן ווערן אנגערופן בינה, צו פארשטיין די פרטי הפרטים און קליינע דעטאלן און חילוקים,
דעת: איז צו נעמען אט דעם חכמה און בינה, דהיינו דעם פארטיגן פלאן פון בויען א הויז און מוציא זיין מכח אל הפועל, החלטה דאס איז דעת, מחליט זיין דאס טו איך יא און דאס טו איך נישט איז דעת, (ווער ס'קוקט אריין אין חסידישע ספרים זעהט אז תשובה ווערט אנגערופן דעת, דאס איז צוליב דעם ווייל תשובה איז געוואנדן אין די החלטה שלא ישוב לכסלה עוד)
לפי זה איז מיר פארענפערט געווארן א שטארקע קושיא וואס איך האב אלץ געהאט, פון חז"ל געפינען מיר אז נשים האבן א בינה יתירה, ווידער אין א אנדערע חז"ל געפינען מיר אז נשים דעתן קלות, פון אויבן אויף איז עס א שטיקל סתירה, האבן זיי שכל צו נישט?
אבער ווען מ'צוטיילט בינה מיט דעת לפי הנזכר איז זייער פשוט, בינה יתירה האבן זיי טאקע יא, ווייל אין דעטאלן און פלאנירן און פיצי פרטים זענען זיי אסאך בעסער ווי די מענער, זיי פארשטייען א פלאן פון א הויז אדער זעהן אויף א קלייד יעדע פיצי קנעפל וואס אונז זעהן נישט, ווידער אין "דעת" זענען זיי גאר שוואך, דעתן קלות, צו מאכן החלטות אוי א בראך... וועלכע פרוי קען מאכן החלטות? זיי קענען נישט מחליט זיין וועלכן קליידל צו קויפן פאר א קינד זיי זענען מלא ספיקות, לעומת זה זענען די מענער אין נחלטות פיל שטערקער, ודו"ק, .
עס שטייט נישט עלה "במחשבה" לברוא העולם, דער לשון וואס דו שרייבסט נעמט זיך פון "ישראל עלו במחשבה", דער אמת'ער לשון איז כשעלה "ברצונו הפשוט" לברוא העולם, דאס איז דער ענין פון כתר וועלכע איז מחי' דעם חכמה, דהיינו אין אונזער שכל איז דאס מובן, אז יעדער זאך וואס מיר זענען משיג איז פארהאן העכער פון דעם א זאך וועלכע איז נישט נישג, און ווען מ'איז משיג יענער ענין איז דא א זאך העכער דערפון וואס מען איז נישט משיג, ווארום יעדער זאך האט א זאך וועלכע איז איר מחי', און וואס איז מחי' דער ערשטער נקודת השכל וועלכע ווערט אנגערופען 'חכמה'? דאס איז דער רצון, דער מענטש סאבקאנשעסלי האט א רצון צו א געוואוסער זאך וואס דאס איז מחי' זיין שכל אויף צו קומען מיט א געדאנק וועלכע וועט זיך שפעטער פלעכטן מכח אל הפועל דורך די נעקסטע כוחות, דער רצון וועלכע האט מחי' געווען דער ענין החכמה האט העכער זיך א זאך וועלכע האט איר מחי' געווען וועלכע איז אויך געווען א רצון צו האבן דעם רצון וכו'.
לדוגמא איז דא א לשון פונעם ר"ר בונם אז א איד האט א רצון פון א רצון פון א רצון וכו' אפילו הונדערטע מאהל א רצון צו א רצון צו טוהן תשובה איז דאס אויך א ענין פון תשובה.
(צו דער צו וואס קנאק אריין ברענגט דער ספר הנפלא הפלא ופלא 'עמוד העבודה' איז דא פונעם זעלבן מחבר א ספר 'יסוד האמונה' וועלכע איז געשטעלט געווארן מסביר צו זיין השכלות אין קבלה, ער האט נפלא'דיגע משלים אויף יעדער ענין, און זיין כח ההסברה איז להפליא)
